Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.

Foto: Piet Bron

Zeist, Nederland (Utrecht) - Evangelische Broedergemeente, kerkzaal
Gemeente: Zeist
Adres: Zusterplein 12, 3703 CB, Zeist
Website: http://www.ebg.nl/zeist/

Beschrijving nr.: 1001340.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0013.

Gebouwd door: Johan Frederik Witte (1883)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1883 Johan Frederik Witte  nieuwbouw
1949 J.C. Sanders & Zoon  diverse werkzaamheden
1964 K.B. Blank & Zoon  restauratie
2005 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • Witte bouwde in 1883 een nieuw orgel voor de Broedergemeente in Zeist, ter vervanging van het uit 1772 daterende instrument van Christian Ernst Friederici. Dit instrument werd verkocht aan de Hervormde Kapel Klarendal in Arnhem, waar het nog tot ca. 1900 dienst deed. Op 2 december 1883 is het nieuwe instrument in gebruik genomen. Het werd hierbij bespeeld door Richard Hol, organist van de Domkerk in Utrecht.
  • In 1917 werd het orgel door de firma Sanders schoongemaakt en hersteld. Daarbij is de dispositie uitgebreid met een Cornet op manuaal I en een Voix Celeste (vanaf c) op manuaal II op een aparte lade. Tevens is een windmotor geplaatst. Het orgel bleef in onderhoud bij Sanders.
  • In 1963/1964 voerde de firma Blank een restauratie uit, hierbij geadviseerd door Maarten Vente. De toevoegingen uit 1917 zijn daarbij verwijderd. Maar de dispositie is verder ook gewijzigd. Op manuaal I kwamen drie nieuwe registers: Sesquialter II sterk, Mixtuur IV sterk en Dulciaan 16'. De Trompet 8' werd verplaatst naar het pedaal, en de Violon 8' werd verwijderd. Op manuaal II werden vier registers verwijderd, namelijk de Salicet 8', Viola 8', Salicet 4' en Eoline 8', en daarvoor werden geplaatst Quintadeen 8', Prestant 4', Octaaf 2', Scherp II-III sterk en Schalmij 8'. Tenslotte is op het pedaal de Bourdon 8' verwijderd, en werden een Octaaf 4' en een Trompet 8' (van manuaal I) geplaatst.
  • In 2005 voerde de firma Van Vulpen een restauratie uit. Hierbij is het orgel in de oorspronkelijke staat teruggerbacht, met enkele uitbreidingen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal I10
- Manuaal II8
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen21
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 441 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk75 mm

Dispositie
Manuaal I (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Violon 8' - 2005; C-c gecombineerd met Roerfluit, Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 3', Flageolet 2', Cornet V sterk (discant) - 2005, Trompet 8'.
Manuaal II (C-f'''): Salicet 8' - 2005, Holfluit 8', Viola 8' - 2005; C-H gecombineerd met Salicet, Fluit Travers 8' - C-H gecombineerd met Holfluit, Salicet 4' - 2005, Fluit 4', Gemshoorn 2' - 2005, Dulciaan 8' - 2005.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8' - 2005.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Broederkerk te Zeist heeft twee klavieren, vrij pedaal, 19 sprekende stemmen en is in 1883 door Witte, uit Utrecht, geleverd.
Organist de Heer Baudert.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 3', Flageolet 2', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Salicet 8', Flûte Travers 8', Holfluit 8', Viola 8', Salicet 4', Fluit 4', Aeoline 8'.
Pedaal: Subbas 16', Bourdon 8', Octaaf 8'.
Stomme Registers: Koppelingen.
Verschillende disposities
  • Bij oplevering was de dispositie:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Violon 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 3', Flageolet 2', Trompet 8'.
    Manuaal II: Salicet 8', Viola 8', Holfluit 8', Fluit Travers 8', Salicet 4', Fluit 4', Eoline 8' (tongwerk).
    Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8'.

  • Na de werkzaamheden van 1964 luidde de dispositie:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 3', Flageolet 2', Mixtuur IV sterk - 1964, Dulciaan 16' - 1964.
    Manuaal II: Holfluit 8', Fluit Travers 8' - C-B uit Holfluit, Quintadeen 8' - 1964, Prestant 4' - 1964, Fluit 4', Octaaf 2' - 1964, Scherp II-III sterk - 1964, Schalmei 8' - 1964.
    Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Octaaf 4' - 1964, Trompet 8'.
    De Trompet 8' stond oorspronkelijk op het hoofdwerk.
    Koppelingen: Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II.

Literatuur
  • Vermischtes : Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 4. Band, No. 12, 21. Januar 1884.
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • De kerkzaal en het broederhuis der Evangelische Broedergemeente te Zeist / dr. J. Meerdink. - Zeist: Seminarie der Evangelische Broedergemeente, 1968. - (Boeken der Broeders; nummer 8).
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1878 - 1886 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2006. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 11).
  • Dag van het Religieus Erfgoed Zeist : Er zit muziek in de kerk : Kerkorgels in Zeist / V.A.M. van der Burg, R.P.M. Rhoen. - Zeist : Werkgroep DREZ 2010, 2010.
Overige bronnen
  • Bert Wisgerhof

Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2010.
Foto: Piet Bron