Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Bron: Postcard

Bergen op Zoom, Nederland (Noord-Brabant) - Grote- of Sint Gertrudiskerk
Gemeente: Bergen op Zoom
Adres: Grote Markt 10, 4611 NR, Bergen op Zoom

Beschrijving nr.: 1003003.

Gebouwd door: Louis II Delhaye (1771)
Verwoest bij kerkbrand (1972)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1771	Louis II Delhaye		nieuwbouw
1869	Cornelis Johannes Rogier		diverse werkzaamheden

Na de herbouw van de Grote Kerk van Bergen op Zoom leverde Louis Delhaye in 1771 een nieuw orgel. Het is op 10 april 1771 in gebruik genomen met een bespeling door organist Freubel. Het orgel is in de jaren 1866-1869 door C.J. Rogier gerestaureerd en uitgebreid met een vrij pedaal. Tijdens de restauratie van het kerkgebouw brak er op 10 april 1972 brand uit. Het orgel ging hierbij geheel verloren. Plannen om het instrument in oude staat terug te brengen zijn hierdoor nooit ten uitvoer gekomen.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	12
- Rugwerk	9
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	21
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit Travers 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Terts 1 3/5', Cornet VI sterk, Mixtuur IV sterk, Cimbel III sterk, Trompet 16', Trompet 8'.
Rugwerk (C-d'''): Holpijp 8', Roerfluit 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Sexquialtera II sterk, Kromhoorn 8'.
Pedaal: Aangehangen aan Hoofdwerk.
Koppelingen: Manuaalkoppel.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Thans staat 'er weder een Nieuw Orgel (Bergen op Zoom), 't welk Ao. 1771 vervaardigt werd door Louis l'Hey, Orgelmaaker te Antwerpen, zynde dezelfde Maaker welke het Orgel, in de Gasthuis- of Fransche-Kerk, alhier in Gouda Ao. 1773 vervaardigde. De Dispositie van deeze beide Orgels malkander evenaarende (behalven dat Bergen op Zooms Orgel in twee Kassen is geplaatst) zo wyze ik den Lezer op 't Orgel in gemelde Gasthuis-Kerk van Gouda. Deze dispositie luidde: Bovenclavier, 12 stemmen: Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 4', Fluittrav. 4', Octaav 2', Quint 3', Tertiaan, Cornet 6 st., Mixtuur 4 st., Cimbel 3 st., Trompet 16' (de onderste Hout en de bovenste Blik) en Trompet 8' (van Blik). Onderclavier, 9 stemmen: Praestant 4', Holpyp 8', Roerfluit 8', Fluit 4', Octaav 2', Gemsh. 2', Flajeolet 1', Sexquialtra en Kromhoorn 8' (van Tin).
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Groote Hervormde Kerk te Bergen op Zoom heeft 23 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal. In 1770 is dit werk door L. l'Hey, uit Antwerpen, geleverd. Organist de Heer P.C.J. Pouwels. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4 st., Cornet 5 st., Trompet 8', Clairon (bas) 4'. Bovenmanuaal: Prestant 4', Salicionaal 8', Holpijp 8', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 2', Trompet 8'. Pedaal: Bourdon 16', Open Fluit 8', Octaaf 4', Bazuin 16'. Stomme Registers: Koppelingen, Afsluiting, Ventiel. Drie Blaasbalgen.
Verschillende disposities	Het contract, getekend op 19 december 1768, gaf als dispositie: Groot Orgel (C-d'''): Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluijt 4', Octaef 2', Quintfluijt, Tiers, Cornet 6 st., Sexquialter 2 st. bas, Sexquialter 3 st. disc., Fourniture 4 st., Cimbaal 3 st., Bombarda 16', Trompet 8' bas/disc., Vox Humana 8'. Rugpositief: Prestant 4', Holpijp 8', Fluijt 4', Nazar, Superoctaef 2', Tierce, Cornet 4 st., Fourniture 4 st., Trompet 8', Tramblant. Pedaal: aangehangen. Nagtegaal, Ventil. Drie balgen lang 5 Franse voeten, 2 duim, breed 3 duim. "Boven dien nog twee registers tot een toegift welke den aennemer het bekwaemst om in dit werk te dienen sal oordelen."

Literatuur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
C.J. Rogier, maker van orgels en kerkelijke meubelementen / Frans Jespers. - In: De Mixtuur, nr. 30, februari 1980.
Orgelberichten in de Nederlandsche Jaerboeken (1747-1765) en de Nieuwe Nederlandsche Jaerboeken (1766-1798) / F.W. Huisman. - In: De Mixtuur, nr. 38, maart 1982.
Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
De verdwenen orgels van de Grote of Sint-Gertrudiskerk te Bergen op Zoom / Han Bos. - Bergen op Zoom : Sint Gertrudiskerk, 1991.
De orgels van de Grote of Sint-Gertrudiskerk te Bergen op Zoom / Han Bos. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 1996. - (Publicatie van de Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel ; 44).

Opnamen

Eén verloren, één gewonnen, twee protestantse orgels in Bergen op Zoom / Daan Manneke ; Janno den Engelsman. - Restauratiefonds Protestantse Gemeente (CD). - 2003. - Opgenomen op het Delhaye-orgel van de Gertrudiskerk en in de Ontmoetingskerk.

Bergen op Zoom - Grote- of Sint Gertrudiskerk

Bron: Schilderij in de kerk

Bron: Collectie Hans Kriek