Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Den Haag, Nederland (Zuid-Holland) - Grote- of Sint Jacobskerk
Gemeente: Den Haag
Adres: Rond de Grote Kerk 10, 2513 AM, Den Haag
Website: http://www.grotekerkdenhaag.nl/

Beschrijving nr.: 1002351.

Gebouwd door: Galtus Germer van Hagerbeer (1629)
Afgebroken (1878)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1629	Galtus Germer van Hagerbeer		nieuwbouw
1719	Johannes Duyschot
1767	Gerard Steevens
1795	Joachim Reichner
1846	Gabry & Zoon

Gebouwd tussen 1626 en 1629, gereviseerd en met een vrij pedaal uitgebreid door Duysschot in 1718 en 1719. Gerard Steevens breidde het orgel in 1767 uit met een bovenwerk, veranderde de manuaalomvang en wijzigde het bestaande werk. Joachim Reichner wijzigde de dispositie in 1795.
De firma Gabry vergrootte het orgel in 1846, en verving verschillende registers door andere. Na verscheidene kleine reparaties werd steeds weer advies uitgebracht het instrument te vervangen. Een rapport van Willem Hendrik Kam uit 1857 stelde diverse verbeteringen voor, maar door geldgebrek werd hiervan niets uitgevoerd. C.G.F. Witte stelde in 1863 voor om in de oude kas een nieuw orgel te bouwen, met behoud van enig oud pijpwerk.
Op 24 februari en 31 maart 1877 is het te koop aangeboden in de Kerkelijke Courant. Een bod van het Hervormde kerkbestuur uit Leiden is te laag bevonden, waarna openbare verkoop volgde. Het orgel bracht iets meer dan duizend gulden op, en is waarschijnlijk gesloopt. J.F. Witte bouwde een nieuw orgel in de kerk, dat in 1882 is in gebruik genomen.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	13
- Rugwerk	11
- Bovenwerk	9
- Pedaal	8
Totaal aantal stemmen	41
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8' - 1629/1767, Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur IV-VI-VIII sterk, Cornet VI sterk (discant) - 1767, Fagot 8' - 1846, Trompet 8' - 1629.
Rugwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Openfluit 8', Octaaf 4', Fluitgedakt 4' - 1629?, Superoctaaf 2' - 1629, Roerfluit 2' - 1846, Flageolet 1' - 1846, Mixtuur IV sterk - 1629, Dulciaan 8' - 1767, Trompet 8' - 1795.
Bovenwerk: Prestant 8' (discant) - 1795, Quintadena 8', Holpijp 8' - 1629?, Viola di Gamba 8', Baarpijp 8', Fluit Traverse 8' (discant) - 1795, Octaaf 4' - 1767, Superoctaaf 2' - 1795, Vox Humana 8' - 1767.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1795?, Bourdon 16' - 1767/1846?, Prestant 8' - 1719, Holfluit 8' - 1846, Octaaf 4' - 1719, Bazuin 16' - 1767, Trompet 8' - 1719, Claroen 4' - 1846.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: 4 afsluitingen, Ventiel, Calcant.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Het Orgel in de Groote- of St. Jacobs-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 37 stemmen. Manuaal, 13 stemmen: Praestant 16', Praestant 8', Holpyp 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Super Oct. 2', Gemshoorn 2', Siflet 1', Nazat 1 1/2', Cornet, Mixtuur, Scharp en Trompet 8'. BovenManuaal, 8 stemmen: Praestant 8' D, Baarpyp 8', Quintad. 8', Praestant 4', Quint 3', Cimbel, Cornet en Vox Humana 8'. Rugpositief, 10 stemmen: Praestant 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Siflet 1', Sexquialtra, Scharp en Dulciaan 8'. Pedaal: Soubas 32', Bourdon 16', Praestant 8', Octaav 4', Mixtuur en Trompet 8'. Dit Orgel is Ao. 1769 vervaardigt door G. Stevens, Orgelm. in 's Hage.
Verschillende disposities	De oorspronkelijke dispositie uit 1629: Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Nasart 1 1/2', Sifflet 1', Mixtuur III-VI sterk, Scherp IV-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'. Rugwerk (CDE-g''a''): Quintadena 8', Prestant 4', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Terts 1 3/5', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III-IV sterk, Sesquialter II sterk. Na de uitbreiding met een vrij pedaal in 1719: Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Nasart 1 1/2', Sifflet 1', Mixtuur III-VI sterk, Scherp IV-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'. Rugwerk (CDE-g''a''): Quintadena 8', Prestant 4', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Terts 1 3/5', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III-IV sterk, Sesquialter II sterk. Pedaal (CDE-d'): Prestant 16', Prestant 8', Octaaf 4', Mixtuur VI sterk, Trompet 8'.

Overige dispositiegegevens

Hess (1774)

Het Orgel in de Groote- of St. Jacobs-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 37 stemmen.
Manuaal, 13 stemmen: Praestant 16', Praestant 8', Holpyp 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Super Oct. 2', Gemshoorn 2', Siflet 1', Nazat 1 1/2', Cornet, Mixtuur, Scharp en Trompet 8'.
BovenManuaal, 8 stemmen: Praestant 8' D, Baarpyp 8', Quintad. 8', Praestant 4', Quint 3', Cimbel, Cornet en Vox Humana 8'.
Rugpositief, 10 stemmen: Praestant 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Siflet 1', Sexquialtra, Scharp en Dulciaan 8'.
Pedaal: Soubas 32', Bourdon 16', Praestant 8', Octaav 4', Mixtuur en Trompet 8'.
Dit Orgel is Ao. 1769 vervaardigt door G. Stevens, Orgelm. in 's Hage.

Verschillende disposities

De oorspronkelijke dispositie uit 1629:
Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Nasart 1 1/2', Sifflet 1', Mixtuur III-VI sterk, Scherp IV-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk (CDE-g''a''): Quintadena 8', Prestant 4', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Terts 1 3/5', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III-IV sterk, Sesquialter II sterk.

Na de uitbreiding met een vrij pedaal in 1719:
Manuaal (CDE-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Nasart 1 1/2', Sifflet 1', Mixtuur III-VI sterk, Scherp IV-VI sterk, Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk (CDE-g''a''): Quintadena 8', Prestant 4', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Terts 1 3/5', Sifflet 1', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III-IV sterk, Sesquialter II sterk.
Pedaal (CDE-d'): Prestant 16', Prestant 8', Octaaf 4', Mixtuur VI sterk, Trompet 8'.

Literatuur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Hoe de Grote Kerk van Den Haag in 1828 geen nieuw orgel kreeg / Herman de Kler. - In: De Mixtuur, nr. 52, januari 1986.
Zeven eeuwen orgels in Den Haag / Herman de Kler, Ton van Eck. - Alphen aan den Rijn : Repro-Holland, 1987.
Een onbekende afbeelding van het 16de-eeuwse 'oude of kleine orgel' van de Grote of Sint Jacobskerk in Den Haag / Herman de Kler. - In: De Orgelvriend, jrg. 32, nr. 5, mei 1990.
Repertorium van advertenties in de 'Kerkelijke Courant' / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 66, september 1990.
Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.

Overige bronnen

Aart de Kort