• Home
• Orgels
• Informatie
• Links
• Contact

Volledige beschrijving geselecteerd orgel


Foto: Piet Bron

Utrecht, Nederland (Utrecht) - Sint Augustinuskerk
Gemeente: Utrecht
Adres: Oudegracht 69, 3511 AD, Utrecht
Website: http://www.deaugustinus.com/

Beschrijving nr.: 1001235.

Gebouwd door: Hendricus Dominicus Lindsen (1843)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1843	Hendricus Dominicus Lindsen		nieuwbouw
1897	Maarschalkerweerd & Zoon		ombouw
1974	Verschueren Orgelbouw		restauratie
2018	Van Rossum Orgelbouw		restauratie
2024	Dirk van Rossum		overplaatsing

• H.D. Lindsen bouwde in 1843 een nieuw orgel voor de nog nieuwe Augustinuskerk (1839/1840). Deze kerk was gebouwd door architect K.G. Zocher, die waarschijnlijk ook het front van het orgel ontwierp. Na oplevering kreeg het orgel veel kritiek, vooral voor wat betref de dispositie. Maar ook technisch waren er verschillende gebreken, en de intonatie viel niet in de smaak. Bij oplevering was de kas in een mahonie-imitatie geschilderd. Al vrij snel daarna is het orgel wit met goud gemaakt.
  
• Het orgel werd aan het eind van de negentiende eeuw door Maarschalkerweerd gewijzigd. Hij veranderde de dispositie, paste de mensuren aan, en plaatste een zwelkast om het Bovenwerk. In het begin van de negentiende eeuw is het orgel nogmaals gewijzigd, maar nu vooral technisch. Er kwam een vrijstaande speeltafel voor het orgel. Zowel het Hoofdwerk als het Pedaal kregen een pneumatische verbinding, terwijl het Bovenwerk nog geheel mechanisch bleef. De Quint van het Hoofdwerk werd vervangen door een Violon 8', en de Fluit 2' van het Bovenwerk door een Voix Céleste 8'.
  
• In 1973/1974 is het orgel gerestaureerd door Verschueren, onder advies van Hans van der Harst. Hierbij is een aantal wijzigingen ongedaan gemaakt: de oude speeltafel is gereconstrueerd en de zwelkast is verwijderd. De oude dispositie is slechts gedeeltelijk gereconstrueerd.
  
• In 2016-2018 voerde de firma J.C. van Rossum een restauratie uit. In verband met renovatiewerkzaamheden in het kerkinterieur moest de herplaatsing van het orgel nog op zich laten wachten. Dit zal in het voorjaar van 2024 worden uitgevoerd.
  

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	10
- Bovenwerk	8
- Pedaal	5
Totaal aantal stemmen	23
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant) - 1897, Mixtuur III-VI sterk - 1843/1974, Trompet 8' - 1897.
Bovenwerk (C-f'''): Baarpijp 8', Quintadeen 8' - bas 1897, discant 1974, Viola di Gamba 8', Salicet 4' - 1897 (bevat ouder pijpwerk), Fluit Travers 4', Woudfluit 2' - 1897 (bevat pijpwerk van Witte), Carillon I-II sterk - 1974, Basson-Hautbois 8' - 1897.
Pedaal (C-d'): Open Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Bazuin 16' - 1897, Trompet 8' - 1897.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur III-VI sterk (Hoofdwerk)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. G: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. e°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cornet V sterk discant (Hoofdwerk)	c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Carillon I-II sterk (Bovenwerk)	C: 1'. c°: 1 3/5' - 1'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie die Lindsen bij oplevering had gemaakt, was waarschijnlijk als volgt: Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-VI sterk (gedeeld), Fagot 16' (discant), Trompet 8' (gedeeld). Bovenwerk: Baarpijp 8', Quintadena 8' (discant), Viola di Gamba 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4', Dulciaan 8', Tremulant. Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Fagot 16', Trompet 8'. Op het Bovenwerk was nog één open plaats op de windlade. Het orgel had drie afsluiters, een ventiel, een calcant, twee koppelingen. Na de werkzaamheden van Maarschalkerweerd had het orgel als dispositie: Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3' (later vervangen door een Violon 8'), Octaaf 2', Mixtuur II-IV sterk, Cornet V sterk, Trompet 8. Bovenwerk: Baarpijp 8', Quintadeen 8', Viola di Gamba 8', Salicet 4', Flûte Octaviante 4', Fluit 2' (later vervangen door een Voix Céleste 8'), Basson-Hautbois 8', Tremulant. Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.

Literatuur	Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 6, juni 1973. Het orgel in de St. Augustinuskerk te Utrecht / Hans van der Harst. - In: Orgelnieuws L. Verschueren b.v., maart 1974. Utrechtse orgels : Het orgel in de Sint Augustinuskerk te Utrecht / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 4, april 1974. Het orgel in de St. Augustinuskerk te Utrecht / Hans van der Harst. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 9, september 1974. - Overgenomen uit "Orgelnieuws" van Verschueren. Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979. Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980. Utrecht orgelstad : Inventarisatie van orgels in kerken en kapellen in de stad Utrecht : Verschenen t.g.v. de 5e Orgelvoettocht 12 september 1981 / Peter van Dijk, Gert Oost. - Utrecht : Overlegorgaan voor Muziek en Kerken, 1981. Orgelconcours zonder Hollandse bonbons : Internationale Orgeltagung der G.d.O. in Nederland 26 juli - 1 augustus 1981 / Jan W. van Spronsen. - In: De Orgelvriend, jrg. 23 nr. 12, december 1981. Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992. Het orgel van de St. Augustinuskerk / Paul van der Woude. - Stencil. Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6). Werkplaatsbezoek op 24 maart bij Van Rossum Orgelbouw : rond het gerestaureerde Lindsen-orgel uit de Sint Augustinuskerk te Utrecht / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 60 nr. 2, maart 2018. Uit de orgelwereld : Opbouw Lindsen-orgel Utrecht / Joost van Beek [red.]. - In: De Orgelvriend, jrg. 65 nr. 10, december 2023.
Opnamen	Paul van der Woude bespeelt het Lindsen/Maarschalkerweerd orgel van de St. Augustinuskerk te Utrecht. - Woude CD 1001. - 2001. - Uitgave in eigen beheer. De Utrechtse orgelbouw in de 19e eeuw / Peter van Dijk, Willem van Beek. - Domstad Orgel Collectief DOC 1205 (CD). - 2001. Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's. Orgellandschap Nederland : Een reis langs minder bekende Nederlandse orgels / Diverse organisten. - Lindenberg LBCD 51 (CD). - Live opnamen uit Leiden, Rotterdam, Haarlem, Utrecht, Amsterdam en 's-Hertogenbosch.
Links	https://rossumorgelbouw.nl/projects/restauratie-reconstructie-lindsen-orgel-staande-in-de-sint-augustinuskerk-te-utrecht/

---

Foto: Piet Bron

Foto: Henk Leendertse

Foto: Piet Bron

Foto: Tjalling Roosjen