Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.

Foto: Michiel van 't Einde

Leeuwarden, Nederland (Fryslân) - Sint Dominicuskerk
Gemeente: Leeuwarden
Adres: Harlingerstraat 26, 8913 CE, Leeuwarden
Website: http://www.titusbrandsmaparochie.nl/

Beschrijving nr.: 1004685.

Gebouwd door: Gebroeders Adema (1866)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1847 van Willem Hardorff

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1866 Gebroeders Adema  nieuwbouw
1922 P.J. Adema & Zn.  uitbreiding
1937 Valckx & Van Kouteren  ombouw
1984 Bakker & Timmenga  diverse werkzaamheden
2018 Bakker & Timmenga  restauratie

  • De Friese Dominicuskerk is gebouwd in 1937 als vervanging van de oude Domincuskerk aan de Speelmanstraat. In deze kerk bouwden de gebroeders Adema in 1866 een geheel nieuw orgel met 22 stemmen. In de literatuur wordt melding gemaakt van het gebruik van ouder pijpwerk van Willem Hardorff en Van der Meer uit 1847 van het orgel uit de Antoniuskerk aan de Bontepapesteeg, die in 1854 werd gesloten. Dit gegeven is echter onjuist, onderzoek heeft aangetoond dat al het materiaal door Adema is vervaardigd.
  • In 1922 plaatste Adema een nieuwe Trompet 8' op het Hoofdwerk en een Salicionaal 8' op het Bovenwerk. Ook is in dat jaar het Bovenwerk in een zwelkast geplaatst.
  • Na de afbraak van de oude Dominicuskerk in 1937 plaatsten Valckx & Van Kouteren het orgel over naar het nieuwe gebouw. Dr. C. Huigens, directeur van de Kerkmuziekschool in Utrecht, adviseerde het instrument om te bouwen en de dispositie te wijzigen. Het kreeg electro-pneumatische sleepladen, een vrijstaande speeltafel en 28 stemmen. Op 7 november 1937 speelde Huigens het orgel in. De oude kas werd verwijderd en geschonken aan het Fries Museum. Deze kas is in 1939 in Ferwerd in gewijzigde vorm gebruikt voor de bouw van een nieuw orgel.
  • In 1981 (zwelwerklade) en 1984 (hoofdwerklade en pedaallade) is het orgel door Bakker & Timmenga gerestaureerd. Het orgel werd in december 1984 weer in gebruik genomen. Het orgel is in 2017-2018 gerestaureerd door Bakker & Timmenga. Het werd op 19 mei 2018 weer in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Bovenwerk10
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen27
ToetstractuurElectro-pneumatisch
RegistertractuurElectro-pneumatisch
Windlade(n)Kegelladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Cornet V sterk (discant) - 1866/1937, Trompet 8' (B/D) - 1922.
Bovenwerk (in zwelkast) (C-g'''): Prestant 8', Salicionaal 8' - 1866/1937, Voix Caelestis 8' - 1937, Holpijp 8' (B/D), Gemshoorn 4', Roerfluit 4', Quint 3' - 1937, Gemshoorn 2', Terts 1 3/5' - 1937, Hobo 8' - 1937.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Octaafbas 8', Viola 8', Open Fluit 4', Trombone 16' - 1937.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Baarpijp 8' (gereserveerd), Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Cornet IV sterk (discant), Trompet 8' (gedeeld).
    Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Salicionaal 8', Fernfluit 8' (vanaf fis), Holpijp 8' (gedeeld tussen f, fis), Gemshoorn 4', Roerfluit 4', Gemshoorn 2', Vox Angelica 8'.
    Pedaal (C-d'): Subbas 16', Violon 8', Octaafbas 8', Open Fluit 4', open plaats.
    Manuaalkoppel, Pedaalkoppel, Ventiel.

  • De dispositie van het orgel luidde na de ombouw door Valckx & Van Kouteren in 1937:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Zwitsersche Pijp 8' (1937), Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Cornet V sterk discant (1937 aangevuld met één koor), Trompet 8' gedeeld.
    Manuaal II: Prestant 8', Salicionaal 8', Vox Caelestis 8' (1937), Holpijp 8' gedeeld, Gemshoorn 4', Roerfluit 4', Quint 2 2/3' (1937), Gemshoorn 2', Terts 1 3/5' (1937), Hobo 8' (1937).
    Pedaal: Subbas 16', Violon 8', Octaafbas 8', Open Fluit 4', Trombone 16'.
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
    Speelhulpen: 2 vrije combinaties, 5 vaste combinaties (pp - p - mf - f - tutti), Generaal crescendo, Automatisch pianopedaal, Tongenregisters af.

Literatuur
  • Nieuwe en Herstelde Orgels. - In: Maandblad Het Orgel, 34e Jaargang No. 10, Juli 1937.
  • De Harp, juli 1937.
  • Orgelbespelingen : Orgelinwijding : Op Zondag 7 November werd het vernieuwde orgel in de Parochiekerk van St. Dominicus te Leeuwarden plechtig ingewijd. - In: Maandblad Het Orgel, 35e Jaargang No. 3, December 1937.
  • Kroniek : januari 1982. - In: De Mixtuur, nr. 38, maart 1982.
  • Kroniek : december 1984. - In: De Mixtuur, nr. 51, oktober 1985.
  • Een tijd om te bouwen en een tijd om het gebouwde weer af te breken : Drieëneenhalve eeuw orgelhistorie in Ferwerd / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 84 nr. 3, maart 1988.
  • R.K. orgelbezit in Friesland omstreeks het begin der herleving / Victor Timmer. - In: De Mixtuur, nr. 83, augustus 1996.
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Adema 150 jaar orgelbouw : Een 150 jaar jong bedrijf in een oud ambacht : Sinds 1855 / Ton van Eck, Arjen Looyenga, Victor Timmer. - Hillegom : Adema's Kerkorgelbouw bv, 2006.
  • Het historische orgel in Nederland 1865 - 1872 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2004. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 9).
Overige bronnen
  • Victor Timmer

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 4 August 2012.
Foto: Michiel van 't Einde