Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Tjalling Roosjen
Hattem, Nederland (Gelderland) - Grote- of Sint Andreaskerk, kleine orgel
Gemeente: Hattem
Adres: Markt 3, 8051 EZ, Hattem
Website: http://hervormdhattem.nl/
Beschrijving nr.: 1000934.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0060, GR1235 (Nieuwe druk).
Gebouwd door: Jan Slegel I (ca. 1550)
Technische gegevens
Dispositie
Manuaal (CDEFGA-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Fluit 2', Tertiaan II sterk (1 1/3') (from cis') - 1570, Mixtuur IV sterk (1/2') - 1570, Trompet 8' - 1875.
Pedaal (CDEFGA-g°): Aangehangen.
Speelhulpen: Ventiel.
Foto: Tjalling Roosjen
Hattem, Nederland (Gelderland) - Grote- of Sint Andreaskerk, kleine orgel
Gemeente: Hattem
Adres: Markt 3, 8051 EZ, Hattem
Website: http://hervormdhattem.nl/
Beschrijving nr.: 1000934.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0060, GR1235 (Nieuwe druk).
Gebouwd door: Jan Slegel I (ca. 1550)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | ca. 1550 | Jan Slegel I | nieuwbouw | 1614 | Jan Slegel II | restauratie | 1677 | Jan Slegel III | ombouw | 1875 | Zwier van Dijk | restauratie | 1975 | firma D.A. Flentrop | restauratie |
- Vermoedelijk is het kleine orgel in Hattem rond 1550 gebouwd. Met grote waarschijnlijkheid kan worden gesteld dat dit is gebeurd door Jan Slegel (I). Deze bouwde het orgel als een 3-voets instrument: het manuaal begon op F-groot. De Prestant 4' stond in het front. De zoon van de bouwer, Jan Slegel (II), verplaatste het orgel in 1614 van de torenwand naar de huidige plaats in de kerk. In 1677 is het orgel door Jan Slegel (III), kleinzoon van de bouwer, gewijzigd. Deze vergrootte de manualen tot de huidige omvang (met kort octaaf), en plaatste een Prestant 8' op een kantsleep. Gerrit Robbertsen beschilderde in datzelfde de jaren de binnenzijde van de luiken. Het orgel bleef zeer lang zonder wijzigingen. In 1875 werd het gerestaureerd door Zwier van Dijk. Deze maakte een Prestant 16' discant, en verving de Trompet 8' door een nieuwe. Tevens veranderde hij de manuaalomvang en verwijderde hij de bekroning van de middentoren. De schilderingen van Robbertsen werden door Scheurleer overgeschilderd.
- In 1960 is het meubel gerestaureerd. De verwijderde bekroning werd herplaatst. Rond 1970 was het orgel vrijwel niet meer te bespelen. In de jaren 1973/1974 werd het door D.A. Flentrop gerestaureerd onder advies van Klaas Bolt. De situatie van 1677 was het uitgangspunt. Zo werd de Prestant 16' weer verwijderd. De Trompet uit 1875 bleef wel bewaard, omdat het een prachtig register is. Het orgel is tevens gestemd in de middentoonstemming. Op 31 oktober 1975 werd het orgel tegelijk met het nieuwgebouwde hoofdorgel officieel in gebruik genomen. Tijdens de restauratie van de kerk tussen 1987 en 1995 ontdekte men een muurschildering achter het orgel die is hersteld. De schildering past uitstekend bij de orgelkas en lijkt er een integraal deel van te zijn.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Manuaal | 9 |
| - Pedaal | aangehangen |
| Totaal aantal stemmen | 9 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Temperatuur | Middentoonstemming |
Dispositie
Manuaal (CDEFGA-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Fluit 2', Tertiaan II sterk (1 1/3') (from cis') - 1570, Mixtuur IV sterk (1/2') - 1570, Trompet 8' - 1875.
Pedaal (CDEFGA-g°): Aangehangen.
Speelhulpen: Ventiel.
| Vulstem | Samenstelling |
| Mixtuur IV sterk | C: 1/2' - 1/3' - 1/4' - 1/6'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c': 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. c'': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. |
| Tertiaan II sterk | cis': 1 1/3' - 4/5'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Hervormde Kerk te Hattem heeft 10 sprekende stemmen, één klavier (van E tot C drie gestreept, dus nog geen vier octaaf), aangehangen Pedaal (van E tot G). Organist de Heer B. ten Have. Manuaal: Prestant (disc.) 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Openfluit 2', Sexquialter, Trompet 8'. Aangehangen Pedaal. Uit het volgend versje blijkt dat dit Orgel wel het oudste van Nederland zal zijn. Door Godts loff uit te meten Was ick soo heesch gekreten Dat mijn keel schier stom In hoogen ouderdom Nauwelijks geluit kon geeven Tot dat het jaer van Seeven En Seventigh die quaal Genas, en d' suivre taal Die 'k nu na maat en regel Door d' Orgelkonst van Hegel Hier spreke: weder schonck Gemeent! nu ben ick jonck Psalm singt met mijn den Heer En geeft oock roem aen Hem Die mijn oudt lichaam weer In blies soo'n nieuwe stem. Anno 1677. B. Bornman. Met vergulden letteren staat dit vers achter het Orgel. Het werk zelf dateert nog van veel vroegeren tijd. Van Dijk, uit Kampen, heeft het in 1875 weder hersteld. |
| Verschillende disposities |
Dispositie van 1875 tot 1973: Manuaal: Prestant 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Open Fluit 2', Sesquialter II sterk (discant), Trompet 8'. Het pedaal was aangehangen. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
|
| Links |
http://bert.webbink.eu/?page_id=1047 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |