Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Marcel Pelt.

Photo: Marcel Pelt

Edam, Nederland (Noord-Holland) - De Swaen (Evangelisch Lutherse Kerk)
Municipal: Edam-Volendam
Address: Voorhaven 135, 1135 BP, Edam

Description nr.: 1000837.

Built by: Gideon Thomas Bätz (1809)
The organ contains older material: Fama 8' (reed stop) from 1770 by Christian Ernst Friederici

YearBuilderOpusActivity
1809 Gideon Thomas Bätz  new organ
1899 G.F. Jurjaansz  maintenance/reparations
1941 Hendrick Wicher Flentrop  maintenance/reparations
2023 Van Rossum Orgelbouw  restoration

  • Het orgel in de Lutherse Kerk in Edam, die gebouwd is tussen 1739 en 1741, dateert uit 1809. Het is gemaakt door Gideon Thomas Bätz. Het orgel kon worden gekocht dankzij een legaat van duizend gulden. Bätz had het instrument al gebouwd. Op het tweede manuaal is een Fama 8' aanwezig. Dit is een Trompetregister met enge bekers. Het is afkomstig van het orgel uit de Broederkerk van de Evangelische Broedergemeente te Zeist uit 1770. Dit orgel was gebouwd door Chr.E. Frederici, en werd in 1808 door Bätz gerestaureerd. Hierbij verving hij de Fama door een nieuwe Trompet 8'.
  • Bij het plaatsen van het orgel kwam Bätz ruimte te kort. Om het orgel toch te kunnen opstellen plaatste hij het front op de balustrade, de beide balgen onder de klaviatuur en de hoofdwerklade onder in het orgel achter de balustrade. Op 15 november 1809 werd het orgel geëxamineerd door G. Veenman, organist van de Grote Kerk in Edam. Op 16 november is het in gebruik genomen. Het orgel is vrijwel niet gewijzigd. In 1941 is de windvoorziening door Flentrop geëlectrificeerd. De blaasbalg is in 1899 vervangen door G.F. Jurriaans.
  • Het orgel is in 2022-2023 gerestaureerd door de firma Van Rossum. Het werd geheel hersteld is in januari 2023 herplaatst in de kerk. Het gebouw is niet meer als kerkgebouw in gebruik, en heeft de naam 'De Swaen' gekregen. Op 16 febuari 2023 is het orgel weer in gebruik genomen.

Technical data
Number of stops per division
- Manuaal I5
- Manuaal II4
- Pedaalaangehangen
Total number of stops9
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 415 Hz
TemperamentValotti (1/6'-komma)
Wind pressure62 mm

Specification
Manuaal I (C-f''', division between b°/c'): Prestant 8', Fluit Travers 8' (discant), Octaaf 4', Quint 3', Mixtuur II-IV sterk (2') (B/D).
Manuaal II (C-f''', division between b°/c'): Holpijp 8' (B/D), Roerfluit 4', Octaaf 2', Fama 8' (discant).
Pedaal (C-c'): Aangehangen.
Couplers: Klavierkoppel (gehalveerd).
Accessories: Tremulant.

Compound stopComposition
Mixtuur II-IV sterk C: 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Literature
  • Orgel : Edam (Luthersche Kerk). - In: De Harp, jrg. 36 nr. 2, februari 1941.
  • Bericht Orgelbouw. - In: Het Orgel, 38e Jaargang No. 7, April 1941.
  • Hollandse orgels boven het IJ / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 11, november 1968.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Bätz-orgel Edam gerestaureerd / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 66, nr. 1, januari/februari 2024.
Recordings Historische orgels in Edam bespeeld door Willem Poot. - Stichting Orgelkring Waterland (eigen beheer) (dubbel-lp). - 1984.
Links https://www.orgelnieuws.nl/batz-orgel-protestantse-kerk-de-swaen-edam-gerestaureerd/

Photo: Marcel Pelt.
Photo: Marcel Pelt
Photo: Piet Bron. Date: 19 november 2011.
Photo: Piet Bron