Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout. Datering: 4 August 2003.

Foto: Janco Schout

Doesburg, Nederland (Gelderland) - Grote of Sint-Martinikerk, kabinetorgel
Gemeente: Doesburg
Adres: Markt, 6981 CJ, Doesburg
Website: https://www.martinikerkdoesburg.nl/

Beschrijving nr.: 1004976.

Gebouwd door: Heinrich Hermann Freytag (1800)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1800 Heinrich Hermann Freytag  nieuwbouw
1961 J. de Koff & Zoon  restauratie
1985 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • In 1958 ontdekten Maarten Kooy een oud kabinetorgel ontdekt op een boerderij in Middelstum. Het instrument stond als kast in de kamer, maar was al zeer lang niet meer bespeeld. De mechaniek functioneerde nog wel, maar het pijpwerk sprak niet meer. De bouwer en het bouwjaar waren onbekend. Het orgel werd gekocht door de familie J.W. Vermeulen, waarna het tijdelijk is opgesteld in de Oude Kerk te Soest. Na schoonmaak kon het weer worden gebruikt. Bijzonder is het dat het na de bouw nooit meer is gewijzigd. Tijdens de restauratie van de kerk in Soest raakte het echter in slechte staat door de verwarming in de kerk.
  • In 1961 startte een restauratie door de firma De Koff, terwijl de kas werd gereviseerd door de heer Van den Ende uit Schoonhoven. Het orgel kreeg ook een windmotor, die in een bijpassende kast werd geplaatst. In september 1961 kreeg het instrument een plek in het huis van de familie Vermeulen in Baarn. Adviseur bij de restauratie was H.L. Oussoren namens monumentenzorg. Bij de ingebruikname op 12 mei 1962 is het bespeeld door Maarten Kooy en Klaas Bolt. De leeftijd en de bouwer bleven onbekend. A.J. Gierveld onderzocht het instrument nauwkeurig en concludeerde dat het met zekerheid was gebouwd door H.H. Freytag. Het bouwjaar ligt tussen 1800 en 1805. Het is het meest oorspronkelijke orgel van deze bouwer dat er bewaard is gebleven.
  • De familie Vermeulen verhuisde in 1976 naar Zuid-Frankrijk. Omdat het orgel in Nederland moest blijven bleef het ongebruikt in hun voormalige woning staan, die tot kantoor was verbouwd. Op initiatief van de Baarnse Muziekkring is het in 1985 door Van Vulpen in de Mamuchetzaal van kasteel Groenestein in Baarn geplaatst. Hier is het op 15 december 1985 in gebruik genomen met een feestelijk concert door Gert Muts, waaraan mee werd gewerkt door twee hoornisten en een hoboïst. Omdat het orgel hier nauwelijks gebruikt werd besloot de eigenaar het over te plaatsen naar de Grote Kerk in Doesburg. Het is in de loop van 2003 geplaatst.
  • Het kabinetorgel is beschadigd geraakt als gevolg van een inbraak in de nacht van 26 op 27 februari 2021. The kast is met geweld opengebroken.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1959SoestOude Kerk, koororgel
1961BaarnHuisorgel familie Vermeulen
1985BaarnKasteel Groeneveld
2003DoesburgGrote of Sint-Martinikerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal6
Totaal aantal stemmen6
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 435 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Holpijp 8', Fluittravers 8' (discant), Praestant 4' (B/D), Fluit 4', Octaaf 2', Speelfluit 2', Tremulant.

Literatuur
  • Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 4 nr. 9, september 1961.
  • Reizend door het Nederlandse Orgellandschap 8: Een zeldzaam kabinetorgel in Baarn / G.A. Schaap en B.J. Dikken. - In: De Orgelvriend, jrg. 18 nr. 10, oktober 1976.
  • Een Freytag-orgel in Kasteel Groeneveld te Baarn / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 28 nr. 3, maart 1986.
  • Kroniek : 15 december 1985. - In: De Mixtuur, nr. 54, september 1986.
  • Freytag & Snitger in Compagnie : Een introductie tot het werk van Heinrich Hermann Freytag en diens compagnon Frans Caspar Schnitger junior, 'afsluiters' van de 18de eeuwse Gronings-Hamburgse orgelmakersschool / Koos Tiggelaar, Albert Valstar. - Oostwolde : Kerkvoogdij Hervormde Gemeente, 1990.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Doesburgs Walcker-orgel in restauratie : Baarns kabinetorgels komt naar Martinikerk / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 45 nr. 1, januari 2003.
  • Het orgel van de familie Vermeulen / Arie Koorneef. - In: Huismuziek, jrg. 53 nr. 1, februari 2004.
  • 'Van Heurn was mijn leermeester' : Hans de Borst bouwt Freytag-kabinetorgel na / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 53 nr. 1/2, januari/februari 2011.
Opnamen A golden age of music / Cor van Wageningen. - ToccaTa Records TTR 99013 (CD). - 2007.
Links https://martinikerkdoesburg.nl/freytag-orgel/

Foto: Janco Schout. Datering: 4 August 2003.
Foto: Janco Schout
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 10 September 2011.
Foto: Piet Bron