Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout. Datering: 12 March 2005.

Foto: Janco Schout

Vianen, Nederland (Utrecht) - Kerk van Maria ten Hemelopneming
Gemeente: Vijfheerenlanden
Adres: Brederodestraat 2, 4132 VP, Vianen
Website: http://heiligedrieeenheid.eu/

Beschrijving nr.: 1002832.

Gebouwd door: Johann Daniël Nolting (1809)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1809 Johann Daniël Nolting  nieuwbouw
1883 Maarschalkerweerd & Zoon  ombouw
1994 J.J. Elbertse & Zn.  restauratie

  • Pieter Steehouwer en Johanna Steehouwer-Uittewaal schonken in 1808 een nieuw orgel aan de Rooms-Katholieke kerk van Vianen. Het orgel is gebouwd door J.D. Nolting in 1808/1809. Het instrument heeft 18 stemmen verdeeld over twee klavieren, en aangehangen pedaal. Na ongeveer 50 jaar is het orgel aan een revisie toe. Pieter Maarschalkerweerd voerde de werkzaamheden uit, en plaatste vermoedelijke een Salicionaal 8' op het Bovenwerk in plaats van een hoger register.
  • Op 1 juli 1879 werd een nieuwe neogotische hallenkerk, ontworpen door Tepe, in gebruik genomen. Het orgel werd opgeslagen op zolder totdat de nieuwe kerk droog zou zijn. Het instrument had nogal geleden van demontage, vervoer en opslag, zodat Michaël Maarschalkerweerd gevraagd werd het instrument te restaureren en te plaatsen in een door Wilhelm Mengelberg ontworpen kas. In 1883 was dit werk gereed. Maarschalkerweerd maakte een nieuwe tractuur, maar handhaafde de windladen en het pijpwerk. Wel werden nieuwe frontpijpen geplaatst.
  • Na onderhoud door Gabry (1893, 1900, 1901) werd in 1922 aan Stinkens de opdracht gegeven het orgel te herstellen. Het was toen vrijwel onbruikbaar. De orgelbouwkundige werkzaamheden werden verricht door De Koff. Stinkens verving heel wat pijpwerk door nieuw: de Prestanten van het Hoofdwerk en de Trompet. Op het Bovenwerk werden de Flageolet en de Vox Humana vervangen door een Voix Celeste en een Viola d'Amour. Tot slot werd de toonhoogte van het orgel verlaagd naar de kamertoon (435 Hz). De firma Elbertse kreeg het orgel rond 1925 in onderhoud. Zij plaatsten in 1932 een electrische windmachine.
  • Het orgel geraakte in de loop van de tijd weer in verval. In 1977 maakte Hans van der Harst een rapport over het instrument. Onder zijn advies werd het uiteindelijk door Elbertse gerestaureerd tussen 1991 en 1994. Uitgangspunt was de situatie van 1883. Het instrument kon op 23 oktober 1994 weer in gebruik worden genomen. Het pedaal is aangehangen aan het hoofdwerk.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Bovenwerk8
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
ToonhoogteEnkele zwevingen boven 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk84 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8' - 1883/1922, Holpijp 8', Octaaf 4' - 1883/1922, Quint 3', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Mixtuur V sterk (1'), Cornet IV sterk (4') (discant), Trompet 8' (B/D) - 1922.
Bovenwerk (C-f'''): Bourdon 8', Viola di Gamba 8' (discant), Salicionaal 8', Prestant 4' - 1809/1883, Fluit Dous 4', Octaaf 2', Quint 1 1/2' - 1809/1994, Flageolet 1' - 1809/1994.
Pedaal (C-b°): Aangehangen.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk.

VulstemSamenstelling
Mixtuur V sterk C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. f°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. f': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. f'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'.
Cornet IV sterk discant c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie zoals gebouwd in 1809:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Prestant 4', Quint 3', Octaaf 2', Terze 1 3/5', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur V sterk, Trompet 8' (gedeeld).
Bovenwerk: Holpijp 8', Viola de Gamba 8' (discant), Prestant 4', Fluit Douce 4', Octaaf 2', Quint 1 1/2', Flageolet 1', Vox Humana 8' (gedeeld)).
Aangehangen pedaal.
Literatuur
  • Het orgel in de kerk van de H. Maria ten Hemelopneming te Vianen / drs. J.J. van der Harst. - Vianen : Parochie Maria Ten Hemelopneming, 1995.
  • Orgelrestauraties door Elbertse in Kortenhoef en Vianen / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 37 nr. 1, januari 1995.
  • Orgelbouwnieuws / Aart Bergwerff [red.]. - In: Het Orgel, jrg. 91 nr. 5, mei 1995.
  • Het historische orgel in Nederland 1878 - 1886 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2006. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 11).

Foto: Janco Schout. Datering: 12 March 2005.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 12 March 2005.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 12 March 2005.
Foto: Janco Schout
Foto: Frans Sellies. Datering: 23 May 2007.
Foto: Frans Sellies
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Jaap Huttenga. Datering: 20 November 2012.
Foto: Jaap Huttenga