Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Utrecht, Nederland (Utrecht) - Pieterskerk
Gemeente: Utrecht
Adres: Pieterskerkhof 5, 3512 JR, Utrecht
Website: http://www.pieterskerk-utrecht.nl/

Beschrijving nr.: 1002171.

Gebouwd door: Vitus Wiegleb (1730)
Verkocht aan de Gereformeerde Kerk van Boskoop (1899)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1730	Vitus Wiegleb		nieuwbouw
1802	Gideon Thomas Bätz		diverse werkzaamheden
1828	Gebroeders Bätz		diverse werkzaamheden
1924	Speith Orgelbau		diverse werkzaamheden

In de jaren 1728/1730 bouwde Vitus Wiegleb of Wichleben een nieuw orgel in de Waalsche Kerk of Pieterskerk in Utrecht. Het verving een instrument van Cornelis Gerritsz. uit 1515. De familie Bätz had het orgel in onderhoud. In 1802 en 1828 werden verbeteringen en reparaties uitgevoerd. In 1828 vernieuwde Bätz de klavieren. Ook werden de Quint 1 1/3' (bas) en Trompet 8' (discant) van het Rugwerk vervangen door een doorlopende Fagot 8'.
J.F. Witte plaatste in 1899 een nieuw orgel in Utrecht. Het oude orgel werd geplaatst in de Gereformeerde Kerk in Boskoop. Hier stond een klein orgel, afkomstig uit Leiden, mogelijk uit een voormalige schuilkerk. In 1899 is dit orgel verkocht aan de Christelijke Gereformeerde Afgescheiden gemeente in Waddinxveen. Het orgel van Wiegleb is zonder wijzigingen in Boskoop geplaatst.
In 1924 is het oude Wiegleb-orgel in Boskoop vervangen door een nieuw orgel van de firma Speith. Delen van de orgelkas zijn nog bewaard in Rietberg (Westfalen), waar de beelden staan op de kas van het orgel in de Franciscanenkerk, en Sao Paulo (Brazilië), waar het rugpositief terecht is gekomen.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1730	Utrecht	Pieterskerk
1899	Boskoop	Gereformeerde Kerk

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	11
- Rugwerk	8
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	19
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk: Bourdon 16' (B/D), Prestant 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Nazard 1 1/2', Sexquialter II sterk (discant?), Mixtuur IV sterk, Scherp III sterk, Trompet 8' (B/D).
Rugwerk: Prestant 8' (discant), Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2' (bas), Cornet IV sterk (discant), Trompet 8' (discant).
Pedaal: Aangehangen.
Koppelingen: Manuaalkoppeling.
Speelhulpen: Tremulant, Ventiel, 2 afsluitingen.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Het Orgel in de St. Pieters- of Waale-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 21 stemmen. Manuaal, 12 stemmen: Bourdon 16', Praestant 8', Quintadeen. 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Quint 3', Nazat 3', Scherp, Sexquialtra, Mixtuur en Trompet 8'. Rugpositief, 9 stemmen: Holpyp 8', halve Praest. 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2', Cornet en Trompet halv. 8'. Dit Orgel is gemaakt Ao. 1729 door den vermaarden Mr. Wichleben, en is een fraai stuk van geluid; ik hebbe het zelve met vermaak bespeeld.
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Waalsche of Pieterskerk, te Utrecht, heeft 19 sprekende stemmen, twee klavieren en aangehangen Pedaal. Ouderdom en maker onbekend. Organist de Heer J.A.H. Wagenaar. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Nazard 2', Mixtuur, Sexquialter, Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant (disc.) 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Cornet, Fagot 8'. Aangehangen Pedaal. Stomme Registers: Koppeling, Tremulant, Ventiel.

Overige dispositiegegevens

Hess (1774)

Het Orgel in de St. Pieters- of Waale-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 21 stemmen.
Manuaal, 12 stemmen: Bourdon 16', Praestant 8', Quintadeen. 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Quint 3', Nazat 3', Scherp, Sexquialtra, Mixtuur en Trompet 8'.
Rugpositief, 9 stemmen: Holpyp 8', halve Praest. 8', Praestant 4', Fluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2', Cornet en Trompet halv. 8'.
Dit Orgel is gemaakt Ao. 1729 door den vermaarden Mr. Wichleben, en is een fraai stuk van geluid; ik hebbe het zelve met vermaak bespeeld.

Van 't Kruijs (1885)

Het Orgel in de Waalsche of Pieterskerk, te Utrecht, heeft 19 sprekende stemmen, twee klavieren en aangehangen Pedaal. Ouderdom en maker onbekend.
Organist de Heer J.A.H. Wagenaar.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Nazard 2', Mixtuur, Sexquialter, Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant (disc.) 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Cornet, Fagot 8'.
Aangehangen Pedaal.
Stomme Registers: Koppeling, Tremulant, Ventiel.

Literatuur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
Vijf eeuwen orgels in de Pieterskerk / P. Kluyver. - Utrecht : Restauratiefonds Pieterskerk, 1968.
Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
De geschiedenis van de Waalse Kerk en haar orgels / Jan de Bloeme. - Alphen aan den Rijn: Canaletto / Repro-Holland, 1997.
De orgelmaker Vitus Wiegleb / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 3, mei 2016.

Bron: Postcard, collectie Dirco Oskam