Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2013.

Foto: Dirco Oskam

Weesp, Nederland (Noord-Holland) - Grote of Laurenskerk
Gemeente: Weesp
Adres: Nieuwstraat 31, 1381 BB, Weesp
Website: https://pgwd.nl/

Beschrijving nr.: 1001305.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1208.

Gebouwd door: Gebroeders Bätz (1823)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1823 Gebroeders Bätz  nieuwbouw
1852 Christian Gottlieb Friedrich Witte  diverse werkzaamheden
1891 Johan Frederik Witte  diverse werkzaamheden
1937 J.C. Sanders & Zoon  restauratie
1978 K.B. Blank & Zoon  restauratie
ca. 1995 Van Rossum Orgelbouw  diverse werkzaamheden
2016 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • In de oude Nederlands Hervormde Kerk van Weesp bouwde Jonathan Bätz in 1823 een tweeklaviers orgel met aangehangen pedaal. Het werd op 12 oktober 1823 in gebruik genomen. Adviseur bij de bouw was Daniël Brachthuyzer. C.G.F. Witte maakte het in 1852 schoon, en verving een Holquint 1 1/2' door een Viola di Gamba 8'. Bij een nieuwe restauratie in 1891 door J.F. Witte werd de van origine appelbloesemkleurige kas in een donkere imitatie-eiken kleur geschilderd. In 1937 restaureerde Sanders het orgel, en plaatste de baskant van de Bourdon 16' op een electrische lade voor het pedaal.
  • Het instrument is in 1975 opgeslagen tijdens de kerkrestauratie. S.F. Blank voerde een restauratie uit, waarbij het pedaal weer volgens het oorspronkelijke concept werd aangehangen. Ook werd een nieuwe Quint 1 1/2' gemaakt, in plaats van de Viola di Gamba van Witte. Deze laatste stem is vanwege de historische waarde in de orgelkas opgeslagen. Alleen de orgelkas dient nog gerestaureerd te worden. Op 8 juli 1978 is het gerestaureerde orgel weer in gebruik genomen. Het werd hierbij bespeeld door Hans Erné, die tevens als adviseur bij de restauratie betrokken was.
  • De intonatie van het orgel is in de jaren negentig van de twingiste eeuw herzien door Hans van Rossum. Een nieuwe restauratie is uitgevoerd in de jaren 2015-2016 door de firma Van Vulpen. Met name was restauratie van de windladen en de balgen nodig. Maar ook verder is het orgel technisch geheel hersteld. Op 21 oktober 2016 werd het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door Christine Kamp.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Rugwerk10
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen23
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 430 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk81 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' - discant dubbelkorig, Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gedekte Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI-VIII sterk (B/D), Sexquialter III sterk (discant), Cornet V sterk (discant), Trompet 8' (B/D), Vox Humana 8' (B/D), Tremulant.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8' - dubbelkorig, Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Gemshoorn 2', Quint 1 1/2' - 1980, Flageolet 1', Mixtuur III-VI sterk, Sexquialter II sterk (discant), Fagot 8', Tremulant.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk (gedeeld).
Speelhulpen: Calcant.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Weesp heeft twee klavieren, aangehangen pedaal, 23 sprekende stemmen en is in 1823 door Bätz & Co. geleverd.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Gedekt Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4-8 st., Cornet 5 st., Sexquialter 3 st., Trompet 8', Vox-Humana 8'.
Rugpositief: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Holquint 3', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Mixtuur 3-6 st., Sexquialter 2 st., Fagot 8'.
Aangehangen Pedaal.
Stomme Registers: Afsluitingen, Tremulant.
Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • De Orgelkalender van 1962 : De orgelgegevens / Jan van Bommel Jzn. - In: Het Orgelblad, jrg. 4 nr. 11, november 1961.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Het orgel in de hervormde kerk te Weesp / Hans Kriek. - In: Het Orgel, jrg. 75 nr. 5, mei 1979.
  • Diaklankbeeld "Reizend door het ned. orgellandschap" / G.A. Schaap, B.J. Dikken. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 9, september 1980.
  • De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
  • Rectificatie bij de omslag van het decembernummer. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 1, januari 1987.
  • Jan Jongepier als orgeladviseur (II) / Willem van Twillert. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 8, augustus 1987.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).
  • Drie orgels van de derde Bätz-generatie gerestaureerd / Sietze de Vries. - In: Het Orgel, jrg. 113, nr. 6, november 2017.
  • Bätz-orgel Weesp, 200 jaar / Hans Buurmans. - Weesp : Protestantse Gemeente Weesp-Driehuis, 2023.
  • Nieuws : Bätz-orgel Weesp 200 jaar. - In: Nota Bene, jaargang 16, no. 5, mei 2023.
  • Een orgel zonder voeten : Het Bätz-orgel in Weesp / Hans Buurmans. - In: De Orgelvriend, jrg. 66 nr. 2, maart 2024.
Opnamen
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Bätz-orgels in de Vechtstreek (Vleuten, Weesp, Breukelen) / Reitze Smits. - Stichting Concerten Pieterskerk Breukelen (CD). - 1990.
  • Acht historische orgels in Noord-Holland : bespeeld ter gelegenheid van 10 jaar Toer-in orgeltochten / Klaas Bolt, Jan Jongepier, Haite v.d. Schaaf, Kees Klein. - Toer-In Noord-Holland 6814 750/51 (dubbel-LP). - Bespeeld worden orgels in Oosthuizen, Edam, Medemblik, Oosterland, Zandvoort, Zaandam, Weesp en Venhuizen.
Links https://pgwd.nl/batz-orgel
https://www.orgelnieuws.nl/batz-orgel-grote-kerk-weesp-gerestaureerd/
http://orgelsnoordholland1.50webs.com/orgels_weesp_grotekerk.htm
https://www.hetorgel.nl/2017/11/n2017-06c/

Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2013.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2013.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2013.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2013.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Marcel Pelt. Datering: 15 July 2006.
Foto: Marcel Pelt
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 17 November 2010.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 17 November 2010.
Foto: Tjalling Roosjen