Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.

Photo: Tjalling Roosjen

Berlin, Deutschland (Berlin) - Weihnachtskirche (Haselhorst)
Municipal: Berlin
Address: Haselhorster Damm 54-58, 13599, Berlin-Haselhorst
Website: https://www.ev-weihnachtskirche.de/

Description nr.: 2013095.

Built by: G.F. Steinmeyer und Co. (1914) - opus 1180

YearBuilderOpusActivity
1914 G.F. Steinmeyer und Co.1180 new organ
1937 G.F. Steinmeyer und Co.  transfer/relocate
2007 Christian Scheffler  restoration

  • Het orgel dat in de Weihnachts-Kirche in Haselhorst staat is een instrument met een bijzondere geschiedenis. Het werd gebouwd door de firma Steinmeyer in 1913 voor de hertog Georg van Sachsen-Meiningen voor diens particuliere concertzaal, de Schützenhaussaal in Meiningen. Zijn adviseur was Max Reger. Steinmeyer werd gekozen omdat het toen de enige orgelbouwer was die een verplaatsbare speeltafel leverde. De dispositie is door het bedrijf in overleg met Reger opgesteld. Op 19 april 1914 is het orgel ingespeeld door Karl Straube. De hertog overleed onverwachts op 26 juni 1914, waarna het orgel nauwelijks meer gebruikt is.
  • Het orgel is in 1937 verkocht aan de Sankt Nikolaigemeinde in Berlijn. Het werd geplaatst in de nieuwe Gemeindesaal in Haselhorst, gebouwd in de jaren 1934/1935 naar ontwerp van Erich Bohne. Het gebouw kreeg in 1938 de naam Weihnachts-Kirche. De firma Steinmeyer plaatste het orgel over. Het kreeg een nieuw front, bestaande uit niet-sprekende pijpen in een vlaake opstelling. Op 31 oktober 1937 is het orgel op de nieuwe plaats in gebruik genomen. Na de Tweede Wereldoorlog was reparatie noodzakelijk, daar het kerkgebouw lichte schade had opgelopen, zoals gesprongen vensters. Deze werden uitgevoerd door Johannes Graf in de jaren 1952-1954. Een echte restauratie bleef uit, en ook plannen voor uitbreiding (door Karl Schuke), vernieuwing van de speeltafel en vervanging van registers vonden geen doorgang.
  • In 1965/1966 is de zaal omgebouwd. Het orgel zou nu worden verkocht, maar ook dat is niet geschied. Het front uit 1937 is wel verwijderd en vervangen door een schrootjeswand, waardoor het orgel niet meer zichtbaar is. Het bijzondere is dat het orgel ondanks de uiterlijke veranderingen integraal bewaard is gebleven. Het is daarmee een uniek monument in de stad Berlijn. In 2006/2007 voerde Christian Scheffler een restauratie uit.

Short list of all locations the organ has been
1914Meiningen, DuitslandSchützenhaussaal
1937Berlin-Haselhorst, DuitslandWeihnachts-Kirche

Technical data
Number of stops per division
- I. Manual11
- II. Manual10
- III. Manual14
- Pedal10 (7)
Total number of stops45 (42)
Key actionElectropneumatic
Stop actionElectropneumatic
Windchest(s)Taschenladen

Specification
I. Manual (C-c''''): Rohrflöte 16', Prinzipal 8', Viola di Gamba 8', Doppelgedackt 8', Gemshorn 8', Oktave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Oktave 2', Mixtur 4 fach (1 1/3'), Trompete 8'.
II. Manual (C-c''''): Geigenprinzipal 8', Konzertflöte 8', Quintatön 8', Bourdon 8', Dulziana 8', Hohlflöte 4', Violine 4', Flautino 2', Mixtur 3 fach (2'), Oboe 8'.
III. Manual (in zwelkast) (C-c''''): Stillgedeckt 16', Hornprinzipal 8', Jubalflöte 8', Nachthorn 8', Echogamba 8', Salizional 8', Vox Coelestis 8' (from c°), Prestant 4', Fernflöte 4', Nasard 2 2/3', Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Progressiv-Harmonika 3-4 fach (2 2/3'), Tuba 8', Tremolo.
Pedal (C-f'): Kontrabaß 16', Subbaß 16', Zartbaß 16' - transmissie, Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Violoncello 8', Gedecktbaß 8' - transmissie, Choralbaß 4', Posaune 16', Baßtrompete 8' - transmissie.
Couplers: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, II. Manual - III. Manual, Pedal - I. Manual, Pedal - II. Manual, Pedal - III. Manual, Superoktavkoppel III. Manual, Suboktavkoppel III. Manual.
Accessories: 2 freie Kombinationen, Leerlaufkoppel I. Manual, Pianopedal II. Manual, Pianopedal III.Manual, Generaltutti, Zungen Ab, Walze.

Literature
  • 500 Jahre Orgeln in Berliner Evangelischen Kirchen / Berthold Schwarz, Uwe Pape. - Berlin : Pape Verlag, 1991.
  • Orgeln in Berlin / Uwe Pape. - Berlin : Pape Verlag, 2003.
  • Max Regers Meininger Schützenhaussaal-Orgel / Jürgen Trinkewitz. - In: Ars Organi, 57. Jhg., Heft 1, März 2009.
  • Geschichte der Reger-Orgel : Evangelische Weihnachtskirchengemeinde Berlin-Haselhorst : Gebaut von G.F. Steinmeyer & Co. Oettingen, 1913.
  • 29ste Orgelreis Berlin-Brandenburg 21 t/m 27 oktober 2012 / Theo Jellema. - Hilversum : Stichting Internationale Orgelreizen, 2012. - Programmagids.
Links https://www.ev-weihnachtskirche.de/page/49/reger-orgel
https://organindex.de/index.php?title=Berlin/Haselhorst,_Weihnachtskirche

Photo: Wolfgang Reich. Date: 16 November 2014.
Photo: Wolfgang Reich
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Wolfgang Reich. Date: 16 November 2014.
Photo: Wolfgang Reich
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 24 October 2012.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Wolfgang Reich. Date: 16 November 2014.
Photo: Wolfgang Reich
Photo: Wolfgang Reich. Date: 16 November 2014.
Photo: Wolfgang Reich