Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.

Foto: Piet Bron

Terneuzen, Nederland (Zeeland) - Grote Kerk
Gemeente: Terneuzen
Streek:Zeeuws-Vlaanderen
Adres: Noordstraat 62, 4531 GJ, Terneuzen
Website: http://www.grotekerkterneuzen.nl/

Beschrijving nr.: 1009125.

Gebouwd door: Valckx & Van Kouteren (1929)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1929 Valckx & Van Kouteren  nieuwbouw
1941 Valckx & Van Kouteren  restauratie en uitbreiding
1967 Gebroeders Vermeulen  wijzigen dispositie
1986 firma D.A. Flentrop  diverse werkzaamheden
2014 A. Nijsse & Zonen  diverse werkzaamheden

  • In 1885 werd in Terneuzen een nieuwe Hervormde Kerk gebouwd. De firma Valckx & Van Kouteren leverde in 1929 een nieuw orgel voor deze kerk. Het werd op 27 november 1929 in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door C.A. van Fraayenhoven.
  • Het instrument is in 1941 door dezelfde firma gereviseerd en uitgebreid. Het hoofdmanuaal werd uitgebreid met een Prestant 16' (deels transmissie van de Violon 16' van het pedaal) en de Sesquialter werd uitgebreid tot een Cornet. Op het pedaal plaatste men een Bazuin 16'.
  • In 1959 is de Goede Herderkerk in gebruik genomen. De Grote Kerk is sindsdien in gebruik als cultureel centrum onder de naam Grote Kerk. In 1967 is het orgel verplaatst door de firma Vermeulen van boven de kansel naar de torenzijde in verband met herinrichting van de kerkzaal. Hierbij is de dispositie aangepast naar de smaak van de tijd. De Salicionaal 8' van manuaal I is vervangen door een Octaaf 2' (uit pijpwerk van de Mixtuur), en de Cello 8' van het pedaal door een Koraalbas 4'. Op manuaal II zijn de Voix Céleste en Violine 8' vervangen door een Quint 2 2/3' en een Terts 1 3/5'. De Prestant 16' uit 1941 werd verwijderd. Ook werd de zwelkast verwijderd. Er is een nieuwe Mixtuur geplaatst met een hogere samenstelling.
  • In 1986 zijn de toonmembramen door Flentrop vernieuwd. De firma Nijsse voerde in 2014 een revisie uit, waarbij de membramen van de registers zijn vernieuwd.
  • In 2016 is het orgel gereviseerd. Er is pijpwerk overgenomen uit het orgel van de Gereformeerde Gemeente in Krabbendijke, en de zwelkast en een windlade uit het orgel van de Valkenboskerk in Den Haag. Hiermee is in de loop van het jaar een aantal wijzigingen uitgevoerd: herstel van de Mixtuur naar een 2-voets basis, windlade geplaatst in het hoofdwerk waarop de Octaaf 2' is geplaatst, verplaatsing Viola di Gamba van manuaal II naar manuaal I onder de naam Salicionaal, plaatsing Viola di Gamba uit Krabbendijke op manuaal II, en plaatsing Vox Caelestis uit Krabbendijke op manuaal II op de plaats van de Terts. Daarnaast zijn enkele stemmen gereviseerd en opnieuw geïntoneerd.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal I10
- Manuaal II9
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen24
ToetstractuurPneumatisch
RegistertractuurPneumatisch
Windlade(n)Kegelladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2' - 1967, Cornet V sterk (discant) - 1941, Mixtuur II-III-IV sterk (2'), Trompet 8'.
Manuaal II (Zwelwerk) (C-g'''): Gedekt 16', Viool Prestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8' - 1937, Vox Caelestis 8' - 1937, Open Fluit 4', Quint 2 2/3' - 1967, Woudfluit 2', Basson Hobo 8', Tremolo.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Violon 16', Fluitbas 8', Koraalbas 4' - 1967, Bazuin 16' - 1941.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II Super, Manuaal I Super, Manuaal II Sub, Pedaal Super.
Speelhulpen: Vrije combinatie, 5 Vaste combinaties (p - mf - f - ff - tutti), Generaal Crescendo, Automatisch pedaal.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Fluit 4', Sesquialter II sterk (discant), Mixtuur II-IV sterk, Trompet 8'.
Manuaal II: Gedekt 16', Vioolprestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Violine 8', Vox Celeste 8', Open Fluit 4', Woudfluit 2', Basson-Hobo 8', Tremolo.
Pedaal: Subbas 16', Violon 16', Fluitbas 8', Cello 8'.
Literatuur
  • Uit de provincie : Terneuzen. - In: De Zeeuw, Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland, 44e jaargang, nr. 51, donderdag 28 november 1929.
  • Nieuwe en Herstelde Orgels : Terneuzen (Ned. Herv. Kerk). - In: Het Orgel, 27e Jaargang No. 3, December 1929.
  • Orgel Grote Kerk in Terneuzen dringend aan restauratie toe. - In: Provinciale Zeeuwse Courant, zaterdag 24 maart 1979.
  • Half miljoen nodig voor nieuw orgel en restauratie Grote Kerk. - In: Provinciale Zeeuwse Courant, woensdag 23 mei 1979.
  • Uit de orgelwereld : Presentatie deelrestauratie orgel Grote Kerk Terneuzen. - In: De Orgelvriend, jaargang 61, nr. 7, september 2019.
Overige bronnen
  • Jan-Kees van Liere
  • Daniel Verhulst
  • Dispositieverzameling Cor Kroonenberg

Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Situatie van voor 1967. Bron: Collectie Jan-Kees van Liere.
Bron: Collectie Jan-Kees van Liere
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 30 January 2013.
Foto: Piet Bron