Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Rotterdam, Nederland (Zuid-Holland) - Remonstrantse Schuilkerk "De Bel"
Gemeente: Rotterdam
Adres: Visscherdijk, Rotterdam
Beschrijving nr.: 1001955.
Gebouwd door: Apollonius Bosch (1683)
Afgebroken (1923)
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Onderklavier: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur II-III-IV sterk, Scherp II-III sterk, Cornet VI sterk, Sexquialter II sterk (discant), Trompet 8' (B/D).
Bovenklavier: Prestant 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Quint 3', Mixtuur II-III sterk, Tertiaan 1 3/5', Dulciaan 8' (B/D).
Pedaal: Aangehangen.
Rotterdam, Nederland (Zuid-Holland) - Remonstrantse Schuilkerk "De Bel"
Gemeente: Rotterdam
Adres: Visscherdijk, Rotterdam
Beschrijving nr.: 1001955.
Gebouwd door: Apollonius Bosch (1683)
Afgebroken (1923)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1683 | Apollonius Bosch | nieuwbouw | 1803 | Johannes Petrus Künckel | overplaatsing | 1842 | Jacobus Ambrost | restauratie | 1855 | Gerardus Elberink | overplaatsing |
- De Remonstrantse Gemeente te Rotterdam kocht in 1663 een tweedehands orgel, afkomstig van de Jacobikerk te Utrecht. Hier was het het 'kleine' orgel, dat nog van voor 1566 dateerde. In 1664 werd het in Rotterdam in gebruik genomen in de oude schuilkerk 'De Bel'. Het instrument was niet al te best, en in 1682 kreeg Appolonius Bosch de opdracht voor de herbouw van het orgel. Waarschijnlijk heeft hij een geheel nieuw instrument gebouwd, met gebruik van enig pijpwerk uit het oude. In de achttiende eeuw volgden nog enkele reparaties, maar het orgel bleef problemen vertonen.
- In 1776 viel het besluit het orgel te vervangen door een volledig nieuw gebouwd werk. De opdracht werd gegevens aan Johannes Künckel, die in 1785 start me de bouw. Op 8 augustus 1787 werd het nieuwe orgel in gebruik genomen. Het oude is ingenomen door Künckel en opgeslagen. Hij reageerde op een advertentie in de Opregte Haarlemmer Courant, waarin de Hervormde Gemeente te Enschede om een tweedehands orgel verzocht. Het oude Bosch-orgel werd in Enschede opgebouwd en werd op 11 december 1803 in gebruik genomen. Het orgel was echter niet in goede staat, en vertoonde veel gebreken. Jacobus Armbrost werkte aan het orgel, en bouwde o.a. een nieuwe balgstoel en vernieuwde het regeerwerk. In 1842 moest het orgel enkele meters verplaatst worden wegens een verbouwing van de kerk.
- In 1853 nam men het besluit het orgel te vervangen door nieuwbouw. De firma Scheuer leverde in 1855 een geheel nieuw orgel. Het oude werk werd toch weer verkocht: aan de Sint Martinuskerk te Losser. Hier werd het geplaatst door Gerard Elberink. Na de bouw van een nieuwe kerk in 1904 werd het orgel overgeplaatst. Er volgde al snel een ombouw, waarbij de oude kas werd gesloopt. In 1923 is uiteindelijk het doek gevallen over de laatste resten van het oude Bosch-orgel: de firma Steinmann bouwde een nieuw pneumatisch orgel en het oude werk is gesloopt. Enkele delen van het snijwerk zijn nog bewaard gebleven.
- De vermeldde dispositie geeft de situatie in Enschede (1803 tot 1855) weer.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1682 | Rotterdam | Remonstrantse Schuilkerk "De Bel" |
| 1803 | Enschede | Grote- of Sint Jacobskerk |
| 1855 | Losser | Sint Martinuskerk |
| 1904 | Losser | Maria Geboortekerk |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Onderklavier | 12 |
| - Bovenklavier | 7 |
| - Pedaal | aangehangen |
| Totaal aantal stemmen | 19 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Temperatuur | Equal temperament |
Dispositie
Onderklavier: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur II-III-IV sterk, Scherp II-III sterk, Cornet VI sterk, Sexquialter II sterk (discant), Trompet 8' (B/D).
Bovenklavier: Prestant 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Quint 3', Mixtuur II-III sterk, Tertiaan 1 3/5', Dulciaan 8' (B/D).
Pedaal: Aangehangen.
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Hess (1774) |
Het Orgel in de Remonstrante-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 20 stemmen. Dit Werk heeft 4 Blaasbalgen. BovenClavier: Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 8' D, Octaav 4', Fluit 4', Quint 3', Super Octaav 2', Gemshoorn 2', Cornet D, Scharp, Mixtuur, Sexquialtra en Trompet 8'. OnderClavier: Bourdon 16', Praestant 8', Octaav 4', Quint 3', Nazat 3' D, Mixtuur en Trompet 8'. Pedaal: Aangehangen. |
| Verschillende disposities |
Künckel gaf in 1802 als dispositie op: Onder mijn is berustende een kerkorgel met twe hand claviren, een aangehangen pedaal heefdt twintig regiesters. Voor het Onder Clavier: Praestant 8', Holpijp 8', Praestant 8' dieskant, Octaav 4', Fluit 4', Quint 3', Sup Octaav 2', Gemshoorren 2', Cornet 6 sterk dieskant, Scharp, Mextuur, Sexquialter, Trompet 8'. Voor het Boven Clavier: Praestant 8', Gedakt 8', Octaav 4', Quint 3', Nasart 3' dieskant, Mextuur, Dulciaan 8'. Bij dit werk zijn vier blaasbalken van best waagenschot lank 7 voedt, brijdt 3 voet 6 dum Rijnlandse maad. De claviren sijn van best ivoor, de semetonen van ebben houd, beginnende met groed C, endegende bij c''' met een trek koppeling. Het vrond van dit orgel is rijk van ornament, schwaar verguld, so dat het een fraije vertonning maakt. Alles wat verder tot dit werk behoordt is in een goede staat, so als het tegenswoordig in goede order gepat lijt, alles kan besigtig worden. |
| Literatuur |
|