Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2014.

Foto: Michiel van 't Einde

Garmerwolde, Nederland (Groningen) - Protestantse Kerk
Gemeente: Groningen
Streek:Fivelingo
Adres: Dorpsweg 69, 9798 PD, Garmerwolde
Website: http://www.kerkgarmerwolde.nl/

Beschrijving nr.: 1002680.
Groningen Orgelland nummer: 265. Fotokaart De Mixtuur nummer: A32.

Gebouwd door: Petrus van Oeckelen (1851)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1851 Petrus van Oeckelen  nieuwbouw
1964 Hendrik Jan Vierdag  diverse werkzaamheden
1998 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie
2019 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie

  • De kerk van Garmerwolde stamt uit de dertiende eeuw. De oorspronkelijke plattegrond was een kruis, maar in 1859 is het schip gesloopt wegens bouwvalligheid. De toren staat los van de kerk. Van Oeckelen tekende op 18 december 1848 het bestek voor een nieuw te bouwen orgel, ter vervanging van het oude instrument. Op 21 april 1851 is het orgel in gebruik genomen met een bespeling door S.W. Trip. Het orgel staat in het koor.
  • Bij een reparatie door Vierdag in 1964 zijn de Fagot en de Trompet van het Hoofdwerk verdwenen. Ook is de toonhoogte verhoogd met een halve toon, maar dat is in elk geval niet door Vierdag gedaan. Restauratieplannen bestonden al sinds 1973, maar pas in 1991 verscheen een rapport van de hand van Jan Jongepier.
  • De werkzaamheden konden in 1997 starten. Mense Ruiter voerde de restauratie uit. De beide verdwenen tongwerken werden herplaatst. De Fagot 16' kon worden gemaakt met behulp van pijpwerk van de Trompet 4' van Van Oeckelen uit 1892 uit het orgel van de Lebuïnuskerk te Deventer. De Trompet 8' is afkomstig uit Uithuizen, waar deze door Van Oeckelen in 1856 in het Schnitger-orgel was geplaatst. Alleen de tonen c'''-f''' moesten worden bijgemaakt. Bij de restauratie zijn de windladen geheel hersteld. Restauratie van mechanieken en pijpwerk zal nog in een later stadium worden uitgevoerd. Op 26 september 1998 is het orgel weer in gebruik genomen.
  • In 2014 is het kerkgebouw gerestaureerd. Het interieur is geschilderd in nieuwe kleuren. De orgelgalerij is gewijzigd, door de opengewerkte panelen dicht te maken, en de galerij en de orgelkas zijn geschilderd in een bruine kleur. In december 2014 was het lofwerk nog niet geplaatst, en ook de wangen van het orgel ontbraken nog. In de jaren 2016-2019 is het orgel geheel gerestaureerd door Mense Ruiter. De registeropschriften zijn hersteld, de balg is gerestaureerd en er is een nieuwe balgenkast met voetbediening gemaakt. Verder zijn alle mechanieken, klavieren en de hele speeltafel gerestaureerd. Het koppelwalsbord van het pedaal is vernieuwd, waarbij originele walsen van Van Oeckelen uit 1900 zijn gebruikt, afkomstig uit het orgel van Appelscha. De toonhoogte is ook hersteld naar a' = 448 Hz (origineel). Op 8 februari 2019 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Peter van Dijk en Mattijs de Vreugd.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk11
- Bovenwerk9
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen20
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 448 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk76 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 16' (discant), Prestant 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Nagthoorn 4', Quintgedekt 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk (B/D), Fagot 16' (B/D) - 1892/1998, Trompet 8' (B/D) - 1856.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Holpijp 8', Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Woudfluit 2', Carillon III sterk (from g°), Vox Humana 8'.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld), Pedaal - Hoofdwerk.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-IV sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3'.
Carillon III sterk (Bovenwerk, vanaf g) g°: 4' - 1 3/5' - 1'.
Literatuur
  • Repertorium van de orgels gebouwd door Petrus van Oeckelen, orgelmaker te Harendermolen (Groningen) : doctoraalscriptie muziekwetenschap / Lex Gunnink. - Zwolle : A.C. Gunnink, 1990.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel V Fivelingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 21).
  • Orgelbouwnieuws : Garmerwolde, Hervormde Kerk. - In: De Orgelkrant, jrg. 3, nr. 12, december 1998.
  • Het Van Oeckelen-orgel te Garmerwolde / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 42 nr. 4, april 2000.
  • Het historische orgel in Nederland 1850 - 1858 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 7).
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
  • Van Oeckelen-orgel Garmerwolde volledig gerestaureerd / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 61 nr. 5, juni 2019.
Opnamen De orgelmaker Petrus van Oeckelen : Geert Bierling, Anco Ezinga, Henk Gijzen, Jan Jongepier, Dick Sanderman, Piet Wiersma bespelen achttien van zijn instrumenten. - VLS Records VLC 1092 (3 CD's in een doos). - 1992.
Overige bronnen
  • Jehudi Eissenbrink

Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Jehudi Esenkbrink. Datering: 8 April 2019.
Foto: Jehudi Esenkbrink
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 27 December 2014.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Situatie voor 2013. Foto: Piet Bron. Datering: 11 May 2002.
Foto: Piet Bron
Situatie voor 2013. Foto: Michiel van 't Einde. Datering: December 2009.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie voor 2013. Foto: Piet Bron. Datering: 11 May 2002.
Foto: Piet Bron
Foto: Janco Schout. Datering: March 2016.
Foto: Janco Schout
Foto: Marcel Pelt. Datering: 2 June 2018.
Foto: Marcel Pelt