Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 17 August 2010.

Foto: Evert-Jan van der Leij

Altenburg, Deutschland (Thüringen) - Sankt Bartholomäi-Kirche
Gemeente: Altenburg
Website: http://www.evangelische-kirchgemeinde-altenburg.de/

Beschrijving nr.: 2018322.

Gebouwd door: Ladegast & Sohn (1881) - opus 92

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1881 Ladegast & Sohn92 nieuwbouw
1906 Ladegast & Sohn  ombouw
1909 Ladegast & Sohn  ombouw
1922 Jehmlich Orgelbau  uitbreiding
1950 Jehmlich Orgelbau  ombouw
1974 Hermann Lahmann  diverse werkzaamheden
1990 Gerd-Christian Bochmann  restauratie

De firma Ladegast bouwde in de jaren 1877-1881 een nieuw orgel voor de Bartholomeuskerk in Altenberg. In dezelfde tijd werkte hij ook aan de ombouw van het Trost-orgel in de Schloßkirche in de stad. Uit het vorige orgel, gebouwd door de gebroeders Christian en Gotthold Donati in 1782, nam hij een Spitzflöte en een Hohlflöte over, die hij als Flauto 8' en Salicional 8' in het nieuwe orgel plaatste. Verder werd het geheel nieuw gebouwd in een forse neogotische orgelkas, ontworpen door de architect Elberlin. Het instrument werd gebouwd met mechanische tractuur, kegelladen voor de manualen en een sleeplade voor het pedaal. In 1906 bouwde Oskar Ladegast de mechaniek om naar pneumatiek. De windladen van het pedaal werden in 1909 vervangen door een kegellade. In hetzelfde jaar plaatste hij ook een nieuwe speeltafel en breidde hij de dispositie uit met een Aeoline. De frontpijpen zijn in 1917 gevorderd en twee jaar later vervangen door zinken exemplaren. In 1922 breidde de firma Jehmlich het orgel uit met een Fernwerk. Dit Fernwerk is in de jaren 1949/1950 weer buiten gebruik gesteld. In die jaren restaureerde Jehmlich het orgel, maar daarbij werd ook de dispositie gewijzigd. De speeltafel uit 1909 is in 1974 vervangen door een nieuwe speeltafel van Laukhuff, geplaatst door Hermann Lahmann. In de jaren 1979 tot 1986 is het kerkgebouw gerestaureerd en verbouwd. Het orgel liep daarbij veel schade op en het binnenwerk is uiteindelijk gedemonteerd en opgeslagen. In 1990 herbouwde Gerd-Christian Bochmann het weer. Het Fernwerk werd ook in functie hersteld. Bij de restauratie is origineel Ladegast-pijpwerk uit 1881 gebruikt, afkomstrig van het orgel van de Schloßkirche, dat eerder was teruggebracht in de oorspronkelijke staat.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk13
- Oberwerk11
- Brustwerk5
- Fernwerk4
- Pedal11
Totaal aantal stemmen44
ToetstractuurElectro-pneumatisch
RegistertractuurElectro-pneumatisch
Windlade(n)Kegelladen

Dispositie
Hauptwerk (I. Manual) (C-f'''): Principal 16', Principal 8', Gedackt 8', Octave 4', Gemshorn 4', Pommer 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Cimbel 3 fach (1/2'), Mixtur 4 fach (1 1/3'), Trompete 8'.
Oberwerk (II. Manual) (C-f'''): Quintade 16', Principal 8', Gemshorn 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Gedackt 4', Nasard 2 2/3', Waldflöte 2', Sesquialtera 2 fach (2 2/3'), Scharff 4 fach (1'), Regal 8', Tremulant.
Brustwerk (III. Manual) (C-f'''): Quintade 8', Rohrflöte 4', Spitzflöte 2', Quinte 1 1/3', Sifflet 1', Tremulant.
Fernwerk (III. Manual) (C-f'''): Gedackt 8', Flauto Traverso 8', Geigenprincipal 4', Octave 2', Tremulant.
Pedal (C-d'): Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Octavbaß 8', Baßflöte 8', Quintbaß 5 1/3', Octavbaß 4', Nachthorn 2', Pedalmixtur 4 fach (2'), Posaune 16', Trompete 8'.
Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Brustwerk, Hauptwerk - Fernwerk, Oberwerk - Brustwerk, Oberwerk - Fernwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Brustwerk, Pedal - Fernwerk, Generalkoppel.
Speelhulpen: 4 freie Kombinationen, Tutti, Walze, Handregister ab, Zungen ab, Manual 16' ab.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Hauptwerk: Principal 16', Bordun 16' (vanaf G), Principal 8', Gambe 8', Flauto 8' (Donati), Rohrflöte 8', Octave 4', Gemshorn 4', Doublette 3'+2', Cimbel 3 fach (2'), Mixtur 4 fach, Cornett 2-3 fach (2'), Trompete 8'.
Oberwerk: Quintatön 16', Principal 8', Salicional 8' (Donati), Gedackt 8', Octave 4', Flauto Minor 4', Nassat 3', Piccolo 2', Progressiv Harmonica 3-4 fach (2'), Clarinette 8'.
Echowerk (in zwelkast): Viola d'Amour 8', Lieblich Gedackt 8', Flauto Traverso 8', Salicional 4', Flauto Dolce 4'.
Pedal:
Forte-Pedal: Untersatz 32', Principal 16', Subbaß 16', Octavbaß 8', Nassat 5 1/3', Octavbaß 4', Posaune 16'.
Piano-Pedal: Gedacktbaß 16', Cello 8', Baßflöte 8', Trompete 8'.
Speelhulpen: Manualcoppeln, Pedalcoppel. Calcant, 12 Collectivtritte, 1 freie Kombination.
Literatuur
  • Vermischtes. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 2. Band No. 7, 1. Januar 1882. - Overgenomen uit het Leipziger Tageblatt, 15. Dezember 1881.
  • Die Orgel in der St. Bartholomäi-Kirche zu Altenburg / Albrecht Dietl. - Altenburg : Sankt-Bartholomäi-Gemeinde, 1990.
  • Im Wandel der Zeit : Die Ladegasts und ihre Orgel / Alexander Koschel. - Weißenfels : Orgelfachverlag Fagott, 2004.

Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 17 August 2010.
Foto: Evert-Jan van der Leij
Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 17 August 2010.
Foto: Evert-Jan van der Leij
Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 17 August 2010.
Foto: Evert-Jan van der Leij
Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 17 August 2010.
Foto: Evert-Jan van der Leij