Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout. Datering: 29 August 2009.

Foto: Janco Schout

Schalkwijk, Nederland (Utrecht) - Sint Michaëlskerk

Doorverwezen vanaf: Utrecht - Sint Monicakerk (1888 - 1970)

Gemeente: Houten
Adres: Jhr. Ramweg 19, 3998 JP, Schalkwijk
Website: http://www.michaelschalkwijk.nl/

Beschrijving nr.: 1001256.
Fotokaart De Mixtuur nummer: F04 (Utrecht).

Gebouwd door: Johann Heinrich Hartmann Bätz (1758)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1758 Johann Heinrich Hartmann Bätz  nieuwbouw
1888 Maarschalkerweerd & Zoon  overplaatsing
1925 Vereenigde Kerkorgelfabrieken  diverse werkzaamheden
1978 Gebroeders Vermeulen  overplaatsing
1987 Gebroeders Vermeulen  overplaatsing

  • Op 27 juli 1758 werd in de Hervormde Kerk te Oosterhout (Noord-Brabant) een nieuw orgel opgeleverd, gebouwd door J.H.H. Bätz. Bij oplevering was een plaats gereserveerd voor een Dulciaan 8'. De kerk ging in 1810 definitief over in katholieke handen (Sint Janskerk). In 1888 werd besloten een nieuw groter orgel te laten maken door Maarschalkerweerd.
  • Deze kocht het oude Bätz-orgel, breidde het uit met een tweede klavier in een zwelkast en vrij pedaal, en plaatste het in de pas gebouwde neogotische Monicakerk (Herenweg 99) te Utrecht. Maarschalkerweerd wijzigde ook de dispositie van het oorspronkelijke werk. De Cornet verviel en een deel van het pijpwerk werd vervangen. Tevens vergrootte hij de manuaal- en pedaalomvang. De firma Vereenigde Kerkorgelfabrieken in Aalten voerde in 1925 een revisie uit.
  • In 1970 werd de Monicakerk gesloten, en in 1973 is het gebouw afgebroken. Het orgel is hierna door de gebroeders Vermeulen gerestaureerd en teruggebracht in de oorpronkelijke staat. Het kreeg een nieuw onderkomen in de Utrechtse Sint Nicolaaskerk aan het Boerhaveplein. De restauratie was in 1978 voltooid. De Sint Nicolaaskerk werd echter in 1984 gesloten, en niet lang daarna afgebroken.
  • De Sint Michaëlsparochie in Schalkwijk kocht het orgel in juni 1984. Na een grondige restauratie door de firma Vermeulen te Weert is het op 17 mei 1987 in gebruik genomen in de neogotische Sint Michaëlskerk. Er is nog één open plaats op de windlade, een gedeelde sleep voor een tweede tongwerk.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1758Oosterhout (Noord-Brabant)Nederlands Hervormde Kerk (sinds 1798 RK)
1888UtrechtSint Monicakerk
1973UtrechtSint Nicolaaskerk
1987SchalkwijkSint Michaëlskerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal11
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen11
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk65 mm

Dispositie
Manuaal (C-d'''): Bourdon 16' (B/D), Prestant 8', Roorfluit 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 1', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk (B/D), Trompet 8' (B/D) - 1978, Tremulant.
Pedaal (C-c'): Aangehangen.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-VI sterk C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cornet IV sterk discant c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Hess schreef op de laatste bladzijde van zijn boek: Oosterhout (een 8 voets Werkje van 11 Registers, mede door gemelde Baitz vervaardigt).
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Nieuwe en Herstelde Orgels. - In: Het Orgel, 22e Jaargang No. 8, Mei 1925.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 2, februari 1973.
  • Het orgel in de Parochiekerk van de H. Nicolaas te Utrecht / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 75 nr. 5, mei 1979.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • De orgels die tijdens het Congres te horen zijn / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 76 nr. 4, april 1980.
  • Utrecht orgelstad : Inventarisatie van orgels in kerken en kapellen in de stad Utrecht : Verschenen t.g.v. de 5e Orgelvoettocht 12 september 1981 / Peter van Dijk, Gert Oost. - Utrecht : Overlegorgaan voor Muziek en Kerken, 1981.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Orgelconcours zonder Hollandse bonbons : Internationale Orgeltagung der G.d.O. in Nederland 26 juli - 1 augustus 1981 / Jan W. van Spronsen. - In: De Orgelvriend, jrg. 23 nr. 12, december 1981.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Kroniek : 17 mei 1987. - In: De Mixtuur, nr. 60, juni 1988.
  • Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
Opnamen
  • Music and water for all / Gerrit Christiaan de Gier m.m.v. Auke van der Merk, trompet. - DEV-GCG1031 (3-CD). - 2009. - Opgenomen in Wijk bij Duurstede, Zeist, Schalkwijk, Maarssen en IJsselstein.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Het Bätz-orgel in de Michaëlkerk te Schalkwijk bespeeld door Stephen Taylor en Theo Visser. - CD. - 1993.

Foto: Frans Sellies. Datering: 19 January 2008.
Foto: Frans Sellies
Foto: Frans Sellies. Datering: 19 January 2008.
Foto: Frans Sellies
Foto: Janco Schout. Datering: 29 August 2009.
Foto: Janco Schout
Foto: Frans Sellies. Datering: 19 January 2008.
Foto: Frans Sellies
Foto: Janco Schout. Datering: 29 August 2009.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 29 August 2009.
Foto: Janco Schout
Foto: Frans Sellies. Datering: 19 January 2008.
Foto: Frans Sellies
Foto: Frans Sellies. Datering: 19 January 2008.
Foto: Frans Sellies
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Postcard. Datering: 1973.
Bron: Postcard
Datering: 1971.
Foto: Janco Schout. Datering: 29 August 2009.
Foto: Janco Schout
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Datering: 1970.
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Datering: 1970.
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed