Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.

Foto: Piet Bron

Utrecht, Nederland (Utrecht) - Sint Gerardus Majellakerk, transeptorgel
Gemeente: Utrecht
Adres: Thomas à Kempisweg 1, 3532 CA, Utrecht
Website: https://gerardusmajella.nl/

Beschrijving nr.: 1002253.

Gebouwd door: Pieter Maarschalkerweerd (1862)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1862 Pieter Maarschalkerweerd  nieuwbouw
1923 Valckx & Van Kouteren  overplaatsing
1942 J.J. Elbertse & Zn.  overplaatsing
1965 J.J. Elbertse & Zn.  restauratie
1998 J.J. Elbertse & Zn.  overplaatsing

  • Pieter Maarschalkerweerd bouwde in 1862 een nieuw instrument voor de Sint Josephkerk aan de Utrechtseweg in Zeist. Na de bouw van de nieuwe kerk aan de Rozenstraat werd het orgel in 1924 overgeplaatst door de firma Stinkens, in samenwerking met Valck & Van Kouteren. Zij maakten de tractuur pneumatisch, maar behielden de oude windladen. Wel maakten zij een zelfstandig pedaal op een eigen pneumatische laden, en ze wijzigden de Woudfluit 2' in een Fluit Dolce 8' en plaatsten een nieuwe Trompet 8'. Het front werd niet meegenomen naar het nieuwe kerkgebouw, maar bleef achter in het oude, dat als garage werd gebruikt.
  • In 1942 is het orgel overgeplaatst door Elbertse & Zn. naar de Pauluskerk aan de Linnaeuslaan in Utrecht. Het front werd gewijzigd, en de tractuur vervangen door electro-pneumatiek. Ook kwam er een volledig nieuwe orgelkas. Het oude front is bewaard gebleven in de Hervormde Kerk te Wadenoijen. Op de plaats van een Fluit Dolce werd nu een Sesquialter geplaatst. In 1965 is het door Elbertse geheel hersteld.
  • Omdat het aantal kerkgangers was afgenomen moest de Pauluskerk worden gesloten. De hervormde Willem de Zwijgerkerk werd in 1991 gekocht, terwijl de Hervormde Gemeente samen met de Gereformeerde Kerk gebruik ging maken van de voordien Gereformeerde Tuindorpkerk. Op 9 mei 1993 was de laatste mis in de oude Sint Pauluskerk, op 28 mei werd de nieuwe kerk gewijd.
  • Het orgel van de Pauluskerk werd verkocht aan de Gerardus Majellakerk. In dit gebouw bevond zich sinds 1942 een electro-pneumatisch orgel van Pels & Zn. Dit verkeerde in slechte staat. Omdat men meer behoefte had aan een orgel in de buurt van het priesterkoor werd het Maarschalkerweerd-orgel in het transept geplaatst. Voor dat het zover was werd het instrument volledig gerestaureerd. De oorspronkelijke kas was verloren gegaan, en er werd een nieuwe ontworpen door Th. Hoitink, die aansluit bij het latere werk van Maarschalkerweerd. De klavieren werden gereconstrueerd aan de hand van het orgel in Blaricum uit 1842, voor andere onderdelen werd het orgel in Rumpt uit 1863 als voorbeeld gebruikt. Op 31 mei 1998 is het instrument in gebruik genomen. Adviseur bij de werkzaamheden was Jos Laus namens de KKOR.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1862ZeistSint Josephkerk
1924ZeistSint Josephkerk, nieuwe kerk
1942UtrechtSint Pauluskerk
1998UtrechtGerardus Majellakerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Nevenwerk6
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen19
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk86 mm (Manualen), 92 mm (Pedaal)

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8' - 1862/1998, Roerfluit 8' - 1862/1998, Octaaf 4' - 1862/1998, Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet IV sterk - 1998, Mixtuur III-IV sterk - 1862/1998, Trompet 8' - 1998.
Nevenwerk (C-f'''): Salicionaal 8' - 1862, Viola di Gamba 8' - 1998, Holpijp 8' - 1862, Prestant 4' - 1862, Woudfluit 2' - 1998, Dulciaan 8' - 1998.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1923/1942, Octaafbas 8' - 1998, Fagot 16' - 1998.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
Speelhulpen: Calcant.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie uit 1862 luidde:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II: Holpijp 8', Salicionaal 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Woudfluit 2'.
    Pedaal aangehangen, manuaalkoppel, tremulant, ventiel.

  • Na de overplaatsing naar de nieuwe kerk in Zeist (1924) was de dispositie:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (1924).
    Manuaal II: Holpijp 8', Salicionaal 8', Viola di Gamba 8', Flûte-Dolce 8' (1924), Prestant 4', Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16' (1924), Cello 8' (1924).
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I.

  • In de Pauluskerk was de dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
    Zwelwerk: Salicionaal 8', Gamba 8', Holpijp 8', Prestant 4', Sexquialter II sterk, Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16', Cello 8' (beiden uit 1923).
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal I 4', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

Literatuur
  • Nieuwe en Herstelde Orgels : Zeist, St. Jozefkerk. - In: Het Orgel, 22e Jaargang No. 2, November 1924.
  • R.K. Parochiekerk van de H. Joseph te Zeist. - In: Het Orgelblad, jrg. 16 nr. 3, maart 1973.
  • Utrecht orgelstad : Inventarisatie van orgels in kerken en kapellen in de stad Utrecht : Verschenen t.g.v. de 5e Orgelvoettocht 12 september 1981 / Peter van Dijk, Gert Oost. - Utrecht : Overlegorgaan voor Muziek en Kerken, 1981.
  • Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
  • Orgelbouwnieuws / Rogér van Dijk. - In: Het Orgelkrant, jrg. 2 nr. 6, juni 1997.
  • Elbertse orgelmakers : Utrecht - Gerardus Majella (1998). - Soest : Elbertse Orgelmakers bv., 1998. - Bevat werklijst.
  • Orgelbouwnieuws : Utrecht, H. Gerardus Majella. - In: De Orgelkrant, jrg. 3, nr. 7, juli 1998.
  • Een 'nieuw' orgel in de Gerardus Majellakerk te Utrecht / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 41 nr. 2, februari 1999.
  • Parochie van de Heilige Familie Jesus, Maria en Josef te Zeist : een bloemlezing over 51 jaar / J.H. van der Kolk [red.]. - Zeist : R.K. Parochie van de H. Familie Jesus, Maria en Josef, 2001.
  • Maarschalkerweerd & Zoon - Orgelmakers te Utrecht / Jos Laus. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 2008.

Bron: 62550 / collectie Het Utrechts Archief
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 May 2009.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 16 October 2009.
Foto: Piet Bron
Situatie in de Pauluskerk, Utrecht. Bron: De Orgelvriend.
Bron: De Orgelvriend
Situatie in de Pauluskerk, Utrecht. Foto: Fotodienst GAU. Bron: 62550 / collectie Het Utrechts Archief. Datering: 4 March 1986.
Foto: Fotodienst GAU