Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: René Troost. Datering: 9 June 2022.

Foto: René Troost

Flensburg, Deutschland (Schleswig-Holstein) - Sankt Nikolai-Kirche, Klassische Orgel
Gemeente: Flensburg
Adres: Südermarkt 16, 24937, Flensburg
Website: https://www.nikolaikirche-flensburg.de/

Beschrijving nr.: 2005281.

Gebouwd door: Gerald Woehl (2009)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1609 van Nicolaus Maaß, Pijpwerk uit 1709 van Arp Schnitger

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1609	Nicolaus Maaß		nieuwbouw
1709	Arp Schnitger		uitbreiding
1879	Marcussen & Søn		ombouw
1922	Wilhelm Sauer Orgelbau		nieuwbouw in bestaande kas
1963	Emanuel Kemper & Sohn		ombouw
2009	Gerald Woehl		reconstructie

Het historische orgel in de Nikolaikirche te Flensburg gaat terug op een tweeklaviers werk van Nicolaus Maaß (1609), dat werd herbouwd en uitgebreid door Arp Schnitger (1709). Het oorspronkelijke front is gemaakt door meestertimmerman Heinrich Ringerinck. In de negentiende eeuw voerde de firma Marcussen & Søn in 1878/1879 een modernisering uit, nadat het orgel beschadigd was geraakt door een brand in de toren.
De firma Sauer bouwde in 1922 een grotendeels nieuw orgel in de kassen. Dit is in de jaren 1958-1963 omgebouwd door de firma Kemper, die het barokke karakter gedeeltelijk herstelde.
Gerald Woehl reconstrueerde in de jaren 1997-2009 het orgel van Schnitger. Het historische front uit 1609 is in de jaren 1997-2004 gerestaureerd door Heike Binger en Jakob Irrgang. Woehl gebruikte bij de reconstructie het nog aanwezige pijpwerk van Schnitger, aangevuld met nieuw materiaal dat volgens oude factuur gemaakt is. Het orgel kreeg de oorspronkelijke opbouw met een mechanische speeltafel in de hoofdkas. Het materiaal van Marcussen en Sauer werd gebruikt voor de bouw van een groot symphonisch orgel, dat achter het Schnitger-orgel is geplaatst. Op 20 september 2009 zijn beide orgels feestelijk in gebruik genomen.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	12
- Rückpositiv	10
- Brustwerk	10
- Pedal	10
Totaal aantal stemmen	42
Manuaalomvang	C-c''' met kort octaaf
Pedaalomvang	C-d' met kort octaaf
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Gemodificeerde middentoonstemming

Dispositie
Hauptwerk: Principal 16', Bordun 16', Octav 8', Rohrflöte 8', Octav 4', Nasat 3', Super Octav 2', Mixtur 5-7 fach, Cimbel 3 fach, Trommet 16', Trommet 8', Vox Humana 8'.
Rückpositiv: Principal 8', Quintadena 8', Gedackt 8', Octav 4', Floit 4', Octav 2', Sexquialtera 2 fach, Mixtur 5-6 fach, Dulcian 16', Baarpfeife 8'.
Brustwerk: Fluit Dues 8', Blockfloit 8', Octav 4', Octav 2', Waldfloit 2', Sieflit 1 1/2', Rauschpfeife 2 fach, Scharf 4 fach, Dulcian 8', Crumphorn 8'.
Pedal: Untersatz 16', Octav 8', Octav 4', Nachthorn 2', Rauschpfeife 2 fach, Mixtur 5-6 fach, Posaunen 16', Trommet 8', Schalmey 4', Cornet 2'.
Koppelingen: Hauptwerk - Brustwerk.
Speelhulpen: 2 Tremulanten, 2 Cymbelsterne.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De dispositie van Sauer uit 1922 was (incompleet): I. Manual (C-a'''): Principal 16', Oktave 8', Gamba 8', Flûte Harmonique 8', Rohrflöte 8', Bordun 8', Gemshorn 8', Dolce 8', Oktave 4', Gemshorn 4', Rohrflöte 4', Rauschquinte 2 2/3'+2', Kornett 3-5 fach, Zimbel 4-6 fach, Groß-Mixtur 4-6 fach, Trompete 8'. II. Manual (C-a''') (Schwellwerk): Gamba 16', Bordun 16', Hochdrück Principal 8', Principal 8', Schalmei 8' (labial), Konzertflöte 8', Quintatön 8', Viola d'Amour 8', Gedackt 8', Salicional 8', Unda Maris 8', Oktave 4', Traversflöte 4', Salicet 4', Oktave 2', Sesquialter 2 2/3'+1 3/5', Mixtur 3-5 fach, Kornett-Mixtur 3-7 fach, Klarinette 8', Trompette Harmonique 8'. III. Manual (C-a''') (Schwellwerk): Lieblich Gedackt 16', Principal Amabile 8', Geigenprincipal 8', Fugara 8', Doppelflöte 8', Flauto Amabile 8', Quintatön 8', Gemshorn 8', Gedackt 8', Äoline 8', Voix Céleste 8', Oktave 4', Hohlflöte 4', Violine 4', Zartquinte 2 2/3', Flautino 2', Harmonia Aetherea 3 fach, Progressiv 406 fach, Fagott 16', Horn 8', Oboe 8', Englisch Horn 4', Tremolo. IV. Manual (C-a''') (Fernwerk): Quintatön 16', Echobordun 8', Dulciana 8', Vox Angelica 8', Echogamba 8'. De rest ontbreekt helaas in de brochure. De dispositie luidde van 1963 tot 2001: Hauptwerk (C-a'''): Pommer 16', Prinzipal 8', Rohrflöte 8', Spielflöte 8', Oktave 4', Nachthorn 4', Superoktav 2', Feldflöte 2', Groß-Mixtur 10 fach (4'), Trompete 16', Trompete 8'. Oberwerk (C-a'''): Gedackt 16', Prinzipal 8', Gedackt 8', Salicet 8', Oktave 4', Lieblich Gedackt 4', Strichflöte 4', Rohrquinte 2 2/3', Oktave 2', Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Septime 1 1/7', Scharffmixtur 6 fach (1 1/3'), Terzzimbel 3 fach (1/5'), Rankett 16', Krummhorn 8', Bärpfeife 8', Trompete 4', Tremulant. Unterwerk (C-a'''): Prinzipal 8', Holzflöte 8', Gedackt 8', Oktave 4', Blockflöte 4', Nasat 3', Oktave 2', Rohrflöte 2', Sifflöte 1', Sesquialter 2 fach - C-h is een Terzian, Scharff 8 fach (1'), Zymbel 2 fach (1/6'), Dulzian 16', Trompete 8', Vox Humana 8', Vox Humana 4' - unit, Tremulant. Kronpositiv (C-a'''): Großgedackt 8', Quintade 8', Prinzipal 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Waldflöte 2', Scharff 4 fach (1'), Großregal 8', Geigenregal 4', Tremulant. Pedal (C-f'): Prinzipal 16', Gedacktbaß 16' - transmissie, Pommer 16' - transmissie, Oktavbaß 8', Pommer 8', Gedackt 8', Salicet 8' - transmissie, Choralbaß 4', Rohrflöte 4', Nachthorn 2', Baßaliquot 2 fach (10 2/3'+6 2/5'), Mixtur 8 fach (2 2/3'), Posaune 16', Rankett 16' - transmissie, Trompete 8', Trompete 4' - transmissie, Singend Kornett 2'. Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Unterwerk, Hauptwerk - Kronpositiv, Oberwerk - Unterwerk, Oberwerk - Kronpositiv, Unterwerk - Kronpositiv, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Unterwerk, Pedal - Kronpositiv. Speelhulpen: 3 freie Kombinationen, 2 freie Pedalkombinationen, Generalkoppel, Tutti, Walze, Zungen ab.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie van Sauer uit 1922 was (incompleet):
I. Manual (C-a'''): Principal 16', Oktave 8', Gamba 8', Flûte Harmonique 8', Rohrflöte 8', Bordun 8', Gemshorn 8', Dolce 8', Oktave 4', Gemshorn 4', Rohrflöte 4', Rauschquinte 2 2/3'+2', Kornett 3-5 fach, Zimbel 4-6 fach, Groß-Mixtur 4-6 fach, Trompete 8'.
II. Manual (C-a''') (Schwellwerk): Gamba 16', Bordun 16', Hochdrück Principal 8', Principal 8', Schalmei 8' (labial), Konzertflöte 8', Quintatön 8', Viola d'Amour 8', Gedackt 8', Salicional 8', Unda Maris 8', Oktave 4', Traversflöte 4', Salicet 4', Oktave 2', Sesquialter 2 2/3'+1 3/5', Mixtur 3-5 fach, Kornett-Mixtur 3-7 fach, Klarinette 8', Trompette Harmonique 8'.
III. Manual (C-a''') (Schwellwerk): Lieblich Gedackt 16', Principal Amabile 8', Geigenprincipal 8', Fugara 8', Doppelflöte 8', Flauto Amabile 8', Quintatön 8', Gemshorn 8', Gedackt 8', Äoline 8', Voix Céleste 8', Oktave 4', Hohlflöte 4', Violine 4', Zartquinte 2 2/3', Flautino 2', Harmonia Aetherea 3 fach, Progressiv 406 fach, Fagott 16', Horn 8', Oboe 8', Englisch Horn 4', Tremolo.
IV. Manual (C-a''') (Fernwerk): Quintatön 16', Echobordun 8', Dulciana 8', Vox Angelica 8', Echogamba 8'.
De rest ontbreekt helaas in de brochure.

De dispositie luidde van 1963 tot 2001:
Hauptwerk (C-a'''): Pommer 16', Prinzipal 8', Rohrflöte 8', Spielflöte 8', Oktave 4', Nachthorn 4', Superoktav 2', Feldflöte 2', Groß-Mixtur 10 fach (4'), Trompete 16', Trompete 8'.
Oberwerk (C-a'''): Gedackt 16', Prinzipal 8', Gedackt 8', Salicet 8', Oktave 4', Lieblich Gedackt 4', Strichflöte 4', Rohrquinte 2 2/3', Oktave 2', Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Septime 1 1/7', Scharffmixtur 6 fach (1 1/3'), Terzzimbel 3 fach (1/5'), Rankett 16', Krummhorn 8', Bärpfeife 8', Trompete 4', Tremulant.
Unterwerk (C-a'''): Prinzipal 8', Holzflöte 8', Gedackt 8', Oktave 4', Blockflöte 4', Nasat 3', Oktave 2', Rohrflöte 2', Sifflöte 1', Sesquialter 2 fach - C-h is een Terzian, Scharff 8 fach (1'), Zymbel 2 fach (1/6'), Dulzian 16', Trompete 8', Vox Humana 8', Vox Humana 4' - unit, Tremulant.
Kronpositiv (C-a'''): Großgedackt 8', Quintade 8', Prinzipal 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Waldflöte 2', Scharff 4 fach (1'), Großregal 8', Geigenregal 4', Tremulant.
Pedal (C-f'): Prinzipal 16', Gedacktbaß 16' - transmissie, Pommer 16' - transmissie, Oktavbaß 8', Pommer 8', Gedackt 8', Salicet 8' - transmissie, Choralbaß 4', Rohrflöte 4', Nachthorn 2', Baßaliquot 2 fach (10 2/3'+6 2/5'), Mixtur 8 fach (2 2/3'), Posaune 16', Rankett 16' - transmissie, Trompete 8', Trompete 4' - transmissie, Singend Kornett 2'.
Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Unterwerk, Hauptwerk - Kronpositiv, Oberwerk - Unterwerk, Oberwerk - Kronpositiv, Unterwerk - Kronpositiv, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Unterwerk, Pedal - Kronpositiv.
Speelhulpen: 3 freie Kombinationen, 2 freie Pedalkombinationen, Generalkoppel, Tutti, Walze, Zungen ab.

Literatuur

Orgel Sauer Frankfurt/Oder anno 1929 : [Katalog].
Musik und Kirche 5/1960.
The European Organ 1450 - 1850 / Peter Williams. - London : B T Batsford Ltd, 1966.
Die Geschichte der Orgel in St.-Nikolai, Flensburg, seit 1850 / R. Jaehn. - In: Ars Organi, 28. Jhg., Heft 4, Dezember 1980.
Denkmalorgeln zwischen Nord- und Ostsee / Günter Seggermann, Wolfgang Weidenbach. - Kassel : Merseburger Verlag, 1992. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 127).
400 Jahre Kunst & Klang: Die große Orgel an St. Nikolai Flensburg. - 2009.

Links

https://www.nikolaikirche-flensburg.de/musik/orgel
https://www.arpschnitger.nl/sflensb.html
https://de.wikipedia.org/wiki/Nikolaikirche_%28Flensburg%29#Orgeln

Foto: René Troost

Foto: Jörg R. Becker