Organ database | Complete description

Complete description of the selected organ

Photo: Piet Bron

Velp (Gelderland), Nederland (Gelderland) - Grote Kerk

Forwarded from: Utrecht - Rooms-Katholieke Kerk buiten de Wittevrouwenpoort (1772 - 1810)

Municipal: Rheden
Address: Kerkstraat 32, 6883 HT, Velp (Gelderland)
Website: https://pknvelp.nl/

Description nr.: 1005029.

Built by: Albert Hendrik de Graaf (1990)
The organ contains older material: Part of the organ case and pipes from 1772 by Hendrikus Hermanus Hess, Part of the organ case from 1894 by Friedrich Wilhelm Leichel & Zn.

Year	Builder	Opus	Activity
1772	Hendrikus Hermanus Hess		new organ
1814	Abraham Meere		transfer/relocate
1894	Friedrich Wilhelm Leichel & Zn.		restoration and enlargement
1935	Valckx & Van Kouteren		rebuild
1990	Albert Hendrik de Graaf		new organ in old case
2024	Elbertse & Van Vulpen Orgelmakers		enlargement

Het orgel in de Hervormde Kerk te Velp is in eerste aanleg gebouwd voor de Rooms-Katholieke Kerk buiten de Wittevrouwenpoort in Utrecht. Bouwer was H.H. Hess, die in 1772 een orgel leverde met één manuaal en twaalf stemmen. In 1810 bouwde Abraham Meere een nieuw orgel in de kerk. Het instrument van Hess plaatste Meere in 1814 in de Oude Dorpskerk (Oude Jan) in Velp. Het werd aan deze kerk geschonken door baron W.C.H. van Lynden van Blitterswijk. Om dit te gedenken plaatste Meere het wapen van de baron in de top van het front. Hier bleef het staan tot de bouw van een nieuwe kerk. In 1841 werd het overgeplaatst, zonder wijzigingen.
Het niet al te grote orgel liet men in 1894 door F. Leichel uitbreiden en verbouwen. De kas werd vergroot met twee pedaaltorens en twee verbindingsvelden. Er kwam een tweeklaviers orgel met vrij pedaal, dat was uitgerust met mechanische kegelladen. In 1903 verving Leichel de mechanische tractuur door een pneumatische. In 1935 voerde Valckx & Van Kouteren weer een grote verbouwing uit. De manuaalomvang werd vergroot van f''' naar g''', en het pedaal van d' naar f'. De tractuur werd geheel pneumatisch gemaakt, en er kwam een nieuwe vrijstaande speeltafel. Ook de dispositie werd aangepast. Rond 1960 is de dispositie opnieuw aangepast. Het orgel begon echter steeds vaker problemen te vertonen.
Plannen voor een gedeeltelijke reconstructie van het Hess-orgel werden hierna uitgewerkt. Wel besloot men het uit te breiden met een vrij pedaal. De kas bleef gehandhaafd in de vorm zoals die in 1894 was ontstaan. Achter de pedaaltorens werd het pedaal geplaatst, en achter het Hess-front het manuaal. De werkzaamheden werden uitgevoerd door A.H. de Graaf in 1990. De dispositie van Hess is niet helemaal gevolgd. Op 15 september 1990 werd het orgel in gebruik genomen. Rudi van Straten, adviseur bij de bouw van het orgel, verzorgde het ingebruiknameconcert.
In 2023 wordt het orgel door de firma Van Vulpen-Elbertse uitgebreid met een tweede manuaal. De Flageolet 1' van het huidige manuaal wordt verplaatst naar het nieuwe manuaal, en vervangen door een Tertiaan. Het orgel is op 28 april 2024 weer in gebruik worden genomen. Tijdens een speciaal concert werd dan de Canto Ostinato van Simeon ten Holt uitgevoerd door Aart Bergwerff (orgel) en Eric Vloeimans (trompet).

Short list of all locations the organ has been

1772	Utrecht	Rooms-Katholieke Kerk buiten de Wittevrouwenpoort
1814	Velp (Gelderland)	Oude Jan
1841	Velp (Gelderland)	Hervormde Kerk

Technical data

Number of stops per division
- Hoofdwerk	11
- Positief	8
- Pedaal	3
Total number of stops	22
Key action	Mechanical
Stop action	Mechanical
Windchest(s)	Slider chests
Pitch	a' = 440 Hz
Temperament	Neidhardt III
Wind pressure	68 mm

Specification
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' (discant), Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Quint 3', Octaav 2', Tertiaan 1 3/5' - 2023, Cornet IV sterk (discant), Mixtuur II-IV sterk (2') (B/D), Trompet 8' (B/D).
Positief (C-f'''): Holpyp 8' - 2023, Viola di Gamba 8' - 2023; C-B uit Holpyp, Praestant 4' - 2023, Roerfluit 4' - 2023, Nazat 3' - 2023, Woudfluit 2' - 2023, Flajeolet 1', Vox Humana 8' - gereserveerd.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Bourdon 8', Fagot 16'.
Couplers: Hoofdwerk - Positief, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.
Accessories: Tremulant.

Compound stop	Composition
Mixtuur II-IV sterk	C: 2' - 1 1/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cornet IV sterk discant	c': 8' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3'.

Other specifications
Hess (1774)	Het Orgel in de Roomsche-Kerk buiten de Vrouwe Witte-Poort, is aldus gedisponeert: Voor de Linkerhand: Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaav 2', Siflet 1', Quint 3', Tertiaan, Sexquialtra en Mixtuur. Voor de Regterhand: Praestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaav 2', Siflet 1', Quint 3', Tertiaan, Cornet, Sexquialtra en Mixtuur. Dit Werk is Ao. 1772 vervaardigt door H.H. Hess.
Broekhuijzen (1855)	Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk en Trompet 8'. Twee blaasbalgen, tremulant en ventiel.
Different specifications	After the rebuilt by Valckx & Van Kouteren in 1935, the stop list was: Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Trompet 8'. Manuaal II (in zwelkast): Vioolprestant 8', Lieflijk Gedekt 8', Salicionaal 8', Voix Celeste 8', Openfluit 4', Nasard 2 2/3', Woudfluit 2', Terts 1 3/5', Cornet IV sterk (discant), Hobo 8' (gedeeld). Pedaal (C-f'): Subbas 16', Octaafbas 8', Gedektbas 8', Bazuin 16'. Koppelingen, Generaal Crescendo. In 1973 the following specification was given: Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Cornet IV-V sterk, Trompet 8'. Manuaal II (C-g'''): Vioolprestant 8', Lieflijk Gedekt 8', Salicionaal 8', Prestant 4', Fluit Dolce 4', Nasard 2 2/3', Woudfluit 2', Terts 1 3/5', Cymbel III sterk, Hobo 8' (gedeeld). Pedaal (C-f'): Subbas 16', Octaafbas 8', Gedektbas 8', Bazuin 16'. Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II (16', 8', 4'), Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Pedaal - Manuaal II 4'. 5 vaste combinaties, 1 vrije combinaties, automatisch pianopedaal. From 1990 until 2023, the specification was: Manuaal (C-f'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 1', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur II-IV sterk (2') (B/D), Trompet 8' (B/D). Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Bourdon 8', Fagot 16'. Koppelingen: Manuaalkoppel. Speelhulpen: Tremulant.

Literature

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Het orgel in de Kerk van O.L. Vrouw ten Hemelopneming te Utrecht / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 73 nr. 3, maart 1977.
Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
Orgels in Utrecht : Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming, Biltstraat, Utrecht / G. van Betlehem, J. Swiers. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 2, februari 1980.
Geschiedenis van de Oude Jan : De Mattheuskerk te Velp (G) in de loop der eeuwen / E.J. Kruijswijk Jansen. - Velp : Stichting Vrienden van de Oude Jan, 1989.
Uitnodiging tot het bijwonen van een feestelijke bijeenkomst, waarin de orgelcommissie het gereconstrueerde orgel zal overdragen aan de kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente van Velp, op 15 september 1990 om 16.00 uur in de Grote Kerk, Kerkstraat 32 te Velp.
Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
'Ik vind het nog machtig mooi om te doen' : De orgelmaker Albert de Graaf / Rogér van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 98 nr. 5, september 2002.
Actueel : Uitbreiding orgel Grote Kerk Velp. - In: De Orgelvriend, jrg. 66 nr. 4, mei 2024.

Links

https://pgvelp.nl/beheren-geschiedenis-grote-kerk/
https://www.orgelmakers.nl/wp/?p=1400

Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron
Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: Piet Bron	Photo: G. Meyster