Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 10 May 2019.

Foto: Bert Wisgerhof

Augsburg, Deutschland (Bayern) - Basilika Sankt Ulrich und Afra
Gemeente: Augsburg
Streek:Schwaben
Adres: Ulrichsplatz 19, 86150, Augsburg
Website: https://ulrich-afra-anton.de/

Beschrijving nr.: 2003618.

Gebouwd door: Sandtner Orgelbau (1982) - opus 94
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1608 van Marx Günzer

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1580	Eusebius Amerbach		nieuwbouw
1608	Marx Günzer		ombouw
1790	Johann Georg Andreas Stein		ombouw
1790	Franz Joseph Wirth		ombouw
1862	Joseph Bohl		uitbreiding
1903	Heinrich Koulen & Sohn		nieuwbouw in bestaande kas
1971	Maximilian Offner		restauratie
1982	Sandtner Orgelbau	94	nieuwbouw in bestaande kas
1998	Sandtner Orgelbau		restauratie

De geschiedenis van het instrument begint in 1580, toen Jakob Fugger een orgel liet bouwen door Eusebius Amerbach uit Augsburg voor de Michaelskapelle van de kerk, die toen nog als Benediktinerabteikirche in gebruik was. Deze kapel werd ingericht als grafkapel voor de familie Fugger. In 1608 is het orgel echter door Marx Günzer omgebouwd, voorzien van een nieuwe kas en geplaatst op een galerij aan de westzijde van de kerk. De orgelkas werd voorzien van fraai houtsnijwerk van de hand van Paulus Mair en het werd beschilderd door Matthias Kager. In 1790 verbouwden Andreas Stein en Joseph Wirth het orgel, en werden verschillende nieuwe registers geplaatst. Het orgel is in 1862 door Joseph Bohl uitgebreid met een tweede klavier. In 1903 verving Heinrich Koulen echter het binnenwerk door een groot pneumatisch orgel. Dit is in 1972 nog door Max Offner gereviseerd, maar in 1981 werd het gesloopt en vervangen door het werk van Sandtner, dat in 1982 is voltooid. De oude orgelkas uit 1608 werd opnieuw gebruikt en aangevuld met een rugwerkkas in dezelfde stijl. Het pedaal en het Schwellwerk zijn achter de kas geplaatst. Enkele registers uit het voorgaande orgel werden hergebruikt. Het orgel is in 1998 door de firma Sandtner opnieuw geïntoneerd. Daarbij is ook de dispositie enigszins gewijzigd, zijn sub- en superoctaafkoppels toegevoegd en is de techniek van de speelhulpen (Setzercombinaties) gemoderniseerd.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	14
- Rückpositiv	11
- Schwellwerk	17
- Brustwerk	9
- Chamadenwerk	2
- Pedal	15
Totaal aantal stemmen	68
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Electrisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 440 Hz
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hauptwerk (C-a'''): Praestant 16', Principal 8', Flûte Harmonique 8', Copel 8', Gamba 8', Octave 4', Blockflöte 4', Terz 3 1/5', Quinte 2 2/3', Octave 2', Cornet 5 fach (8') (from g°), Mixtur 5 fach (1 1/3'), Cimbel 3 fach (2/3'), Trompete 8', Cimbelstern.
Rückpositiv (C-a'''): Principal 8', Rohrflöte 8', Quintade 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Superoctave 2', Larigot 1 1/3', Sesquialter 2 fach (2 2/3'), Scharff 4 fach (1'), Dulcian 16', Cromorne 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-a'''): Bourdon 16', Principal 8', Holzflöte 8', Salicional 8', Voix Coeleste 8' (from c°), Prèstant 4', Flûte Octaviante 4', Violine 4', Nasard 2 2/3', Octavin 2', Terz 1 3/5', Flöte 1', Mixtur 4-5 fach (2'), Fagott 16', Trompete 8', Oboe 8', Clairon 4', Tremulant.
Brustwerk (C-a'''): Holzgedeckt 8', Principal 4', Rohrflöte 4', Octave 2', Hohlflöte 2', None 8/9', Terzian 2 fach (1 3/5'+1 1/3'), Cimbel 2 fach (1/2'), Vox Humana 8', Tremulant, Glockenspiel.
Chamadenwerk (C-a'''): Chamade 16', Chamade 8'.
Pedal (C-f'):
Großpedal: Principal 32', Principal 16', Octave 8', Octave 4', Mixtur 5 fach (2 2/3'), Bombarde 32', Posaune 16', Trompete 8'.
Kleinpedal: Subbaß 16', Spielflöte 8', Nachthorn 4', Pfeiferl 2', Baßzink 5 1/3', Basson 16', Schalmey 4', Tremulant Kl-P.
Koppelingen: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Schwellwerk 16', Hauptwerk - Schwellwerk 4', Hauptwerk - Brustwerk, Rückpositiv - Schwellwerk, Rückpositiv - Brustwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Schwellwerk 4', Pedal - Brustwerk, Schwellwerk - Schwellwerk 16', Schwellwerk - Schwellwerk 4', Chamadenwerk an I. Manual, Chamadenwerk an II. Manual, Chamadenwerk an III. Manual, Chamadenwerk an IV. Manual, Chamadenwerk an Pedal.
Speelhulpen: Setzeranlage mit 3840 Kombinationen, Pleno, Tutti, Registercrescendo.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	Het orgel van Amerbach uit 1580 had als dispositie (volgens het contract): Manual (F-a''): Principal 8', Flauttwerkh 8', Coppelbass 8', Octaf 4', Klains Verdeckht 4', Superoctaf 2', Quint', Mixtur 6 fach, Zimbelwerkh 2 fach, Busaune 8'. Overige registers: Herrenlen, Tremulant, Vogelgesang, Herbauckh, Ventil. In 1790 luidde de dispositie (notatie Andreas Stein): Manual (C-c''' met kort octaaf): Principal 8', Viola di Gamba 2 fach (1790), Koppel 8', Octav 4', Waldflöte 4', Feldflöte 2 fach (2') (1790), Mixtur 6-8 fach (3') (1790), Cimbal 2 fach (1') (1790). Pedal (C-a met kort octaaf): Principal 2 fach (16' + 8'), Octavbaß 8', Violoncellobaß 8', Kornetbaß 6 fach (4') (1790), Trompetenbaß 8' (1790). Het binnenwerk van Koulen had de volgende dispositie: Manual I (C-g'''): Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Gamba 8', Gemshorn 8', Salicional 8', Flauto Major 8', Gedackt 8', Oktav 4', Harmonieflöte 4', Fugara 4', Quint 2 2/3', Oktav 2', Kornett 5 fach (8'), Mixtur 4-6 fach (5 1/3'), Fagott 16', Trompete 8', Clairon 4'. Manual II (C-g'''): Lieblich Gedackt 16', Geigenprincipal 8', Traversflöte 8', Rohrflöte 8', Alpenhorn 8', Aeoline 8', Dolce 8', Quintatön 8', Prestant 4', Flauto Dolce 4', Quinte 2 2/3', Piccolo 2', Progressivharmonika 4 fach (2 2/3'), Englischer Horn 8', Clarinette 8'. Manual III (C-g''', uitgebouwd tot g''''): Salicional 16', Principal 8', Konzertflöte 8', Gedackt 8', Gamba 8', Vox Coelestis 8', Fernflöte 8', Traversflöte 4', Violine 4', Gemshorn 4', Quintflöte 2 2/3', Flageolette 2', Terz 1 3/5', Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8'. Hogedrukwerk: Flauto Major 8', Principal 4', Quintatön 4', Trompete 8' (bespeelbaar vanaf III). Fernwerk: Bourdon 8', Salizet 8', Aeoline 8', Alpenhorn 8', Trompete 8', Vox Humana 8' (bespeelbaar vanaf III). Pedal (C-g'): Kontraprincipal 32', Principal 16', Violon 16', Dolce 16', Subbaß 16', Stillgedackt 16', Flóte 8', Cello 8', Gedackt 8', Oktavflöte 4', Kontratuba 32', Posaune 16', Trompete 8', Clairon 4'. Koppelingen: Manual I - Manual II, Manual I - Manual III, Manual I - Manual III super, Manual I - Manual III sub, Manual I - Hogedrukwerk, Manual I - Hogedrukwerk super, Manual I - Hogedrukwerk sub, Manual II - Manual III, Manual II - Hogedrukwerk, Manual II - Hogedrukwerk sub, Manual II - Hogedrukwerk super, Manual II - Fernwerk, Manual II - Fernwerk sub, Manual II - Fernwerk super, Pedal - Manual I, Pedal - Manual II, Pedal - Manual III, Pedal - Hogedrukwerk, Pedal - Hogedrukwerk sub, Pedal - Hogedrukwerk super. Speelhulpen: Tremulant, 3 vrije combinaties. De dispositie luidde in 1982: Hauptwerk: Praestant 16', Principal 8', Flöte 8', Gamba 8', Nasard 5 1/3', Octave 4', Blockflöte 4', Terz 3 1/5', Quinte 2 2/3', Octave 2', Grand Cornet 5 fach, Mixtur 5-6 fach, Cimbel 3 fach, Trompeta Magna 16' - horizontaal, Trompete 8', Clairon 4' - horizontaal, Cimbelstern. Rückpositiv: Principal 8', Rohrflöte 8', Quintade 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Feldpfeife 2', Larigot 1 1/3', Cornett 3 fach, Scharff 4 fach (1'), Dulcian 16', Cromorne 8', Tremulant. Schwellwerk: Bourdon 16', Principal 8', Flöte 8', Salicional 8', Voix Celeste 8', Praestant 4', Traversflöte 4', Violine 4', Nasard 2 2/3', Flachflöte 2', Terz 1 3/5', None 8/9', Mixtur 4-5 fach (2'), Basson 16', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Clairon 4', Tremulant. Brustwerk (met zweldeuren): Holzgedeckt 8', Bourdon 8', Principal 4', Rohrflöte 4', Octave 2', Sifflöte 1', Terzian 2 fach, Cimbel 2 fach, Regal 16', Voix Humaine 8', Tremulant. Pedal: Principal 32', Principal 16', Subbass 16', Octave 8', Spielflöte 8', Octave 4', Nachthorn 4', Pfeiferl 2', Basszink 4 fach, Mixtur 5 fach, Grand Bombarde 32', Posaune 16', Basson 16', Trompete 8', Schalmey 4', Tremulant - Voor 'Kleinpedal'. Koppelingen: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Brustwerk, Rückpositiv - Brustwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Schwellwerk 4', Pedal - Brustwerk. Speelhulpen: 8 freie Kombinationen (1 teilbar), Plenum, Mixturen an/ab, Zungen an/ab, Generalkoppel.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

Het orgel van Amerbach uit 1580 had als dispositie (volgens het contract):
Manual (F-a''): Principal 8', Flauttwerkh 8', Coppelbass 8', Octaf 4', Klains Verdeckht 4', Superoctaf 2', Quint', Mixtur 6 fach, Zimbelwerkh 2 fach, Busaune 8'.
Overige registers: Herrenlen, Tremulant, Vogelgesang, Herbauckh, Ventil.

In 1790 luidde de dispositie (notatie Andreas Stein):
Manual (C-c''' met kort octaaf): Principal 8', Viola di Gamba 2 fach (1790), Koppel 8', Octav 4', Waldflöte 4', Feldflöte 2 fach (2') (1790), Mixtur 6-8 fach (3') (1790), Cimbal 2 fach (1') (1790).
Pedal (C-a met kort octaaf): Principal 2 fach (16' + 8'), Octavbaß 8', Violoncellobaß 8', Kornetbaß 6 fach (4') (1790), Trompetenbaß 8' (1790).

Het binnenwerk van Koulen had de volgende dispositie:
Manual I (C-g'''): Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Gamba 8', Gemshorn 8', Salicional 8', Flauto Major 8', Gedackt 8', Oktav 4', Harmonieflöte 4', Fugara 4', Quint 2 2/3', Oktav 2', Kornett 5 fach (8'), Mixtur 4-6 fach (5 1/3'), Fagott 16', Trompete 8', Clairon 4'.
Manual II (C-g'''): Lieblich Gedackt 16', Geigenprincipal 8', Traversflöte 8', Rohrflöte 8', Alpenhorn 8', Aeoline 8', Dolce 8', Quintatön 8', Prestant 4', Flauto Dolce 4', Quinte 2 2/3', Piccolo 2', Progressivharmonika 4 fach (2 2/3'), Englischer Horn 8', Clarinette 8'.
Manual III (C-g''', uitgebouwd tot g''''): Salicional 16', Principal 8', Konzertflöte 8', Gedackt 8', Gamba 8', Vox Coelestis 8', Fernflöte 8', Traversflöte 4', Violine 4', Gemshorn 4', Quintflöte 2 2/3', Flageolette 2', Terz 1 3/5', Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8'.
Hogedrukwerk: Flauto Major 8', Principal 4', Quintatön 4', Trompete 8' (bespeelbaar vanaf III).
Fernwerk: Bourdon 8', Salizet 8', Aeoline 8', Alpenhorn 8', Trompete 8', Vox Humana 8' (bespeelbaar vanaf III).
Pedal (C-g'): Kontraprincipal 32', Principal 16', Violon 16', Dolce 16', Subbaß 16', Stillgedackt 16', Flóte 8', Cello 8', Gedackt 8', Oktavflöte 4', Kontratuba 32', Posaune 16', Trompete 8', Clairon 4'.
Koppelingen: Manual I - Manual II, Manual I - Manual III, Manual I - Manual III super, Manual I - Manual III sub, Manual I - Hogedrukwerk, Manual I - Hogedrukwerk super, Manual I - Hogedrukwerk sub, Manual II - Manual III, Manual II - Hogedrukwerk, Manual II - Hogedrukwerk sub, Manual II - Hogedrukwerk super, Manual II - Fernwerk, Manual II - Fernwerk sub, Manual II - Fernwerk super, Pedal - Manual I, Pedal - Manual II, Pedal - Manual III, Pedal - Hogedrukwerk, Pedal - Hogedrukwerk sub, Pedal - Hogedrukwerk super.
Speelhulpen: Tremulant, 3 vrije combinaties.

De dispositie luidde in 1982:
Hauptwerk: Praestant 16', Principal 8', Flöte 8', Gamba 8', Nasard 5 1/3', Octave 4', Blockflöte 4', Terz 3 1/5', Quinte 2 2/3', Octave 2', Grand Cornet 5 fach, Mixtur 5-6 fach, Cimbel 3 fach, Trompeta Magna 16' - horizontaal, Trompete 8', Clairon 4' - horizontaal, Cimbelstern.
Rückpositiv: Principal 8', Rohrflöte 8', Quintade 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Feldpfeife 2', Larigot 1 1/3', Cornett 3 fach, Scharff 4 fach (1'), Dulcian 16', Cromorne 8', Tremulant.
Schwellwerk: Bourdon 16', Principal 8', Flöte 8', Salicional 8', Voix Celeste 8', Praestant 4', Traversflöte 4', Violine 4', Nasard 2 2/3', Flachflöte 2', Terz 1 3/5', None 8/9', Mixtur 4-5 fach (2'), Basson 16', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Clairon 4', Tremulant.
Brustwerk (met zweldeuren): Holzgedeckt 8', Bourdon 8', Principal 4', Rohrflöte 4', Octave 2', Sifflöte 1', Terzian 2 fach, Cimbel 2 fach, Regal 16', Voix Humaine 8', Tremulant.
Pedal: Principal 32', Principal 16', Subbass 16', Octave 8', Spielflöte 8', Octave 4', Nachthorn 4', Pfeiferl 2', Basszink 4 fach, Mixtur 5 fach, Grand Bombarde 32', Posaune 16', Basson 16', Trompete 8', Schalmey 4', Tremulant - Voor 'Kleinpedal'.
Koppelingen: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Brustwerk, Rückpositiv - Brustwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Schwellwerk 4', Pedal - Brustwerk.
Speelhulpen: 8 freie Kombinationen (1 teilbar), Plenum, Mixturen an/ab, Zungen an/ab, Generalkoppel.

Literatuur	Historische Orgeln in Schwaben / Hermann Fischer, Theodor Wohnhaas. - München ; Zürich : Verlag Schnell & Steiner, 1982. - (Veröffentlichtung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 94). Orgeln in Schwaben / Georg Brenninger. - München : Bruckmann, 1986.
Opnamen	Sämtliche 10 Orgelsymphonien, vol.3 - Charles-Marie Widor : Symphonie no.4 en no.5 / Odile Pierre. - IFO CD 00130 (CD). - 1994.
Links	http://www.sandtner-orgelbau.de/index.php?id=88

YouTube

Foto: Giel Daems	Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Giel Daems	Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Bert Wisgerhof	Foto: Giel Daems	Foto: Giel Daems	Foto: Giel Daems
Foto: Giel Daems