Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.

Foto: Jan van der Male

Westzaan, Nederland (Noord-Holland) - Doopsgezinde Kerk of Zuidervermaning
Gemeente: Zaanstad
Adres: Zuideinde 233, 1551 EG, Westzaan
Website: http://zuidervermaning.nl/

Beschrijving nr.: 1001313.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0993.

Gebouwd door: Matthias Verhofstad (1718)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 17th century van Builder unknown

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1718 Matthias Verhofstad  nieuwbouw
1778 Johannes Engelbert Hageman  restauratie en uitbreiding
1781 Johann Michael Gerstenhauer  diverse werkzaamheden
ca. 1850 Matthias van den Brink  restauratie
1881 Pieter Flaes  overplaatsing
1932 Hendrick Wicher Flentrop  diverse werkzaamheden
1995 Flentrop Orgelbouw  reconstructie

  • Het orgel van de Doopsgezinde Zuidervermaning te Westzaan is afkomstig uit de Kleine Kerk van Edam. Het werd gebouwd door Matthias Verhofstad in 1718. Johannes Hageman breidde het orgel in 1778 uit. In 1781 voerde Johann Gerstenhauer groot onderhoud uit. Rond 1850 werd het orgel hersteld door Matthias van den Brink, waarbij intonatiecorrecties werden uitgevoerd en enkele pijpen vervangen.
  • In 1880/1881 is het door Pieter Flaes in Westzaan geplaatst. Het werd hier op 20 februari 1881 in gebruik genomen. Kas, lade, mechaniek en windvoorziening zijn nog origineel, maar van het pijpwerk is veel vervangen. In 1932 is het orgel gereviseerd door H.W. Flentrop.
  • In 1995 vond een restauratie plaats waarbij de toestand van 1778 werd gereconstrueerd. Jan Jongepier was hierbij adviseur. Er werd een nieuwe Trompet 8' gemaakt naar voorbeeld van Strümphler. De luiken werden opnieuw aangebracht, hoewel de beschildering daarvan, zoals aanwezig was in Edam, nu achterwege bleef. De marmerbeschildering van de orgelkas werd weer blootgelegd.
  • In 1968 dreigde het kerkgebouw te moeten worden gesloopt, wegens uitbreiding van het Noordzeekanaal. Dit is uiteindelijk niet gebeurd. Het is sinds 1979 eigendom van de Stichting Oude Hollandse Kerken. Er worden nog incidenteel kerkdiensten gehouden.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1718EdamKleine Kerk
1881WestzaanZuidervermaning

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal10
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen10
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 421 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Manuaal (C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8' (B/D), Prestant 4', Fluit 4' (B/D), Quintprestant 3', Octaaf 2', Flageolet 1', Sesquialter II sterk (discant), Cornet III sterk (discant), Trompet 8' (B/D) - 1995.
Pedaal (C-g°): Aangehangen.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Kleine-Kerk (Edam), met één Hand-Clavier en een aangehangen Pedaal, is aldus gedisponeert:
Prestant 4', Holpyp 8', Fluit 4', Octaav 2', Fluit 2', Quint 3', Mixtuur, Cimbel, Cornet en Sexquialtra.
Ao. 1718 gemaakt door bovengemelde Verhofstad, en geëxamineert door bovengemelde Veldcamps en Modens.
Verschillende disposities The specification around 1975 was (note by Wim Poot):
Manuaal C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8' (B/D), Prestant 4', Fluit 4' (B/D), Holfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2' (B/D), Cornet III sterk, Trompet 8' (B/D).
Pedaal (C-g°): Aangehangen.
Accessories: Tremulant, Ventiel.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Orgelbouwnieuws : Doopsgezinde kerk te Westzaan-Zuid. - In: De Orgelvriend, jrg. 9, nr. 10, oktober 1967.
  • Het orgel in de Zuider Vermaning te Westzaan / L.J. van der Meer. - Westzaan : Stichting Oude Hollandse Kerken, Plaatselijke Commissie Zuider Vermaning te Westzaan, 1990. - Brochure uitgegeven t.b.v. het orgel-restauratiefonds.
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Welk een "lofbaerlijk werk" : Gemertse orgelbouwers en Matthijs Verhofstadt in het bijzonder / Martien Verbruggen. - Gemert : Heemkundekring "De Kommanderij Gemert", 1995. - (Bijdragen tot de geschiedenis van Gemert ; 20).
  • Het orgel in de Doopsgezinde kerk of Zuidervermaning te Westzaan / Hans van Nieuwkoop. - In: Bulletin van de Stichting Oude Hollandse Kerken, nr. 41, herfst 1995.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
Opnamen
  • Drie eeuwen orgels in Doopsgezind Noord Holland / Marco bij de Vaate, Yu Nagayama, Dick Koomans. - CD. - 2011.
  • Orgels in schuren en kerkjes in Noord-Holland / Christa Hijink, Gonny van der Maten, Gerrie Meijers. - 903360714X (2CD). - 2006. - (Krommenie, Westzaan, Zuidschermer, Egmond-Binnen, Krabbendam, Alkmaar, Volendam, Noordbeemster).

Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 25 March 2010.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Bron: Fotokaart GR 993 (Stichting Orgel Centrum).
Bron: Fotokaart GR 993 (Stichting Orgel Centrum)
Westzaan - Doopsgezinde Kerk of Zuidervermaning

Situatie voor 1995 (foto van foto). Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 7 April 2011.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 26 January 2011.
Foto: Jan van der Male