Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Bron: Collectie Bert Wisgerhof.

Bron: Collectie Bert Wisgerhof

Waalwijk, Nederland (Noord-Brabant) - Oude Sint Jan de Doperkerk
Gemeente: Waalwijk
Streek:Langstraat
Website: http://www.sintjanwaalwijk.nl/

Beschrijving nr.: 1004352.

Gebouwd door: Ludwig König (1788)
Afgebroken (1922)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1788 Ludwig König  nieuwbouw
1829 Gebroeders Franssen  overplaatsing
1846 Johannes J. Vollebregt & Zn.  ombouw
1875 Pierre Schyven & Cie.  ombouw

  • In 1829 nam de parochie Sint Jan de Doper in Waalwijk een nieuwe kerk in gebruik, gebouwd in waterstaatstijl. Tot die tijd had men nog in de oude schuurkerk gekerkt. Voor de kerk werd een tweedehands orgel aangeschaft. Dit orgel was gebouwd voor de kerk van het slot van de Landcommanderij Alden Biesen in Bilsen, België. Op 21 oktober 1829 werd het in de nieuwe waterstaatskerk te Waalwijk geplaatst. De Waalwijkse organist H. Wassen demonteerde het instrument zelf en transporteerde het naar Waalwijk. Daar werd het opgebouwd door de gebroeders Franssen uit Horst. Samen met het orgel was ook de doksaalbalustrade gekocht. Vollebregt wijzigde dit instrument in 1846 aanmerkelijk. Volgens Broekhuyzen had het hierna 18 stemmen.
  • Na nog een reparatie in 1869 door Franssen werd in 1875 de opdracht gegeven aan Pierre Schyven uit Brussel om het orgel te vernieuwen. Schyven bouwde een nieuw orgel in de oude kas, met gebruik van twaalf registers uit het oude orgel. Het werd nu een orgel in frans-romantische stijl met een hoofdwerk, een zwelwerk en een pedaal met enkel transmissies. De namen van de registers werden ook in het Frans gespeld.
  • Omdat de kerk te klein werd besloot men een nieuw gebouw te laten optrekken. De oude kerk is in 1923 gesloopt. Het orgel werd door de firma Smits uit Reek eind 1922 gedemonteerd en opgeslagen, na een afscheidsconcert door Jan van Leeuwen, organist van de Heikekerk in Tilburg. De banken waren toen al uit de kerk verwijderd.
  • In de jaren 1923-1925 werd de huidige kerk gebouwd. De oorspronkelijke plannen om het oude orgel te herplaatsen werden niet uitgevoerd. In plaats hiervan bouwde Pels in 1929 een nieuw orgel, waarbij echter wel veel pijpwerk uit het oude instrument werd gebruikt. De kas is verdwenen, en waarschijnlijk gesloopt.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1788BilzenLandcommanderij Slot Alden Biesen
1829WaalwijkSint Jan de Doperkerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Rugwerk5
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk: Prestant 16' - 1847, Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Gemshoorn 2' - 1847, Flageolet 1', Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
Rugwerk: Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3', Nachthoorn 2'.
Pedaal: Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Ventil.

Overige dispositiegegevens
Broekhuijzen (1855) Het orgel in de kerk der R Cath Gemeente aldaar (Waalwijk) was een oud werk door dezen Gemeente aangekocht in 1828 en aldaar geplaatst door de Gebs J en A Frantzen orgelmakers te Horst by Venray. Aanmerkelyk gerepareerd in 1847 door J. Vollebrecht orgelmaker te Hertogenbosch en toen vermeerderd met Prestant 16 vt en Gemshoorn 2 vt. Heeft 18 stemmen twee handclavieren aangehangen pedaal en vier blaasbalgen.
Manuaal: Prestant 16', Prestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Viol di Gamba 8', Fluit Travers 8', Fluit 4', Octaaf 4', Quint 3', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Mixtuur 3 st. en Trompet 8'.
Positief: Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3' en Nachthoorn 2'.
Koppeling, Afsluiting, Tremulant en Ventil.
Is een uitmuntend toongevend orgel.
Verschillende disposities De dispositie van het Schijven-orgel luidde:
Grand-Orgue (C-g'''): Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Gambe 8', Prestant 4', Dulciana 4' (1877), Fourniture 3 à 4 rangs, Bombarde 16', Trompette 8'.
Positif Expressif (C-g'''): Bourdon 8', Flûte Harmonique 8' (1877), Salicional 8', Voix Céleste 8' (1877), Flûte 4', Flageolet 2' (1877), Basson-Hautbois 8' (1877), Voix Humaine 8' (1877), Trémolo.
Pédale (C-d'): Montre 16', Octave Basse 8', Bombarde 16' (alle registers van het pedaal waren transmissies van Grand-Orgue).
Koppelingen: Grand-Orgue - Positif, Pédale - Grand-Orgue, Pédale - Positif.
Speelhulpen: Combination Grand-Orgue (Fourniture, Bombarde, Trompette), Expression.
Literatuur
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Merklin en Schyven in Nederland / Frans Jespers. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 7/8, juli/augustus 1984.
  • Christian-Ludwig König : Rijnlands orgelmaker in dienst van Alden en Nieuwen Biesen / Michel Lemmens, Jozef Mertens. - In: Het Orgel, jrg. 93 nr. 10, november 1997.
  • Een Van Peteghem-orgel uit Diest in de kerk van de Landcommanderij Alden Biesen / Antoon Fauconnier, Patrick Roose. - In: M&L Overdruk, 18e jaargang nr. 2, maart-april 1999.
  • Het orgel in de St. Jan de Doper te Waalwijk / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 42 nr. 1, januari 2000.