Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Bron: Schubertkirche Wien.

Bron: Schubertkirche Wien

Wien, Österreich (Wien) - Schubertkirche oder Lichtentaler Kirche (Katholische Pfarrkirche zu den heiligen 14 Nothelfern) (Alsergrund)
Gemeente: Wien
Adres: Marktgasse 40, 1090, Wien 9
Website: http://www.schubertkirche.at/

Beschrijving nr.: 2016114.

Gebouwd door: Oberösterreichische Orgelbauanstalt (1984)
Het orgel bevat ouder materiaal: Front en orgelkas uit 1774 van Johann Michael Panzer

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1774 Johann Michael Panzer  nieuwbouw
1924 Cäcilia Österreichische Orgelbau A.G.  nieuwbouw in bestaande kas
1943 Max Dreher  diverse werkzaamheden
1954 Johann Marcellinus Kauffmann  diverse werkzaamheden
1984 Oberösterreichische Orgelbauanstalt  nieuwbouw in bestaande kas

In 1774 bouwde Johann Michael Panzer een tweeklaviers orgel met vrij pedaal en in totaal 22 stemmen voor de parochiekerk van Lichtental in Wenen. Het orgel werd geplaatst in een prachtige barokke kas, die versierd werd met houtsnijwerk van de hand van Raymund Sieß. Het kerkgebouw is bekend geworden doordat de ouders van Franz Schubert hier trouwden, en ook werd Franz hier gedoopt. Schubert's broer Ferdinand was van 1812 tot 1820 organist in de kerk, waar Schubert het orgel ook persoonlijk heeft bespeelt en waar verschillende koorwerken van Schubert voor het eerst zijn uitgevoerd. De kerk staat dan tegenwoordig ook bekend onder de naam Schubertkirche. Gedurende de negentiende eeuw werd het orgel enkele malen gereviseerd. Het pedaalklavier werd daarbij uitgebreid van twaalf tonen naar twee-en-twintig (C-a). Ook werd de samenstelling van de mixturen gewijzigd en is het orgel in een evenredig zwevende temperatuur gestemd. Omdat het orgel in slechte staat verkeerde, besloot men in 1912 om het te vervangen door een modern instrument. Deze plannen konden echter pas na de Eerste Wereldoorlog worden uitgevoerd. In 1917 moesten de oude frontpijpen worden ingeleverd voor oorlogsdoeleinden. In 1923 bouwde de firma Cäcilia uit Klosterneuburg een vrijwel nieuw orgel in de oude kassen, naar plannen van Vinzenz Goller, directeur van deze firma. Enkele stemmen uit het oude orgel werden opnieuw gebruikt. Het nieuwe orgel werd ontworpen als concertorgel, met drie manualen en veertig stemmen. Op 10 februari 1924 kon het worden ingewijd. Het rein-pneumatische orgel vertoonde al snel problemen. In 1943 is de tractuur geëlectrificeerd, werd een nieuwe speeltafel geplaatst en zijn enkele wijzigingen in de dispositie doorgevoerd. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd door de firma Dreher & Flamm, maar konden door oorlogsomstandigheden niet worden voltooid. Na de oorlog werkte Johann Kaufmann in 1954 aan het orgel, waarna het weer geheel bespeelbaar was. Steeds terugkerende storingen, een voorkeur voor een mechanisch orgel en het verlangen naar een bij de kassen passend instrument zorgden er voor dat vanaf 1976 geijverd werd voor een nieuwbouw in de stijl van Panzer. Als adviseurs werden Hans Haselböck, Josef Mertin, Peter Planyavsky en Otto Biba aangesteld. In 1984 is door Helmut Kögler van de Oberösterreichische Orgelbauanstal een nieuw orgel in de oude kas gebouwd. Enkele nog aanwezige stemmen uit 1774 zijn opnieuw gebruikt. Op 15 september 1984 werd het orgel opnieuw in gebruik genomen. Daarbij bespeelde Hans Haselböck het orgel.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk11
- Positiv8
- Pedal7
Totaal aantal stemmen26
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hauptwerk (C-g'''): Prinzipal 8', Flöte 8' - 1774, Viola-Gamba 8', Quintatön 8', Oktav 4', Flöte 4' - 1774, Quinte 2 2/3', Superoktav 2', Terzian 2 fach (1 3/5'+1 1/3'), Mixtur Minor 4-5 fach (1 1/3'), Mixtur Major 4-6 fach (2 2/3').
Positiv (C-g'''): Gedeckt 8' - 1774, Prinzipal 4', Gedecktflöte 4', Dulziana 4', Oktav 2', Quinte 1 1/3', Mixtur 3-4 fach (1'), Oboe 8'.
Pedal (C-f'): Violonbaß 16' - 19e eeuw, Subbaß 16' - 19e eeuw, Prinzipalbaß 8', Oktavbaß 8' - 19e eeuw, Sopranbaß 4', Cornett 3 fach (4'+2 2/3'+2'), Posaune 16'.
Koppelingen: Hauptwerk - Positiv, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Positiv.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde (notatie 1912):
    Hauptwerk (C-d'''): Principal 8', Flöte 8', Viola Gamba 8', Quintatön 8', Octav 4', Flöte 4', Quint 2 2/3', Octav 2', Cornett 3 fach (2 2/3'), Mixtur 4 fach (1 3/5').
    Positiv (C-d'''): Gedeckt 8', Principal 4', Gedecktflöte 4', Dolce 4', Octav 2', Mixtur 3 fach (1 3/5').
    Pedal (C-a): Violonbaß 16', Subbaß 16', Principal 8', Octavbaß 8', Quintbaß 5 1/3', Sopranbaß 4'.
    Koppelingen: Manualkoppel, Pedal - Hauptwerk.

  • De dispositie van het Cäcilia-orgel luidde na de wijzigingen van 1943:
    Hauptwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prinzipal 8', Hohlflöte 8', Gamba 8', Prinzipal 4', Oktav 4', Flöte 4', Rauschquinte 2 2/3' + 2', Nachthorn 2', Scharf 3 fach, Mixtur 5 fach (2'), Trompete 8'.
    Positiv (C-g'''): Hornprinzipal 8', Bourdon 8', Philomela 8', Salizional 8', Prästant 4', Querflöte 4', Quinte 2 2/3', Fugara 2', Mixtur 5 fach (2'), Klarinette 8'.
    Schwellwerk (C-g'''): Zartgedeckt 16', Prinzipalino 8', Soloflöte 8', Quintatön 8', Aeoline 8', Schwebung 8', Gemshorn 4', Violine 4', Flautino 2', Echo-Mixtur 3 fach (2 2/3'+2'+1 3/5'), Oboe 8', Vox Humana 8', Tremulant.
    Pedal (C-f'): Kontrabaß 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Choralbaß 4', Pedalmixtur 4 fach (5 1/3'+4'+2 2/3'+2'), Posaune 16'.
    Koppeln: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, II. Manual - III. Manual, Pedal - I. Manual, Pedal - II. Manual, Pedal - III. Manual.
    Hochoktavkoppeln: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, II. Manual - III. Manual, III. Manual.
    Tiefoktavkoppeln: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, II. Manual - III. Manual.
    Spielhilfen: 2 freie Kombinationen, Handregister ab, Crescendo ab, Automatische Pedalumschaltung, Zungen ab, Forte, Pleno, Crescendo-Walze.

Literatuur Die erneuerte Schubert-Orgel in der Pfarrkirche zu den Heiligen 14 Nothelfern in Wien-Lichtental 1774-1984. - Wien : Pfarre Lichtental, 1984.