• Home
• Orgels
• Informatie
• Links
• Contact

Volledige beschrijving geselecteerd orgel


Foto: Jan van der Male

Zaandam, Nederland (Noord-Holland) - Westzijder- of Bullekerk
Gemeente: Zaanstad
Adres: Westzijde 75, 1506 ED, Zaandam
Website: http://zaandam.protestantsekerk.net/

Beschrijving nr.: 1001336.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2451.

Gebouwd door: Johannes Duyschot (1712)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1712	Johannes Duyschot		nieuwbouw
1900	D.G. Steenkuyl		ombouw
1976	firma D.A. Flentrop		reconstructie

• Johannes Duyschot bouwde in de jaren 1711/1712 een nieuw orgel in de Zaandamse Westzijderkerk. Het grootste deel van het werk van Duyschot ging verloren. In 1899-1900 bouwde Steenkuyl in de oude kas een pneumatisch orgel, waarbij slechts een klein deel van het oude binnenpijpwerk bewaard bleef. Wel werden de oude frontpijpen opnieuw gebruikt. Het orgel werd in gebruik genomen tegelijk met het gerestaureerde kerkgebouw op Eerste Paasdag, 15 april 1900. Hendrik Wicher Flentrop was organist tijdens deze dienst. Er volgden hierna nog kleine wijzigingen in de dispositie bij reparatie door H.W. Flentrop (1909 en 1936) en de firma Adema & Zn. (1913 en 1916).
  
• In 1976 voerde Flentrop een reconstructie uit aan de hand van de oude dispostie volgens Hess (1774). Deze werd echter uitgebreid met een vrij pedaal en ook enkele stemmen op de manualen zijn toegevoegd. Op 20 december 1976 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. Het werd hierbij bespeeld door de adviseur tijdens de restauratie, Willem Retze Talsma, en door de cantor-organiste van de kerk, Ans Tromp.
  
• De Westzijderkerk is in 2019 verkocht aan de dienst Stadsherstel Amsterdam. Het gebouw zal worden omgebouwd tot Cultureel Centrum Bullekerk.
  

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	10
- Bovenwerk	7
- Pedaal	4
Totaal aantal stemmen	21
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-d'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Quintadeen 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Fluit 2', Cornet IV sterk (discant), Vox Humana 8', Trompet 8'.
Bovenwerk (C-d'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Sesquialter II sterk, Mixtuur III-V sterk, Scherp IV sterk.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Prestant 8', Octaaf 4', Trompet 8'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 13 stemmen. BovenClavier 6 stemmen: Praestant 8', Octaav 4', Sup. Octaav 2', Sexquialtra, Mixtuur en Scherp. OnderClavier 7 stemmen: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Cornet en Trompet 8'. Ao 1712 gemaakt door J. Duyschot, en is zeer goed van geluid.
Verschillende disposities	De dispositie van het Steenkuyl-binnenwerk was in 1936: Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk, Mixtuur IV sterk, Trompet 8'. Manuaal II (in zwelkast): Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Voix Céleste 8', Salicionaal 8', Flûte Harmonique 4', Nasard 2 2/3', Woudfluit 2', Vox Humana 8'. Pedaal: Subbas 16', Open Bas 8', Gedekt 8'. Het orgel had pneumatische kegelladen, verschillende speelhulpen.

Literatuur	Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI). Kerknieuws : Ned. Herv. Kerk : Te Zaandam... - In: Het Nieuws van den Dag, woensdag 18 april 1900. Korte Beschrijving van het Orgel der Westzijderkerk / [Jan Zwart]. - In: Programmaboek der 8 Orgelbespelingen op de Vrijdagavonden van 5 augustus tot en met 23 September te Zaandam door den heer Jan Zwart Orgelist te Amsterdam : Seizoen 1927. Het koninklijk instrument en deszelfs geschiedenis / Wim Dorgelo. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 5, mei 1969. Kort orgelbouwnieuws : Zaandam. - In: Het Orgel, jrg. 70, nr. 1, januari 1974. Restauratie van het orgel in de Westzijderkerk te Zaandam : Concert in de Westzijderkerk te Zaandam, ter gelegenheid van de overdracht van het gerestaureerde orgel aan de Hervormde gemeente; door Willem-Retze Talsma, orgel - met medewerking van het Westzijderkkoor o.l.v. Ans Tromp : 20 december 1976. Berichten : Ingebruikname orgel Zaandam. - In: Het Orgel, jrg. 72 nr. 11, november 1976. Restauratie van het orgel in de Westzijderkerk te Zaandam. - In: De Orgelvriend, jrg. 19 nr. 10, oktober 1977. Organum Novum Redivivum / Hans Kriek. - Buren: Frits Knuf, 1981. Orgeldag Zaandam : Het orgel in de Westzijderkerk (Bullekerk) / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 24 nr. 5, mei 1982. De mini Orgelvriend : Zaterdag 5 juni 1982, orgeldag Zaandam. - Amersfoort: Willemsen, 1982. Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992. Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996. Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
Opnamen	Van renaissance tot romantiek : Willem van Twillert bespeelt vijf historische orgels. - VLS-records VLS 0185 (LP). - 1985.
Links	http://zaandam.protestantsekerk.net/default.aspx?lIntNavId=3942

---

Foto: Jan van der Male	Foto: Jan van der Male	Foto: Jan van der Male	Foto: Janco Schout	Foto: Janco Schout	Bron: Postcard
Bron: Fotokaart GR 2451 (Stichting Orgelcentrum)	Foto: Jan van der Male