Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 10 February 2011.

Foto: Michiel van 't Einde

Hardenberg, Nederland (Overijssel) - Höftekerk
Gemeente: Hardenberg
Adres: Lage Doelen 3, 7772 BL, Hardenberg
Website: http://www.pknhardenbergheemse.nl/

Beschrijving nr.: 1001927.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2106.

Gebouwd door: J.F. van Gelder en G.H. Jansen (1826)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1826	J.F. van Gelder		nieuwbouw
1915	Jan Proper		diverse werkzaamheden
1942	Mense Ruiter Orgelmakers		restauratie en uitbreiding
1959	Mense Ruiter Orgelmakers		uitbreiding
1981	Orgelmakerij Reil		reconstructie

J.F. van Gelder en G.H. Jansen bouwden in 1826 een orgel voor de Nederlands Hervormde Kerk te Baarn. Het werd te koop aangeboden in de Kerkelijke Courant van 11 mei 1889. Het orgel is, zonder al te grote ingrepen, in 1889/1890 in Hardenberg geplaatst. Het instrument had één manuaal met twaalf stemmen en aangehangen pedaal.
In 1915 voerde Proper werkzaamheden uit. Mense Ruiter breidde het orgel in 1942 uit met een tweede klavier en een vrij pedaal, alles met electrische tractuur. Het pedaal bestond louter uit transmissies. In 1958/1959 voerde Mense Ruiter wederom werkzaamheden uit, en breidde hij het orgel uit tot de huidige omvang. Een algehele restauratie vond plaats in 1981 door Reil. Hierbij is het Van Gelder-pijpwerk weer hersteld en zo veel mogelijk bij elkaar geplaatst. Adviseur bij de werkzaamheden was dr. M.A. Vente. Het instrument is op 27 november 1981 weer in gebruik genomen.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1826	Baarn	Hervormde Dorpskerk
1889	Hardenberg	Gereformeerde Höftekerk

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	11
- Onderpositief	5
- Pedaal	3
Totaal aantal stemmen	19
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 440 Hz
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk: Prestant 8' - vanaf d dubbelkorig, Gamba 8' - 18e eeuw, Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur III-IV sterk, Cornet IV sterk (discant), Trompet 8'.
Onderpositief: Bourdon 8', Spitsfluit 4', Open Fluit 2', Flageolet 1', Dulciaan 8'.
Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Bazuin 16'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De dispositie luidde in 1889 na de plaatsing in Hardenberg: Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Holpijp 8', Vox Celeste 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Woudfluit 2', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'. Pedaal: aangehangen. Na de uitbreiding van 1942 was de dispositie: Manuaal I: Prestant 8', Viola 8', Holpijp 8', Vox Celeste 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Woudfluit 2', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'. Manuaal II: Bourdon 16' (oud), Baarpijp 8', Quintadeen 8', Koppelfluit 4', Octaaf 2', Scherp V sterk. Pedaal: Subbas 16', Gedekt 8', Fluitbas 4'. Vanaf 1959 tot 1981 luidde de dispositie: Manuaal I: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur IV sterk, Cornet IV sterk (discant), Trompet 8'. Manuaal II: Bourdon 16', Baarpijp 8', Viola 8', Voix Celeste 8', Octaaf 4', Koppelfluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/3', Scherp V sterk, Sexquialter II sterk, Dulciaan 8', Tremulant. Pedaal: Subbas 16', Gedekt 8' (transmissie), Prestant 8', Octaaf 4' (transmissie), Octaaf 2' (transmissie), Bazuin 16'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie luidde in 1889 na de plaatsing in Hardenberg:
Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Viola 8', Holpijp 8', Vox Celeste 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Woudfluit 2', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
Pedaal: aangehangen.

Na de uitbreiding van 1942 was de dispositie:
Manuaal I: Prestant 8', Viola 8', Holpijp 8', Vox Celeste 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Woudfluit 2', Cornet IV sterk, Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
Manuaal II: Bourdon 16' (oud), Baarpijp 8', Quintadeen 8', Koppelfluit 4', Octaaf 2', Scherp V sterk.
Pedaal: Subbas 16', Gedekt 8', Fluitbas 4'.

Vanaf 1959 tot 1981 luidde de dispositie:
Manuaal I: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur IV sterk, Cornet IV sterk (discant), Trompet 8'.
Manuaal II: Bourdon 16', Baarpijp 8', Viola 8', Voix Celeste 8', Octaaf 4', Koppelfluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Quint 1 1/3', Scherp V sterk, Sexquialter II sterk, Dulciaan 8', Tremulant.
Pedaal: Subbas 16', Gedekt 8' (transmissie), Prestant 8', Octaaf 4' (transmissie), Octaaf 2' (transmissie), Bazuin 16'.

Literatuur

Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 2 nr. 9/10, december 1959/januari 1960.
Orgels in Overijssel / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1965.
Kroniek : 27 november 1981. - In: De Mixtuur, nr. 38, maart 1982.
Orgelreconstructie na bewogen geschiedenis : Geref. Höftekterk Hardenberg / M. Seybel. - In: Reformatorisch Dagblad, 5 juni 1982.
Orgelbouwnieuws : Het Orgel in de Höfte-Kerk te Hardenberg / Gerrit F. Meijer. - In: Het Orgel, jrg. 78 nr. 6, juni 1982.
Repertorium van advertenties in de 'Kerkelijke Courant' / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 66, september 1990.
Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).
Overijsselse orgels uit de periode 1450 tot 1825 / Auke H. Vlagsma. - Elburg : Nationaal Orgelmuseum, 2022.

Links

http://www.pknhardenbergheemse.nl/default.aspx?lIntEntityId=57044

Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde	Bron: Stichting Orgel Centrum
Foto: Michiel van 't Einde	Foto: Michiel van 't Einde