Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Dirco Oskam. Datering: 14 September 2013.

Foto: Dirco Oskam

Naaldwijk, Nederland (Zuid-Holland) - Oude Kerk
Gemeente: Westland
Streek:Westland
Adres: Wilhelminaplein 5, 2671 GR, Naaldwijk
Website: http://www.pkn-naaldwijk.nl/
http://www.oudekerk-naaldwijk.nl/

Beschrijving nr.: 1001081.

Gebouwd door: Wander Beekes (1831)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1831	Wander Beekes		nieuwbouw
1924	E.F. Walcker & Cie.		ombouw
1935	firma A. Standaart		diverse werkzaamheden
1940	firma Vermeulen		wijzigen dispositie
1975	Verschueren Orgelbouw		restauratie

De kerkvoogden in Naaldwijk gaven op 24 maart 1828 de opdracht aan Wander Beekes om een orgel te bouwen. Het instrument dat hij bouwde had 22 stemmen over 2 manualen verdeeld, met aangehangen pedaal. Zowel dispositie als uiterlijk doen sterk aan het werk van zijn leermeester Abraham Meere denken. Er is onduidelijkheid over de voorganger van dit orgel. In ieder geval bouwde Hendrik Niehoff in 1539/1540 een orgel voor de kerk. Het is echter niet duidelijk of dit instrument in 1828 nog aanwezig was, of misschien al in de jaren 1566-1580 was verdwenen. Op 18 februari 1831 is het Beekes-orgel gekeurd door dhr. J.B. Bremer, organist te Rotterdam. Het onderhoud kwam bij de bouwer terecht, en na diens dood bij zijn zoon Machiel.
De firma E.F. Walcker restaureerde het instrument in 1924. Hierbij werd hij geadviseerd door J.H. Besselaar. Het Bovenwerk werd in een zwelkast geplaatst, en de Gemshoorn 2' en Flute Travers 8' werden vervangen door een Aeoline en een Salicional 8'. Standaart plaatste in 1935 een nieuwe Vox Humana. De firma Vermeulen uit Overschie wijzigde bij een revisie in 1940 nog meer: de Fagot 16' en de Sexquialter van het Hoofdwerk verwenen, de Mixtuur en de Cornet werden ingrijpend gewijzigd, en op het Pedaal werd een Bazuin 16' geplaatst met pijpwerk van de Trompet 8'. Uit oud pijpwerk stelde Vermeulen een Quint samen voor het Hoofdwerk. Het Bovenwerk werd op veel punten gewijzigd: een nieuwe Viola di Gamba, een nieuwe Voix Celeste en een Quintfluit 3', die werd samengesteld uit bestaand pijpwerk. Tevens werd een zelfstandig pedaal met vier stemmen op een pneumatische lade gebouwd.
In de jaren 1974/1975 is het opnieuw gerestaureerd, en daarbij teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Enkele registers werden nieuw gemaakt, en al het verschoven pijpwerk is teruggeplaatst op de originele plek. Tevens is een nieuw zelfstandig pedaal gemaakt met drie stemmen, op een eigen mechanische lade. Het enige verschil met de oorspronkelijke dispositie is een Quintfluit 1 1/2' op het Bovenwerk in plaats van de Gemshoorn 2'. Het pijpwerk van dit register is wel gedeeltelijk afkomstig van de Gemshoorn. Adviseur bij de restauratie was dr. Maarten Vente. De restauratie werd uitgevoerd door de firma Verschueren uit Heythuysen. Op 3 april 1975 nam men het orgel weer in gebruik met een bespeling door de vaste organist van de kerk, Gerard Bal.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	12
- Bovenwerk	10
- Pedaal	3
Totaal aantal stemmen	25
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gedekte Fluit 4', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Sexquialter III sterk (2 2/3') (B/D) - deels 1975, Mixtuur IV-V sterk (2') (B/D), Fagot 16' - 1975, Trompet 8' (B/D).
Bovenwerk (C-f'''): Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Quintadeen 8', Fluit Travers 8' (discant), Prestant 4', Roerfluit 4', Woudfluit 2', Quint 1 1/3' - 1831/1975, Carillon III sterk (discant), Vox Humana 8' - 1975.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16' - 1975, Bazuin 16' - 1975, Trompet 4' - 1975.
Koppelingen: Gehalveerde manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tramblant Generaal, Afsluiter.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. c'': 5 1/3' - 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 5 1/3' - 4' - 4'.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Hervormde Kerk te Naaldwijk, in 1830 door Van der Beekes, uit Utrecht, geleverd, heeft twee klavieren, aangehangen pedaal en 21 sprekende stemmen. Organist de Heer J. van Cranenburgh. Hoofdmanuaal: Prestant (disc.) 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gedekte Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur 4, 5 st., Cornet 5 st., Sexquialter 3 st., Fagot 16', Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 4', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8', Quintadena 8', Roerfluit 4', Gemshoorn 2', Carillon (disc.) 3 st., Vox Humana 8'. Aangehangen Pedaal. Stomme Registers: 2 Afsluitingen, Koppeling, Ventiel, Tremulant, Calcantenschel.
Verschillende disposities	Na de ombouw van 1924, 1940 was de dispositie: Hoofdwerk: Prestant 16' (discant), Bourdon 17', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Quint 1 1/3' (1831/1940, C-B was een 2'), Mixtuur IV-VI sterk (gedeeld, 1831/1940), Cornet II-III-IV sterk (1831/1940), Trompet 8' (vanaf dis). Bovenwerk (in zwelkast): Holpijp 8', Viola di Gamba 8' (1940), Quintadeen 8', Celeste 8' (1940), Prestant 4', Roerfluit 4', Quintfluit 3' (discant, 1831/1940), Woudfluit 2', Carillon III sterk (discant), Vox Humana 8' (1935). Pedaal: Resultantbas 32' (acoustisch, 1940), Subbas 16' (1940), Gedekt 8' (1940), Bazuin 16' (1831/1940). Tramblant Generaal (1831), tremulant voor het bovenwerk (1940).

Overige dispositiegegevens

Van 't Kruijs (1885)

Het Orgel in de Hervormde Kerk te Naaldwijk, in 1830 door Van der Beekes, uit Utrecht, geleverd, heeft twee klavieren, aangehangen pedaal en 21 sprekende stemmen.
Organist de Heer J. van Cranenburgh.
Hoofdmanuaal: Prestant (disc.) 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Gedekte Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur 4, 5 st., Cornet 5 st., Sexquialter 3 st., Fagot 16', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant 4', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8', Quintadena 8', Roerfluit 4', Gemshoorn 2', Carillon (disc.) 3 st., Vox Humana 8'.
Aangehangen Pedaal.
Stomme Registers: 2 Afsluitingen, Koppeling, Ventiel, Tremulant, Calcantenschel.

Verschillende disposities

Na de ombouw van 1924, 1940 was de dispositie:
Hoofdwerk: Prestant 16' (discant), Bourdon 17', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Quint 1 1/3' (1831/1940, C-B was een 2'), Mixtuur IV-VI sterk (gedeeld, 1831/1940), Cornet II-III-IV sterk (1831/1940), Trompet 8' (vanaf dis).
Bovenwerk (in zwelkast): Holpijp 8', Viola di Gamba 8' (1940), Quintadeen 8', Celeste 8' (1940), Prestant 4', Roerfluit 4', Quintfluit 3' (discant, 1831/1940), Woudfluit 2', Carillon III sterk (discant), Vox Humana 8' (1935).
Pedaal: Resultantbas 32' (acoustisch, 1940), Subbas 16' (1940), Gedekt 8' (1940), Bazuin 16' (1831/1940).
Tramblant Generaal (1831), tremulant voor het bovenwerk (1940).

Literatuur

Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
Kort orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 4, april 1974.
Berichten : Voltooide restauraties. - In: Het Orgel, jrg. 71 nr. 4, april 1975.
Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Naaldwijk / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 73 nr. 11, november 1977.
Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Naaldwijk : Aanvullingen en correcties / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 74 nr. 1, januari 1978.
De orgelmaker Wander Beekes (3) : Het Beekes-orgel in de Grote Kerk te Naaldwijk / A. Bijvank. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 5, mei 1980.
Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983.
Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).

Opnamen

400 jaar koraalkunst / Gerard Bal. - Cantilena MM 2016-2 (CD). - 2005.
Er staat een orgel in... / Diverse organisten. - RCA GL 44050 (dubbel-LP). - 1983. - Opgenomen op twaalf verschillende orgels.
150 jaar Beekesorgel : Gerard Bal speelt 18e en 19e eeuwse werken op het orgel van de Grote Kerk te Naaldwijk / Gerard Bal. - Westland Studio's WS 1024 Y (LP). - 1981.

Foto: Dirco Oskam

Foto: Michiel van 't Einde

Foto: Dirco Oskam

Foto: Piet Bron