Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Leo Maaskant. Datering: 17 August 2012.

Foto: Leo Maaskant

Katwijk aan Zee, Nederland (Zuid-Holland) - Nieuwe Kerk
Gemeente: Katwijk
Adres: Voorstraat 79, 2225 EL, Katwijk aan Zee
Website: http://hervormdegemeentekatwijk.nl/

Beschrijving nr.: 1000995.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1406 (Nolting-orgel, 1962), GR1405 (Klaviatuur Nolting-orgel, 1962).

Gebouwd door: Van den Heuvel Orgelbouw (1983)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1822 van Johann Daniël Nolting

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1822 Johann Daniël Nolting  nieuwbouw
1887 Maarschalkerweerd & Zoon  overplaatsing
1923 firma A. Standaart  ombouw
1949 Gerrit van Leeuwen  ombouw
1964 Jac. van der Linden  restauratie
1983 Van den Heuvel Orgelbouw  nieuwbouw in bestaande kas

  • Het orgel in Katwijk is oorspronkelijk afkomstig uit de Broerekerk van de Paters Dominicanen in Nijmegen. In 1887 werd het vervangen door een orgel van Maarschalkerweerd & Zoon. Deze firma plaatste het oude orgel waarschijnlijk over naar Katwijk. De firma Standaart wijzigde het orgel in 1923. Nog ingrijpender was de verbouwing door de firma Van Leeuwen. Zij bouwden het in 1946-1949 om naar een electro-pneumatisch instrument en breidden de dispositie uit tot 41 stemmen. Een kwart hiervan bestond uit transmissies. De speeltafel kwam naast het orgel te staan. Op 17 februari 1949 werd het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door Hennie Schouten. Na de kerkrestauratie is het orgel in 1964 opnieuw gerestaureerd en gewijzigd door de firma Van der Linden. Feike Asma bespeelde het tijdens de heringebruikname op 18 december 1964.
  • In 1979 kreeg Jan L. van den Heuvel Orgelbouw te Dordrecht de opdracht een nieuw orgel te bouwen in de bestaande kas van Nolting uit 1822. Van het oude pijpwerk van Nolting was niet veel meer over (circa 8 stemmen). Bij de nieuwbouw werd het rugpositief meer de kerk in geplaatst. Het orgel is gebouwd volgens de technische en artistieke principes van Aristide Cavaillé-Coll. Het orgel heeft verschillende voor Nederland unieke kenmerken. Met 80 stemmen is het ook het grootste orgel dat ooit door een Nederlandse bouwer is gebouwd. De speeltafel is Frans van uiterlijk. De vijf werken zijn verdeeld over vier klavieren. In het Echo-manuaal zijn enkele registers uit het oude orgel van 1822 opnieuw gebruikt. Omdat de kas veel te klein is voor het binnenwerk, zijn delen in de toren gebouwd, waaronder het Récit Expressif met de zwelkast. Het instrument is op 19 mei 1983 officieel weer in gebruik genomen. Organist bij deze gelegenheid was Jaap van Rijn. Op 20 mei gaf Daniel Roth uit Parijs een orgelconcert.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1822NijmegenBroerenkerk
1887Katwijk aan ZeeNieuwe Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Grand-Orgue19
- Positif18
- Récit Expressif18
- Echo7
- Chamade4
- Pédale14
Totaal aantal stemmen80
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
WinddrukGrand-Orgue 85 mm, Positif 78 mm, Récit Expressif 88 mm, Echo 70 mm en Chamade 100 mm.

Dispositie
Grand-Orgue (C-g'''):
Jeux de Fonds: Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Salicional 8', Flûte Harmonique 8', Flûte à Cheminée 8', Prestant 4', Flûte à Bec 4', Doublette 2'.
Jeux de Combinaisons: Grosse Quinte 5 1/3', Grosse Tierce 3 1/5', Quint 2 2/3', Septième 2 2/7', Fourniture 5 rangs, Cymbale 4 rangs, Cornet 5 rangs (discant), Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4', Trémolo.
Positif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Montre 8', Bourdon 8', Quintaton 8', Prestant 4', Flûte Douce 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Quarte de Nasard 2', Tierce 1 3/5', Larigot 1 1/3', Septième 1 1/7', Piccolo 1', Plein-Jeu 5 rangs, Sesquialtera 2 rangs (from f°), Cromorne 8'.
Jeux de Combinaisons: Basson 16', Trompette 8', Clairon 4', Trémolo.
Récit Expressif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Quintaton 16', Cor de Nuit 8', Flûte Traversière 8', Viola de Gambe 8', Voix Céleste 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Viola d'Amour 4', Hautbois 8', Clarinette 8', Voix humaine 8'.
Jeux de Combinaisons: Nasard 2 2/3', Octavin 2', Carillon 1 à 3 rangs, Plein-Jeu Harmonique 3 à 6 rangs, Basson 16', Trompette Harmonique 8', Clairon Harmonique 4', Trémolo.
Echo (C-g'''):
Jeux de Fonds: Bourdon 8', Flûte 4', Nasard 2 2/3', Flageolet 2', Tierce 1 3/5', Cymbale 2 rangs, Cor Anglais 8'.
Chamade (bespeelbaar vanaf Echo-klavier) (C-g'''):
Jeux de Combinaisons: Tuba Magna 16', Tuba Mirabilis 8', Cor Harmonique 4' - vanaf gis'' 8-voets, Cornette Harmonique 2' - vanaf gis' 4-voets, vanaf gis'' 8-voets.
Pédale (C-f'):
Jeux de Fonds: Soubasse 32', Contrebasse 16', Soubasse 16', Grosse Quinte 10 2/3', Flûte 8', Violoncelle 8'.
Jeux de Combinaisons: Grosse Tierce 6 2/5', Quinte 5 1/3', Septième 4 4/7', Flûte 4', Contrebombarde 32', Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'.
Koppelingen: Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Positif, Tirasse Récit Expressif, Copula Positif sur Grand-Orgue, Copula Récit sur Grand-Orgue 8', Copula Récit sur Grand-Orgue 16', Copula Echo-Chamade sur Grand-Orgue, Copula Echo-Chamade sur Récit Expressif.
Speelhulpen: Combinaisons Pédale, Combinaisons Grand-Orgue, Combinaisons Récit Expressif, Appel les 32', Appel Anches Positif, Appel et Renvoi Chamade, Appel et Renvoi Trémolo Positif, Appel et Renvoi Trémolo Grand-Orgue, Appel et Renvoi Trémolo Récit Expressif, Expression Récit Expressif.

VulstemSamenstelling
Fourniture 5 rangs (Grand-Orgue) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. fìs°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fis': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. fis'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Cymbale 4 rangs (Grand-Orgue) C: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. fìs°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. fis': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornet 5 rangs (Grand-Orgue) c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Plein-Jeu 5 rangs (Positif) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'.
Sesquialtera 2 rangs (Positif) f°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Plein-Jeu Harmonique 3 à 6 rangs (Récit) C: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Carillon 1 à 3 rangs (Récit) C: 1'. f°: 4' - 1 3/5' - 1'.
Cymbale 2 rangs (Echo) C: 1/3' - 1/4'. c°: 1/2' - 1/3'. c': 2/3' - 1/2'. c'': 1' - 2/3'. fis'': 1 1/3' - 1'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie van Nolting (1822) luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur V sterk, Fagot 16' (gedeeld), Trompet 8' (gedeeld).
    Positief: Prestant 8' (discant), Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Fluit 2', Mixtuur III sterk, Kromhoorn 8', Vox Humana 8'.
    Pedaal: geen eigen stemmen. Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.

  • De dispositie voor de nieuwbouw van 1983 was:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8' (deels 1822), Bourdon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Nachthoorn 4', Quint 3' (1822), Octaaf 2' (1822), Mixtuur IV-VI sterk(1964), Sesquialter III sterk (1964), Trompet 8'.
    Rugwerk: Prestant 8', Holpijp 8' (1822), Prestant 4' (1964), Spitsfluit 4' (1822), Blokfluit 2', Quint 1 1/3' (1964), Scherp III-IV sterk, Kromhoorn 8', Tremulant .
    Zwelwerk: Quintadeen 8', Baarpijp 8', Viola 8' (1822), Celeste 8', Prestant 4' (1822), Gedekt Fluit 4' (1964), Nasard 3', Flageolet 2' (1822), Cymbel III sterk (1964), Dulciaan 16', Hobo 8', Tremulant .
    Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Bourdon 8' (deels 1822), Koraalbas 4', Fluitbas 4', Ruispijp III sterk, Bazuin 16', Trompet 8', Cinq 4', Cornet 2'.
    Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Pedaal - Zwelwerk, Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Zwelwerk, Rugwerk - Zwelwerk.
    Manuaalomvang C-g'''. Pedaalomvang C-f'. Electro-pneumatische tractuur.

Literatuur
  • Mixturen. - In: De Schalmei, 4e Jaargang Nr. 2, Maart 1949.
  • Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 1, januari 1964.
  • Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 8 nr. 1, januari 1965.
  • Klein-orgelboek (deel 1). - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1970].
  • Katwijk: Meer dan een bad- en vissersplaats / Klaas Schippers. - In: De Orgelvriend, jrg. 13 nr. 8, augustus 1971.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Nieuw orgel in Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 23 nr. 10, oktober 1981.
  • Het orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk [II] / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 24 nr. 9, september 1982.
  • Het orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk [III] / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 24 nr. 10, oktober 1982.
  • Mammoetorgel bij v.d. Heuvel : Het grootste dat ooit door een Nederlander werd gebouwd. - In: De Zwijndrechtse Kombinatie, woensdag 15 december 1982.
  • Een mammoetklus in Katwijk / Trix Broekmans. - In: Algemeen Dagblad, zaterdag 26 februari 1983.
  • Het orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk : Ingebruikname op vrijdag 20 mei a.s. / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 5, mei 1983.
  • Het orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk [IV] / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 5, mei 1983.
  • Het orgel in de Grote Kerk te Katwijk / J.L. van den Heuvel. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 5, mei 1983.
  • Kroniek : 19 en 20 mei 1983. - In: De Mixtuur, nr. 42, juni 1983.
  • Ingebruikname van het orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 8, augustus 1983.
  • Roth: Katwijks orgel is Franser dan men denkt / Rob van der Hilst.
  • Een laatste blik op de afbouw van het Katwijkse orgel / W. v.d. Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 25 nr. 8, augustus 1983.
  • Groot, maar niet groots : Over het Van den Heuvel-orgel te Katwijk / Jan Jongepier. - In: De Mixtuur, nr. 44, december 1983.
  • Het Van den Heuvel-orgel in de Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee / Kees Hoek. - Katwijk aan Zee: Orgelcomité Nieuwe Kerk, 1983.
  • Het orgel van de Nieuwe kerk te Katwijk aan Zee / Hans Brink, Bert Matter, Paul Peeters. - In: Het Orgel, jrg. 81 nr. 3, maart 1985.
  • Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5).
  • De leerschool van de orgelmakers Smits / Frans Jespers. - In: De Orgelvriend, jrg. 63 nr. 2, maart 2021.
Opnamen
  • André Hobo bespeelt het orgel van de Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee / André Hobo. - VVR 081022 (CD). - 2022.
  • Improvisaties : 30 years Van den Heuvel Organ Nieuwe Kerk Katwijk aan Zee (NL) / Gerben Mourik. - JLCD 189 (CD). - 2013.
  • Peter Wildeman improviseert : 15 jaar organist / Peter Wildeman. - Interclassic Music ICM 113 (CD). - 2009.
  • Olivier Messiaen : L'Ascension - Les Corps Glorieux / Jan Hage. - ToccaTa Records TTR99015 (CD). - 2008.
  • Jaap van Rijn speelt eigen koraalbewerkingen / Jaap van Rijn. - Sonante CD 140 51 32 (dubbel-CD). - 2005.
  • The art of organ building : Exclusively at Van den Heuvel organs / Dirk S. Donker, Jean Guillou, Naji Hàkim, Karl Maureen, Ben van Oosten, Lionel Rogg, Torvald Torén. - UM Records UMCD 9704/5 (dubbel-CD). - 1997.
  • Czech organ music of the 19th and 20th century / Jan van Wingerden. - Festivo FECD 161 (CD). - 1996.
  • Odile Pierre : Guilmant Dupré Duruflé Widor Vierne / Odile Pierre. - Festivo 099 (LP).
  • The Guilmant organ sonatas / Christopher Herrick. - Priory PRC 229/230/231 (3 cd's). - 1988.
  • Klaas Jan Mulder improviseert op het Van den Heuvel-orgel te Katwijk aan Zee / Klaas Jan Mulder. - Te Deum 149.124 (LP). - 1983.
  • Daniël Roth speelt Franse werken / Daniël Roth. - Festivo 094 (LP). - 1983.
  • Katwijk zingt : Koor en Gemeentezang opgenomen in de Nieuwe Kerk te Katwijk aan Zee / Dick van Rijn (orgel) met koren en gemeentezang. - Jubilate GL 2309 (LP). - [1972].

Bron: Brochure.
Bron: Brochure
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Brochure.
Bron: Brochure
Foto: Henk Brussee. Datering: 10 December 2015.
Foto: Henk Brussee
Situatie voor 1983. Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Situatie voor 1983. Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Situatie voor 1983. Bron: Stichting Orgelcentrum.
Bron: Stichting Orgelcentrum
Situatie voor 1983. Bron: Stichting Orgelcentrum.
Bron: Stichting Orgelcentrum