Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron
Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Nieuwe Kerk, kleine orgel
Gemeente: Amsterdam
Adres: Dam 12, 1012 NP, Amsterdam
Website: http://www.nieuwekerk.nl/
Beschrijving nr.: 1000681.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: FL0023.
Gebouwd door: Flentrop Orgelbouw (1989)
Het orgel bevat ouder materiaal: Windladen, mechaniek, klaviatuur (en kas?) uit 1651 van Jacobus Galtuszoon van Hagerbeer
Het transeptorgel uit de Nieuwe Kerk dateert uit 1651, en het orgel is gebouwd door Jacobus van Hagerbeer, die het werk van zijn overleden halfbroer Germer Galtus van Hagerbeer overnam. Mogelijk is de kas van ouder datum. Het orgel had één manuaal en aangehangen pedaal. In 1664 is het door Jacobus van Hagerbeer verbouwd. Hij maakte een nieuwe lade. Mogelijk heeft het orgel voor die tijd ook een klein borstwerk gekend. Het kleine orgel wordt door de eeuwen door verschillende gerenommeerde bouwers onderhouden en gerepareerd, waaronder Duyschot, Schulze, Müller, Vool, Knipscheer en Bätz. In 1866 plaatste Pieter Flaes nieuwe frontpijpen. Vermoedelijk is toen het binnenwerk uit het orgel gehaald, maar dat kan ook in 1910 zijn gebeurd. In dat jaar is in elk geval de oude windvoorziening weggehaald. Wat over bleef was de oude kas met frontpijpen van Flaes, de windladen, de mechaniek en de klavieren. Sommige bronnen vermelden dat Maarschalkerweerd in 1912 nieuwe frontpijpen maakte, die in 1948 sprekend zijn gemaakt. Onder advies van mr. A. Bouman bouwde Flentrop in 1948 een nieuw binnenwerk. Er werd uitgegaan van een laat zestiende eeuws orgel (ca. 1570). Er ging hierbij nog enig oud materiaal verloren, maar de mechaniek en de klavieren bleven bewaard. De dispositie werd niet gereconstrueerd. Het orgel werd in de jaren zestig gedemonteerd voor de kerkrestauratie. In 1989 is een reconstructie voltooid in de oorspronkelijke zeventiende eeuwse toestand. Veel veranderingen uit 1948 moesten worden hersteld, de windladen en de kas werden volledig gereviseerd en de mechaniek werd gerestaureerd. Al het pijpwerk werd nieuw gemaakt volgens gereconstrueerde mensuurtabellen. De dispositie is overgenomen uit Hess' dispositiën. De windvoorziening werd ook geheel opnieuw gebouwd. Op 6 juni 1989 volgde de officiële ingebruikname van het geheel gereconstrueerde orgel. Adviseurs bij de werkzaamheden waren Cor Edskes en Onno Wiersma. Bij de ingebruikname werd het orgel bespeeld door Gustav Leonhardt en Bernard Winsemius. Tevens gaven zij op 7, 8 en 9 juni lunchconcerten.
Technische gegevens
Dispositie
Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaef 4', Gemshoorn 2', Quintfluyt 1 1/2' - Vanaf f' dubbel, Tertiaen 1 3/5' - Vanaf b'' dubbel, Quint 1 1/2' - Vanaf b'' dubbel, Superoctaef 1' - Vanaf dis' dubbel, Mixtuer IV-V sterk, Scherp IV-V-VI sterk, Sexquialtra II sterk (from g°), Dulciaen 8'.
Zijwerk (CDE-c'''): Prestant 8', Quintadena 8', Octaef 4', Fluyt 4', Quint 3', Tertiaen 1 3/5', Trompet 8' (B/D).
Pedaal (CDE-c'): Aangehangen aan Zijwerk.
Koppelingen: Pedaelkoppel - inschakelen aanhangen, Klavierkoppel (B/D).
Speelhulpen: Afsluyting, Tremulant - opliggend.
Foto: Piet Bron
Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Nieuwe Kerk, kleine orgel
Gemeente: Amsterdam
Adres: Dam 12, 1012 NP, Amsterdam
Website: http://www.nieuwekerk.nl/
Beschrijving nr.: 1000681.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: FL0023.
Gebouwd door: Flentrop Orgelbouw (1989)
Het orgel bevat ouder materiaal: Windladen, mechaniek, klaviatuur (en kas?) uit 1651 van Jacobus Galtuszoon van Hagerbeer
Het transeptorgel uit de Nieuwe Kerk dateert uit 1651, en het orgel is gebouwd door Jacobus van Hagerbeer, die het werk van zijn overleden halfbroer Germer Galtus van Hagerbeer overnam. Mogelijk is de kas van ouder datum. Het orgel had één manuaal en aangehangen pedaal. In 1664 is het door Jacobus van Hagerbeer verbouwd. Hij maakte een nieuwe lade. Mogelijk heeft het orgel voor die tijd ook een klein borstwerk gekend. Het kleine orgel wordt door de eeuwen door verschillende gerenommeerde bouwers onderhouden en gerepareerd, waaronder Duyschot, Schulze, Müller, Vool, Knipscheer en Bätz. In 1866 plaatste Pieter Flaes nieuwe frontpijpen. Vermoedelijk is toen het binnenwerk uit het orgel gehaald, maar dat kan ook in 1910 zijn gebeurd. In dat jaar is in elk geval de oude windvoorziening weggehaald. Wat over bleef was de oude kas met frontpijpen van Flaes, de windladen, de mechaniek en de klavieren. Sommige bronnen vermelden dat Maarschalkerweerd in 1912 nieuwe frontpijpen maakte, die in 1948 sprekend zijn gemaakt. Onder advies van mr. A. Bouman bouwde Flentrop in 1948 een nieuw binnenwerk. Er werd uitgegaan van een laat zestiende eeuws orgel (ca. 1570). Er ging hierbij nog enig oud materiaal verloren, maar de mechaniek en de klavieren bleven bewaard. De dispositie werd niet gereconstrueerd. Het orgel werd in de jaren zestig gedemonteerd voor de kerkrestauratie. In 1989 is een reconstructie voltooid in de oorspronkelijke zeventiende eeuwse toestand. Veel veranderingen uit 1948 moesten worden hersteld, de windladen en de kas werden volledig gereviseerd en de mechaniek werd gerestaureerd. Al het pijpwerk werd nieuw gemaakt volgens gereconstrueerde mensuurtabellen. De dispositie is overgenomen uit Hess' dispositiën. De windvoorziening werd ook geheel opnieuw gebouwd. Op 6 juni 1989 volgde de officiële ingebruikname van het geheel gereconstrueerde orgel. Adviseurs bij de werkzaamheden waren Cor Edskes en Onno Wiersma. Bij de ingebruikname werd het orgel bespeeld door Gustav Leonhardt en Bernard Winsemius. Tevens gaven zij op 7, 8 en 9 juni lunchconcerten.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Manuaal | 12 |
| - Zijwerk | 7 |
| - Pedaal | aangehangen |
| Totaal aantal stemmen | 19 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 460 Hz |
| Temperatuur | Meantone |
| Winddruk | 68 mm |
Dispositie
Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaef 4', Gemshoorn 2', Quintfluyt 1 1/2' - Vanaf f' dubbel, Tertiaen 1 3/5' - Vanaf b'' dubbel, Quint 1 1/2' - Vanaf b'' dubbel, Superoctaef 1' - Vanaf dis' dubbel, Mixtuer IV-V sterk, Scherp IV-V-VI sterk, Sexquialtra II sterk (from g°), Dulciaen 8'.
Zijwerk (CDE-c'''): Prestant 8', Quintadena 8', Octaef 4', Fluyt 4', Quint 3', Tertiaen 1 3/5', Trompet 8' (B/D).
Pedaal (CDE-c'): Aangehangen aan Zijwerk.
Koppelingen: Pedaelkoppel - inschakelen aanhangen, Klavierkoppel (B/D).
Speelhulpen: Afsluyting, Tremulant - opliggend.
| Vulstem | Samenstelling |
| Mixtuer IV-V sterk | C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. A: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. f°: 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2'. c': 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. f': 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
| Scherp IV-VI sterk | C: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. F: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/3'. A: 2/3' - 1/2' - 1/2' - 1/3' - 1/3'. f°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2' - 1/3'. a°: 1' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. c': 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 2/3'. g': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1'. gis': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. cis'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. d'': 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
| Sexquialtra II sterk | g°: 2 2/3' - 1 3/5'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Broekhuijzen (1855) |
Boven-Clavier: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 2', Superoctaaf 1', Quint 1 1/2', Quintfluit, Scherp, Tertiaan, Sexquialter, Mixtuur en Dulciaan. Onder-Clavier: Prestant 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Tertiaan en Trompet 8' (gehalveerd). Het pedaal was aangehangen. |
| Verschillende disposities |
De door Flentrop onder advies van mr. Bouman gemaakte dispositie uit 1948 was: Bovenwerk: Doeff 8', Holpijpe 8', Coppeldoeff 4', Quintfluijte 2 2/3', Gemschenhoorn 2', Terts 1 3/5', Quintgen 1 1/3', Sufflet 1', Sextquialter 2 dik, Mixtuijr 4 à 5 dik, Scharp 4 à 5 à 6 dik, Tousseijn 8'. Zijwerk: Baerpijpe 8', Quintedeen 8', Octaaf 4', Fleuijte 4', Superoctaaf 2', Terseijn 2', 3 dik, Trumpetten 8' (gehalveerd). Pedaal: Bordon 16'. Het pijpwerk dat gebruikt was was van rond 1900. Er was een pedaalkoppeling aan het Zijwerk. Door het Bovenwerk naar voren te trekken werd het gekoppeld aan het Zijwerk. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
Sweelinck : His sources, his influence Vol.2 / Bernard Winsemius. - Intersound 1006 (CD). - 1990. |
| Links |
https://orgel.edskes.net/kerk_amsterdam_nieuwe_kerk.htm |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |