Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 4 August 2011.

Foto: Jan Korpershoek

Sprang, Nederland (Noord-Brabant) - Hervormde Kerk (Nicolaaskerk)
Gemeente: Waalwijk
Adres: Kerkstraat 34, 5161 ED, Sprang-Capelle
Website: http://www.hervormd-sprang.nl/

Beschrijving nr.: 1002025.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: FL0029.

Gebouwd door: Thomas Houben (1728)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1728 Thomas Houben  nieuwbouw
1804 P.J. Geerkens & Zoon  ombouw
1958 firma D.A. Flentrop  restauratie en uitbreiding
2010 Flentrop Orgelbouw  restauratie

  • Thomas Houben uit Ratingen bouwde dit orgel voor de Waalse Kerk te Dordrecht met Hoofdwerk, Rugwerk een aangehangen pedaal. Al voor 1774 zijn enkele wijzigingen uitgevoerd, volgens vermelding van Hess. Orgelmaker H.H. Hess maakte in 1778 nieuwe klavieren, en verving de Kromhoorn door een Dulciaan. P.J. Geerkens verwijderde in 1804 het rugwerk, en plaatste het werk in de hoofdkas als onderpositief. De Mixtuur van het Positief werd door een Prestant 8' discant vervangen, en de Quintadeen 8' van het Hoofdwerk door een Fluit Travers 8'. Geerkens veranderde ook de toonhoogte van het orgel en hij stemde het evenredig zwevend.
  • In 1869 is het in Sprang geplaatst. Bij deze gelegenheid zijn alle frontpijpen vervangen door nieuwe exemplaren. Flentrop maakte in 1958 een zelfstandig pedaal. Ook voegde hij een Scherp toe aan het Hoofdwerk, en werd de Prestant 8' van het Positief vervangen door een Mixtuur.
  • In 2009/2010 voerde de firma Flentrop een restauratie uit, waarbij het orgel zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat is teruggebracht. Adviseur bij de restauratie was Henk Kooiker. Op 13 november 2010 speelde Margreeth de Jong het orgel weer in. Tijdens de restauratie is een kleurenonderzoek gedaan, waaruit is gebleken dat het orgel oorspronkelijk een rode kleur heeft gehad met verguld snijwerk. Deze kleur is opnieuw aangebracht. Het pedaalpijpwerk uit 1958 is grotendeels vervangen door nieuw materiaal.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1728DordrechtWaalse Kerk
1869SprangHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Positief8
- Pedaal6
Totaal aantal stemmen27
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk75 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Fluyt Travers 8' (discant) - 1804, Octaef 4', Fluyt 4', Quint Octaef 3', Super Octaef 2', Flajolet 2', Cornet IV sterk (4') (discant), Mixtuijr III-IV sterk (2'), Cymbal III sterk (1') - 2010, Trompet 8' (B/D).
Positief (C-c'''): Prestant 8' (discant) - 2010, Holpijp 8', Prestant 4', Holfluyt 4', Nasat 3', Octaef 2', Sexquialter II sterk (2 2/3') (discant), Basson 8', Tremulant - inliggend.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16' - 2010, Prestant 8', Octaef 4', Basuyn 16', Trompet 8' - 2010, Claron 4' - 2010.
Koppelingen: Hoofdwerk - Positief (B/D), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant (gehele werk) - opliggend.

VulstemSamenstelling
Mixtuijr (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2'- 1 1/3'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Cymbal (Hoofdwerk) C: 1' - 4/5' - 2/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 4/5'. g'': 2' - 1 3/5' - 1 1/3'.
Cornet (Hoofdwerk) c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexquialter (Positief) c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Fransche-Kerk (Dordrecht), met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 19 stemmen.
Manuaal, 11 stemmen: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Octaav 4' D, Octaav 2', Gemshoorn 2', Quint 3', Cornet, Mixtuur en Trompet 8'.
Rugwerk: Holpyp 8', Praestant 4', Holfluit 4', Octaav 2', Gemshoorn 2', Mixtuur, Sexquialtra en Kromhoorn 8'.
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Flajolet 2', Mixtuur IV sterk (gedeeld), Cornet IV sterk (discant), Trompet 8' (gedeeld).
    Rugwerk: Prestant 8' (discant), Holpijp 8', Prestant 4', Holfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Sexquialter II sterk (discant), Kromhoorn 8'.
    Pedaal aangehangen.

  • De dispositie na 1804 (en waarschijnlijk tot 1958) luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Fluit d'Amour 8' (discant), Octaaf 4', Fluit 4' (discant), Quint 3', Superoctaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur III-IV sterk (gedeeld), Cornet IV sterk (discant), Trompet 8' (gedeeld).
    Positief: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Holfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sexquialter II sterk (discant), Basson 8'.
    Pedaal aangehangen.

  • De dispositie luidde voor de laatste restauratie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Fluit Travers 8' (discant) - 1804, Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III-IV sterk - 1958, Cornet IV sterk (discant), Trompet 8' (gedeeld).
    Positief: Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Nasard 3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk - 1958, Sexquialter II sterk (discant), Fagot 8'.
    Pedaal: Prestant 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Ruispijp III sterk, Bazuin 16', Schalmey 4'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Positief (gedeeld), Pedaal - Hoofdwerk.
    Speelhulpen: Tremulant.

Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 60 nr. 4, april 1964.
  • Andreas Egbertus Veldcamps : drager van Oudhollandse orgeltradities (1686-1741) / dr. M.A. Vente. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 10, oktober 1968.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • De geschiedenis van de Waalse Kerk en haar orgels / Jan de Bloeme. - Alphen aan den Rijn: Canaletto / Repro-Holland, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Vier voormalige orgels in Dordrecht / Auke Hendrik Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 104 nr. 5, september 2008.
  • Midden-Brabantse orgelexcursie / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 50 nr. 10, oktober 2008.
  • Voorjaarsexcursie zaterdag 4 juni naar orgels in De Langstraat / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 58 nr. 5, mei 2016.
Links https://www.orgelnieuws.nl/wcms/modules/news/article.php?storyid=4059
YouTube
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 4 August 2011.
Foto: Jan Korpershoek
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 4 August 2011.
Foto: Jan Korpershoek
Foto: Henk Brussee. Datering: 5 May 2016.
Foto: Henk Brussee
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 4 August 2011.
Foto: Jan Korpershoek
Situatie van voor de restauratie. Foto: Jan Korpershoek. Datering: 30 April 2007.
Foto: Jan Korpershoek
Situatie van voor de restauratie. Foto: Jan Korpershoek. Datering: 30 April 2007.
Foto: Jan Korpershoek
Situatie van voor de restauratie. Foto: Jan Korpershoek. Datering: 30 April 2007.
Foto: Jan Korpershoek
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bord met orgelfront.
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 3 March 2010.
Foto: Jan Korpershoek