Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.

Foto: Michiel van 't Einde

Monnickendam, Nederland (Noord-Holland) - Evangelisch Lutherse Kerk
Gemeente: Waterland
Adres: Zuideinde, 1141 VG, Monnickendam
Website: http://www.kerkpleinmonnickendam.nl/subindex.php?siteid=1

Beschrijving nr.: 1002343.

Gebouwd door: Johann Michael Gerstenhauer (1782)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1782 Johann Michael Gerstenhauer  nieuwbouw
1836 Leonard van den Brink  restauratie en uitbreiding
1894 D.G. Steenkuyl  wijzigen dispositie
1936 Hendrick Wicher Flentrop  ombouw
1981 firma D.A. Flentrop  reconstructie

  • In 1781 kreeg Johann Michael Gerstenhauer de opdracht voor de bouw van een orgel in de Evangelisch Lutherse Kerk te Monnickendam. Hij bouwde een viervoets-orgel met één manuaal, aangehangen pedaal en in totaal acht registers. In 1836 restaureerde Van den Brink het orgel. Hij maakte een nieuwe windlade, waarop plaats was voor tien registers. Tevens werd een nieuw klavier geplaatst en is het regeerwerk opnieuw aangelegd. In 1865 plaatsten Flaes & Brünjes een Cornet IV sterk op de plaats van de Sexquialter. In 1894 werkte Steenkuyl aan het orgel. Hij verving de Bourdon en de Fluit door een Viool en een Salicionaal.
  • Een volledige ombouw van het orgel vond hierna plaats in 1936, toen H.W. Flentrop het herbouwde als een tweeklaviers orgel met vrij pedaal. Het kreeg pneumatische kegelladen, een nieuwe speeltafel en enkele nieuwe registers
  • In 1975 demonteerde Flentrop het orgel en startte een onderzoek naar het oude materiaal dat nog aanwezig was. De oude windlade uit 1836 met het bijbehorende wellenbord bleken door Flentrop in 1938 gebruikt te zijn voor de bouw van een orgel in de Hervormde Kerk te Durgerdam. Flentrop maakte nu kopieën van deze materialen voor Durgerdam, en de originele kwamen terug naar Monnickendam. Hier is met het oude pijpwerk, de andere oude materialen, twee spaanbalgen afkomstig uit de Grote Kerk te Monnickendam en reconstructie van al het ontbrekende materiaal het orgel teruggebracht in de staat van 1836. De Sexquialter is samengesteld uit Mixtuur-pijpwerk dat Gerstenhauer in 1786 in het orgel van de Grote Kerk te Edam plaatste. Adviseur bij deze restauratie, die in 1981 was afgerond, was Jan Jongepier.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal10
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen10
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Bourdon 16' (discant) - 1981, Prestant 8', Holpyp 8' - 1782/1981, Fluittravers 8' (discant) - 1981, Octaaf 4' - 1782/1836, Fluit 4', Quint 3' - 1782/1836, Octaaf 2', Sexquialter III sterk (discant) - 1786, Mixtuur II-III sterk - 1836, Tremulant - 1981.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.

VulstemSamenstelling
Mixtuur II-III sterk C: 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Sexquialter III sterk discant c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie luidde bij oplevering in 1782:
    Praestant 8', Holpijp 8', Dwarsfluit 8' (discant), Octaaf 4' (discant), Fluyt 4', Quint 3' (bas), Octaaf 2' (gedeeld), Woudfluijt 2' (bas), Sesquialter II sterk (discant).
    Pedaal: Aangehangen.

  • De dispositie luidde van 1936 tot 1981:
    Manuaal I (C-f''') - Hoofdwerk: Prestant 8', Gemshoorn 8', Octaaf 4' (1782/1836), Quint 3' (1782/1836), Superoctaaf 2', Mixtuur II-III sterk (1836), Cornet IV sterk (discant) (1865).
    Manuaal II (C-f''') - Zwelwerk: Holpijp 8' (1936), Viola di Gamba 8' (1894), Vox Celeste 8' (f°-f''') (1894), Fluit 4', Nasard 2 2/3' (1936), Blokfluit 2' (1936), Tongwerk 8' (gereserveerd).
    Pedaal (C-d'): Subbas 16' (1936).
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

Literatuur
  • Berichten. - In: Maandblad Het Orgel, 34e Jaargang No. 1, October 1936.
  • Nieuwe en Herstelde Orgels : Monnikendam (Ev. Luth. Kerk). - In: Maandblad Het Orgel, 34e Jaargang No. 5, Februari 1937.
  • Bij de foto's / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 2, februari 1968.
  • Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
  • Het orgel in de Evangelisch Lutherse kerk te Monnickendam / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 82 nr. 9, september 1986.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
  • De orgelpracht van de Nederlandse steden deel 1 : De orgels van Monnickendam / Maarten Seijbel [red.]. - Utrecht - De Banier, 2003.
Links http://www.kerkpleinmonnickendam.nl/subindex.php?pid=21&subpid=50

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 7 November 2017.
Foto: Michiel van 't Einde