Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 25 July 2009.

Foto: Michiel van 't Einde

Ingwierrum, Nederland (Fryslân) - Dorpskerk
Gemeente: Noardeast-Fryslân
Adres: Tsjerkepaed 1, 9132 LP, Ingwierrum
Website: http://www.kerkengwierum.nl/

Beschrijving nr.: 1002359.

Gebouwd door: Gebroeders Van Dam (1823)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1727 van Christian Müller

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1823 Gebroeders Van Dam  nieuwbouw
1958 Bakker & Timmenga  uitbreiding
2015 Bakker & Timmenga  restauratie

  • De gebroeders Van Dam bouwden een orgel in de jaren 1820-1823 voor de kerk van Engwierum. Het instrument werd gebouwd met één manuaal en aangehangen pedaal. Er werd deels ouder pijpwerk gebruikt, waarvan de herkomst niet bekend was. Het orgel werd op 20 februari 1823 in gebruik genomen.
  • In 1936 is een windmotor geplaatst. De firma Bakker & Timmenga voerde in de jaren 1957-1958 een restauratie uit. Daarbij werd een Subbas 16' op het pedaal geplaatst. Deze was afkomstig van het Scheuerorgel te Woudsend uit 1839. Naast deze uitbreiding werd het orgel ook gewijzigd: de piano-forte-inrichting verdween, de toonhoogte werd verhoogd door het pijpwerk een toon halve toon op te schuiven, en de Mixtuur is enigszins aangepast. Er werd een pedaalkoppel aangelegd. Adviseur was Cor Edskes namens de Hervormde Orgel Commissie. Op 10 juni 1958 nam men het orgel weer in gebruik met een concert door Cor Edskes.
  • Het orgel is in 2014-2015 gerestaureerd, opnieuw door Bakker & Timmenga. De inzichten waren inmiddels veranderd: de restauratie had als doel het orgel terug te brengen in de oorspronkelijke staat, maar met behoud van de magazijnbalg en de Subbas. Jan Jongepier stelde een plan op, dat onder advies van Theo Jellema is uitgevoerd. Bij de restauratie werd ontdekt dat een groot deel van het pijpwerk afkomstig is uit het Müller-orgel uit 1727 van de Grote Kerk in Leeuwarden. De toonhoogte van het orgel is hersteld en de Mixtuur is ook teruggebracht naar de originele samenstelling. De frontpijpen zijn voorzien van tinfoelie. De pedaalkoppel is verwijderd. Op 28 februari 2015 nam men het orgel weer in gebruik met een concert door Theo Jellema in samenwerking met Miranda van Kralingen, sopraan.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal10
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen11
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 426 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk68 mm

Dispositie
Manuaal (C-d'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Viool de Gambe 8' (from c°), Holpyp 8', Octaaf 4' - 1727 vanaf c', Fluit Dolce 4', Quint 3' - 1727 vanaf c°, Octaaf 2' - 1727, Cornet III sterk (3 1/5') (discant) - grotendeels 1727, Mixtuur III-V sterk (2') - deels 1727, Trompet 8' (B/D), Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1839.
Overige registers: Tremulant.

VulstemSamenstelling
Cornet III sterk discant c': 3 1/5' - 2 2/3' - 2'.
Mixtuur III-V sterk C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' c': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'. c'': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' -2'.
Literatuur
  • Orgels in Friesland - deel 1 / Maarten Seybel. - Baarn: De Praestantspers, 1970.
  • Engwierum, Hervormde Kerk. - In: Orgelkalender 1994. - Zeist : Jacques Stinkens Orgelpijpenmakers B.V., 1993.
  • Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Christian Müller Orgelmaker in Amsterdam : Proefschrift [...] / Geert Hermen (Gerben) Gritter. - Utrecht : Universiteit Utrecht, 2014.
  • Bijzonder' Van Dam-orgel te Engwierum gerestaureerd / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 57 nr. 12, december 2015.
  • Het orgel in Engwierum : Een typische Van Dam-klank in een a-typische kas / Sietze de Vries. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 3, mei 2016.
Overige bronnen
  • Rob Huyzer (organist te Engwierum)

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 25 July 2009.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 25 July 2009.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 25 July 2009.
Foto: Michiel van 't Einde