Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Piet Bron. Datering: 18 July 2016.

Foto: Piet Bron

Sondershausen, Deutschland (Thüringen) - Evangelische Stadtkirche Sankt Trinitatis
Gemeente: Sondershausen
Streek:Kyffhäuserkreis
Adres: Lange Straße 29, 99706, Sondershausen

Beschrijving nr.: 2011004.

Gebouwd door: Hey Orgelbau (1997) - opus 248
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelfront uit 1681 van Christoph Junge

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1681	Christoph Junge		nieuwbouw
1791	Christoph Heidenreich		ombouw
1837	Johann Friedrich Schulze		wijzigen dispositie
1874	Julius Alexander Strobel		nieuwbouw in bestaande kas
1914	Reinhold & Adolf Strobel		ombouw
1927	Wilhelm Sauer Orgelbau		restauratie en uitbreiding
1968	Gerhard Kirchner		ombouw
1997	Hey Orgelbau	248	nieuwbouw in bestaande kas

Gottfried Fritzsche bouwde in de jaren 1615-1617 een fraai orgel voor de Stadtkirche te Sondershausen, dat echter al op 3 juni 1621 verloren ging door een stadsbrand. Het had 32 registers, twee manualen en pedaal. De herbouw van de kerk duurde lang, onder andere door de dertigjarige oorlog. In 1678 kreeg Christoph Junge de opdracht voor de bouw van een nieuw orgel. Andreas Werckmeister keurde het nieuwe werk op 17 september 1681. Het is pas officieel in gebruik genomen tegelijk met de heringebruikname van het kerkgebouw op 25 november 1691.
In 1791 voerde Christoph Heidenreich uitgebreide werkzaamheden uit. De springladen werden vervangen door sleepladen en de dispositie werd op verschillende punten gewijzigd. Johann Friedrich Schulze wijzigde nog meer in 1837. Het oude binnenwerk is uiteindelijk in 1874 gesloopt en vervangen door een nieuw instrument van Julius Strobel. Strobel gebruikte wel enig pijpwerk uit het oude orgel. Ook bleven kas en frontpijpen bewaard. In 1914 werd het orgel door Reinhold en Adolf Strobel verbouwd, waarbij de tractuur pneumatisch is gemaakt. De firma Sauer verbouwde het orgel in 1927, waarna het drie manualen had en 37 stemmen. Een laatste verbouwing is in de jaren 1960-1968 uitgevoerd door Gerhard Kirchner, naar 43 stemmen.
In de jaren 1996-1997 bouwde de firma Herbert Hey een nieuw orgel achter het oude front. De orgelkas is gerestaureerd door Benno Busch.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	13
- Unterwerk	9
- Schwellwerk	13
- Pedal	12
Totaal aantal stemmen	47
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Electrisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hauptwerk (C-g'''): Bordun 16', Principal 8', Grobgedackt 8', Viola da Gamba 8', Octave 4', Gemshorn 4', Quint 2 2/3', Octave 2', Cornett 4 fach (4') (from f°), Gross-Mixtur 4 fach (2'), Klein-Mixtur 3 fach (1/2'), Trompete 8', Tremulant.
Unterwerk (C-g'''): Copula 8', Quintatön 8', Principal 4', Nasard 2 2/3', Waldflöte 2', Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3', Scharff 3 fach (1'), Krummhorn 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-g'''): Gedeckt 16', Holzflöte 8', Rohrflöte 8', Salicional 8', Unda Maris 8', Principal 4', Dulciana 4', Flauto Travers 4' - discant overblazend, Schwiegel 2', Mixtur 4-6 fach (2'), Rankett 16', Oboe 8', Zink 4', Tremulant.
Pedal (C-f'): Principalbass 16', Subbass 16', Quintbass 10 2/3', Octavbass 8', Flöte 8', Choralbass 4', Bassflöte 4', Schnabelflöte 2', Mixtur 4 fach (2'), Posaune 16', Horn 8', Basszink 4'.
Koppelingen: Hauptwerk - Unterwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Unterwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Unterwerk, Pedal - Schwellwerk.
Speelhulpen: Tutti, 2x64 Setzerkombinationen, Rollschweller (Walze).

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De dispositie van het oorspronkelijke werk van Junge luidde: Oberwerk: Quintadehn 16', Principal 8', Grobgedackt 8', Flachflöte 8', Octav 4', Quinte 3', Superoctav 2', Sesquialter, Mixtur 4 fach, Fagott 16', Tremulant. Brustwerk: Grobgedackt 8', Quintadehn 8', Principal 4', Gedackt 4', Nasatgedackt 3', Octave 2' (contract: Gemshorn), Mixtur 3 fach, Trompet 8', Schallmey 4', Tremulant. Pedal: Principal 16', Subbaß 16', Octava 8', Octava 4', Quinta 3', Mixtur 4 fach, Posaune 16', Trompet 8', Cornet 2'. Spielhilfen: Manualkoppel (schuifkoppel). Manuaalomvang: CD-c''', pedaalomvang CD-c'd'. De dispositie luidde na de ombouw van 1791: Hauptwerk: Quintadena 16', Principal 8', Grobgedackt 8', Flachflöte 8', Viola di Gamba 8' (1791), Octav 4', Quinte 3', Superoctav 2', Mixtur 4 fach, Fagott 16', Tremulant. Brustwerk: Grobgedackt 8', Quintadena 8', Flauto Traverso 8' (1791), Principal 4', Gedackt 4', Nasat 3', Octave 2', Mixtur 3 fach, Trompete 8', Tremulant. Pedal: Principal 16', Subbaß 16', Violon 16' (1791), Octavbaß 8', Octav 4', Quinta 3', Mixtur 4 fach, Posaune 16', Trompete 8'. Koppeln: Manuakoppel, Pedal - Hauptwerk (1791).

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie van het oorspronkelijke werk van Junge luidde:
Oberwerk: Quintadehn 16', Principal 8', Grobgedackt 8', Flachflöte 8', Octav 4', Quinte 3', Superoctav 2', Sesquialter, Mixtur 4 fach, Fagott 16', Tremulant.
Brustwerk: Grobgedackt 8', Quintadehn 8', Principal 4', Gedackt 4', Nasatgedackt 3', Octave 2' (contract: Gemshorn), Mixtur 3 fach, Trompet 8', Schallmey 4', Tremulant.
Pedal: Principal 16', Subbaß 16', Octava 8', Octava 4', Quinta 3', Mixtur 4 fach, Posaune 16', Trompet 8', Cornet 2'.
Spielhilfen: Manualkoppel (schuifkoppel).
Manuaalomvang: CD-c''', pedaalomvang CD-c'd'.

De dispositie luidde na de ombouw van 1791:
Hauptwerk: Quintadena 16', Principal 8', Grobgedackt 8', Flachflöte 8', Viola di Gamba 8' (1791), Octav 4', Quinte 3', Superoctav 2', Mixtur 4 fach, Fagott 16', Tremulant.
Brustwerk: Grobgedackt 8', Quintadena 8', Flauto Traverso 8' (1791), Principal 4', Gedackt 4', Nasat 3', Octave 2', Mixtur 3 fach, Trompete 8', Tremulant.
Pedal: Principal 16', Subbaß 16', Violon 16' (1791), Octavbaß 8', Octav 4', Quinta 3', Mixtur 4 fach, Posaune 16', Trompete 8'.
Koppeln: Manuakoppel, Pedal - Hauptwerk (1791).

Literatuur

The European Organ 1450 - 1850 / Peter Williams. - London : B T Batsford Ltd, 1966.
Seelenverwandtschaft / Hey Orgelbau. - Firmenbroschüre.
Forum Kirchenmusik 5/1997.
Orgeln in Nord- und Westthüringen / Hartmut Haupt. - [Erfurt] : Thüringische Landesamt für Denkmalpflege, 1998. - (Arbeitshefte des Thüringischen Landesamtes für Denkmalpflege ; 13).
Der mitteldeutsche Orgelbauer Christoph Junge / Richard Kirchner. - In: Acta Organologica, Band 29. - Kassel : Merseburger Verlag, 2007. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 220).

Opnamen

Die Hey-Orgel der St. Trinitatiskirche Sondershausen / Andreas Fauß. - Jubal Music 161201 (CD). - 2016. - (Orgelland Thüringen ; Vol. 7).

Foto: Piet Bron