Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Grönlunds Orgelbyggeri

Hietaniemi, Sverige (Norrbottens län) - Hietaniemi Kyrka

Doorverwezen vanaf: Stockholm - Deutsche Sankt-Gertruds-Kirche (Tyska Kyrkan), Rückpositiv (1625 - 1779)

Gemeente: Övertorneå Kommun
Streek:Norrbotten
Adres: Kyrkvägen, 957 95, Hedenäset

Beschrijving nr.: 2016420.

Gebouwd door: Grönlunds Orgelbyggeri (1984)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1625 van George Herman, Pijpwerk uit 1625 van Philip Eisenmenger
Verwoest door brand (2023)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1608	Paul Müller		nieuwbouw
1622	Per Erland Jönsson		uitbreiding
1625	George Herman		uitbreiding
1625	Philip Eisenmenger		uitbreiding
1651	George Herman		ombouw
1723	Martin Haak		uitbreiding
1742	Daniel Stråhle		wijzigen dispositie
1779	Matthias Svahlberg		overplaatsing
1893	Nils Oskar Alm		diverse werkzaamheden
1935	Grönlunds Orgelbyggeri		nieuwbouw in bestaande kas
1984	Grönlunds Orgelbyggeri		nieuwbouw in bestaande kas

In 1607/1608 bouwde Paul Müller een orgel voor de Duitse Kerk in Stockholm. Het had oorspronkelijk twee manualen en pedaal. In 1622 en 1625 is het instrument verbouwd en uitgebreid met een rugpositief als derde manuaal door Per Jönssen (1622) en George Herman en Philip Eisenmenger (1925). Het orgel had van oorsprong ook een Brustwerk. Bij een grote verbouwing door George Herman in 1647-1651 is dit verwijderd, en werd een nieuw Öververk geplaatst. Martin Haak breidde het Öververk in 1723 uit met een Vox Humana. Daniel Stråhle verving de Nasat in 1742 door een Qvinta 1 1/3'.
In 1779 werd het orgel verkocht aan de kerk van Övertorneå, een dorp in noord-Zweden. Het was inmiddels meerdere malen gewijzigd. Omdat het orgel te groot was voor deze kerk is het rugpositief verwijderd en als apart orgel geplaatst in de kerk van Hietaniemi. In het orgel zijn thans nog vier oude registers aanwezig.
Het orgel in Hietaniemi werd in 1893 gerepareerd door N.O. Alm. In 1935 bouwde de firma Grönlund een nieuw pneumatisch orgel achter het front. Dit is in 1983-1984 vervangen door een nieuw orgel van dezelfde firma. De oude dispositie van het Rückpositiv in Stockholm werd als uitgangspunt genomen.
In de nacht van 26 september 2023 ontstond er brand in toren, die oversloeg naar de kerk. Het gebouw kon niet wordne gered en is in zijn geheel verloren gegaan.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1608	Stockholm	Deutsche Sankt-Gertruds-Kirche (Tyska Kyrkan)
1779	Hietaniemi	Hietaniemi Kyrka

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Manual	8
- Pedal	2
Totaal aantal stemmen	10
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 440 Hz

Dispositie
Manual: Rörflöjt 8' (B/D) - 1625/1984, Principal 4' (B/D) - 1625/1984, Flöjt 4' - 1625/1984, Quinta 3', Oktava 2' - 1625/1984, Sesquialtera 2 kor (B/D), Scharff 3 kor, Trumpet 8' (B/D), Tremulant.
Pedal: Subbaß 16', Gedackt 8'.
Koppelingen: Pedalkoppel.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De oorspronkelijke dispositie was waarschijnlijk: Werck: Qwintadena 16', Principal 8', Octave 4', Querpfeiffe 4', Nasatt 3', Supra Octave 2', Mixtur, Cymbelen, Trummeth 8'. Brust Positiv: Gross Gedackt 8', Octave 4', Blockflöte 4', Supra Octave 2', Sivflit 1', Das Regal 8'. Pedal: Unter Bass 16', Grob Gedackt Bass 8', Octaven Bass 4', Baer Flöte 4', Trummete 8', Corneth 4'. De dispositie van het orgel was voor 1779: Manual: Quintadena 16', Principal 8', Flachflöt 8', Gedackt 8', Octava 4', Spitzflöt 4', Quinta 3', Octava 2', Mixtur 3 chor, Trompet 16', Trompet 8'. Rückpositiv: Rohrflöt 8', Principal 4', Flöte 4', Quinta 3', Octave 2', Sesquialtera 2 fach, Scharff 3 fach, Fagott 16', Jungfrau Regal 8', Regal 8'. OberwerkL Gedackt 8', Octave 4', Rohrflöt 4', Octave 2', Quinta 1 1/2', Cimbel 2 fach, Vox Humana 8'. Pedal: Sub-Bass 16', Gedackt 8', Octava 4', Basun 16', Trompet 8', Dulcian 8', Trompet 4', Tremulant. Koppeln: Manual - Rückpositiv, Manual - Oberwerk, Pedal - Manual, Pedal - Rückpositiv. De dispositie van het Grönlund-orgel uit 1935 was (registers met * waren oud): Manual I: Principal 8' (), Gedackt 8' (), Oktava 4', Gedackt 4' (), Kvinta 2 2/3', Oktava 2' (), Mixtur 4 chor. Manual II: Rörflöjt 8', Salicional 8', Principal 4', Gemshorn 4', Waldflöjt 2', Larigot 1 1/3'. Pedal: Subbas 16', Oktava 8'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De oorspronkelijke dispositie was waarschijnlijk:
Werck: Qwintadena 16', Principal 8', Octave 4', Querpfeiffe 4', Nasatt 3', Supra Octave 2', Mixtur, Cymbelen, Trummeth 8'.
Brust Positiv: Gross Gedackt 8', Octave 4', Blockflöte 4', Supra Octave 2', Sivflit 1', Das Regal 8'.
Pedal: Unter Bass 16', Grob Gedackt Bass 8', Octaven Bass 4', Baer Flöte 4', Trummete 8', Corneth 4'.

De dispositie van het orgel was voor 1779:
Manual: Quintadena 16', Principal 8', Flachflöt 8', Gedackt 8', Octava 4', Spitzflöt 4', Quinta 3', Octava 2', Mixtur 3 chor, Trompet 16', Trompet 8'.
Rückpositiv: Rohrflöt 8', Principal 4', Flöte 4', Quinta 3', Octave 2', Sesquialtera 2 fach, Scharff 3 fach, Fagott 16', Jungfrau Regal 8', Regal 8'.
OberwerkL Gedackt 8', Octave 4', Rohrflöt 4', Octave 2', Quinta 1 1/2', Cimbel 2 fach, Vox Humana 8'.
Pedal: Sub-Bass 16', Gedackt 8', Octava 4', Basun 16', Trompet 8', Dulcian 8', Trompet 4', Tremulant.
Koppeln: Manual - Rückpositiv, Manual - Oberwerk, Pedal - Manual, Pedal - Rückpositiv.

De dispositie van het Grönlund-orgel uit 1935 was (registers met * waren oud):
Manual I: Principal 8' (*), Gedackt 8' (*), Oktava 4', Gedackt 4' (*), Kvinta 2 2/3', Oktava 2' (*), Mixtur 4 chor.
Manual II: Rörflöjt 8', Salicional 8', Principal 4', Gemshorn 4', Waldflöjt 2', Larigot 1 1/3'.
Pedal: Subbas 16', Oktava 8'.

Literatuur	Sveriges kyrkorglar / Sten L. Carlsson. - Lund : Håkan Ohlssons, 1973. Orgelinventarium : Bevarade klassiska kyrkorglar i Sverige / Einar Erici, R. Axel Unnerbäck. - Stockholm : Proprius Förlag, 1988. Orgel International 4/1998. Die Düben-Orgel der St.-Gertruds-Kirche zu Stockholm / Michael Dierks. - In: Ars Organi, 55. Jahrgang, Heft 2, Juni 2007.
Links	http://www.gronlunds-orgelbyggeri.se/instrument/nacka-kyrka/ https://www.svt.se/nyheter/lokalt/norrbotten/det-brinner-i-hietaniemi-kyrka--uykr3v

Overige bronnen

Jörg R. Becker

Foto: Swevixen (Wikimedia)