Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Bron: Postcard

Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Doopsgezinde Kerk "Het Lam" (Singelkerk)
Gemeente: Amsterdam
Adres: Singel 452, 1017 AW, Amsterdam
Website: http://www.vdga.nl/

Beschrijving nr.: 1002151.

Gebouwd door: Kaat & Tijhuis (1983)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas en frontpijpen uit 1777 van Johannes Stephanus Strümphler, Pijpwerk uit 1930 van Gerrit van Leeuwen

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1777	Johannes Stephanus Strümphler		nieuwbouw
1790	Johannes Stephanus Strümphler		uitbreiding
1858	Flaes & Brünjes		wijzigen dispositie
1893	D.G. Steenkuyl		ombouw
1930	Gerrit van Leeuwen		nieuwbouw in bestaande kas
1983	Kaat & Tijhuis		nieuwbouw in bestaande kas
1985	Kaat & Tijhuis		diverse werkzaamheden

In 1775 besloot men om in twee van de drie doopsgezinde kerken in Amsterdam een orgel te laten maken. Uiteindelijk werd in 1777 enkel een orgel geplaatst in "Het Lam". Dit instrument is gebouwd door J.S. Strümphler. Het was een tweeklaviers orgel zonder rugwerk, en met aangehangen pedaal. Jacob Potholt, organist van de Oude Kerk te Amsterdam, bespeelde het orgel bij de ingebruikname. Waarschijnlijk plaatste Strümphler zelf in 1790 een Roerfluit 8' en een Fagot 16'.
Flaes & Brünjes vervingen in 1858 de Holpijp door een Salicionaal, verwijderden de Flageolet en de Sexquialter, en plaatsten een nieuwe Roerfluit 8' en 4' op het bovenklavier. Nog ingrijpender waren de wijzigingen door Steenkuyl in 1893. Het bovenklavier werd vrijwel geheel vervangen door romantische stemmen, en er kwam een nieuwe Trompet op het onderklavier. In 1929 kwam het einde voor het werk van Strümphler: Gerrit van Leeuwen verving het gehele binnenwerk door een nieuw pneumatisch orgel met 27 stemmen. Dit instrument werd op 12 oktober 1930 in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door de eigen organist, Ben Cornelis, en Anthon van der Horst.
In 1983 is door Kaat & Tijhuis weer een nieuw binnenwerk gemaakt. Het heeft echter geen enkele binding met het werk van Strümphler. Het pijpwerk is geleverd door de firma Stinkens te Zeist, uitgezonderd de tongwerken, die werden geleverd door de firma Carl Giesecke & Sohn te Göttingen. Het orgel is op 28 oktober 1983 in gebruik genomen. Adviseur bij de bouw was de organist van de kerk, Dick Klomp, die een frans-romantische dispositie prefereerde boven de authentieke Strümphler-opbouw. Van Van Leeuwen werden vier registers opnieuw gebruikt. Op 18 juni 1985 werd een nieuwe speeltafel in gebruik genomen met een concert door Dick Klomp.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Grand-Orgue	11
- Récit Expressif	12
- Pédale	6
Totaal aantal stemmen	29
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 438 Hz
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Grand-Orgue (C-g'''): Bourdon 16', Montre 8' - 1777, Salicional 8', Bourdon 8', Octave 4', Flûte Octaviante 4', Doublette 2', Fourniture IV rangs (1 1/3'), Cornet V rangs (discant), Trompette 8', Clairon 4', Tremblant.
Récit Expressif (C-g'''): Flûte Douce 8', Viole de Gambe 8' - 1930, Voix Céleste 8' - 1930, Prestant 4', Flûte 4', Nasard 2 2/3', Quarte de Nasard 2', Tierce 1 3/5', Piccolo 1', Plein-Jeu III rangs (2'), Hautbois 8', Voix Humaine 8', Tremblant.
Pédale (C-f'): Contrebasse 16' - 1930, Soubasse 16' - 1930, Flûte 8', Flûte 4', Bombarde 16', Trompette 8'.
Koppelingen: Copula, Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Récit-Expressif.

Vulstem	Samenstelling
Fourniture IV rangs	C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet V rangs discant	c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Plein Jeu III rangs	C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2'.

Overige dispositiegegevens
Knock (1788)	Onder-Manuaal (C-f'''): Bourdon 16', Praestant 8', Fiola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Flagiolet 1', Mixtuur IV-V sterk, Cornet (Discant), Trompet 8' (Gedeeld) en Tremulant. Boven-Manuaal (C-f'''): Holpyp 8', Violon 8', Fluit Travers 8', Praestant 4', Gemshoorn 4', Octaaf 2', Sexquialter II sterk, Dulciaan 8' (Gedeeld) en Tremulant. Pedaal: Aangehangen. Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld), Pedaalkoppel. 2 afsluitingen. Manuaalomvang C-f'''.
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Doopsgezinde Kerk te Amsterdam is in 1777 door J. Strumphler geleverd en heeft 21 sprekende stemmen, twee klavieren en aangehangen pedaal. Organist de Heer L. Doortmont. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 4 st., Mixtuur 4, 5 st., Fagot 16', Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 4', Salicionaal 8', Roerfluit 8', Violon 8', Fluit Traverse 8', Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Octaaf 2', Dulciaan 8'. Aangehangen Pedaal. Stomme Registers: Koppelingen, Afsluiting, Tremulant.
Verschillende disposities	Het binnenwerk van Van Leeuwen had als dispositie: Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Fluit Harmoniek 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Cornet V sterk (D), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'. Manuaal II: Gedekt 16', Vioolprestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Voix Celeste 8', Violine 4', Woudfluit 2', Sesquialter II sterk, Basson-Hobo 8', Tremulant. Pedaal: Contrabas 16', Subbas 16', Gedekt 16' (transmission), Octaafbas 8', Octaaf 4', Fagot 16'. Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Manuaal I - Manuaal II 4', Manuaal II - Manuaal II 4', Melodiekoppel Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

Literatuur	Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788. Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I. Nieuwe en Herstelde Orgels / J.F. Rootlieb. - In: Het Orgel, 28e Jaargang No. 2, November 1930. Muziek bij het Lam / S. Groenveld. - 1970. Werklijst Flaes en Brünjes : 1855-1858a / G. Verloop. - In: De Mixtuur, nr. 5, december 1971. Presentatieconcert ter gelegenheid van de ingebruikname van het nieuwe Kaat & Tijhuis-orgel in de Doopsgezinde Singelkerk te Amsterdam op vrijdag 28 oktober 1983 door Dick Klomp. Orgels in de Doopsgezinde Singelkerk te Amsterdam / Johan van Veur. - In: De Orgelvriend, jrg. 26 nr. 3, maart 1984. Kroniek : 28 oktober 1983. - In: De Mixtuur, nr. 45, april 1984. Nieuw orgel in Amsterdamse Singelkerk / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 9, september 1984. Kroniek : 18 juni 1985. - In: De Mixtuur, nr. 52, januari 1986. Orgelcultuur op de scheidslijn van kerk en staat : het orgel in de 17de en de 20ste eeuw: Congresboek / NOV. - Amsterdam: Nederlandse Organisten Vereniging, 1990. Gegevens betreffende de orgelmakersfamilie Van Leeuwen te Leiden en Leiderdorp / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 80, september 1995. Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996. De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997. Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3). Twaalf Amsterdamse orgels : Open orgeldag zaterdag 19 mei 2001 / Haite van der Schaaf. - Amsterdam : Samenwerkende Amsterdamse Orgelcomité's, 2001.
Opnamen	Het orgel van de Singelkerk bespeeld door Dick Klomp / Dick Klomp. - SK8651 (CD). - 2000.
Links	https://www.orgelnieuws.nl/orgel-singelkerk-amsterdam-opnieuw-in-gebruik-genomen/

Bron: Orgelvriend, maart 1984

Foto: Tjalling Roosjen