Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron sr.
Haarlem, Nederland (Noord-Holland) - Philharmonie
Gemeente: Haarlem
Adres: Klokhuisplein 2, 2011 HK, Haarlem
Website: http://www.theater-haarlem.nl/
Beschrijving nr.: 1000916.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3489. Fotokaart De Mixtuur nummer: G02.
Gebouwd door: Aristide Cavaillé-Coll (1875) - opus 447
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Grand-Orgue (C-g'''):
Jeux de Fonds: Principal 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Salicional 8', Viole de Gambe 8', Prestant 4'.
Jeux de Combinaison: Octave 4', Cornet 5 rangs (8') (c'-g'''), Plein Jeu Harmonique 3-6 rangs (2 2/3'), Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'.
Positif Expressif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Flûte Travers 8', Viole de Gambe 8', Quintaton 8', Voix Céleste 8' (c°-g'''), Flûte Octaviante 4', Viole d'Amour 4'.
Jeux de Combinaison: Quinte 2 2/3', Octavin 2', Cornet Harmonique 8 rangs (8') (c'-g'''), Cor Anglais 16', Trompette 8', Clairon 4', Trémolo.
Récit Expressif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Bourdon 16', Principal 8', Cor de Nuit 8', Unda Maris 8' (c°-g'''), Flûte Douce 4', Dulciana 4' - 2006, Voix Humaine 8'.
Jeux de Combinaison: Doublette 2', Piccolo 1', Plein Jeu Harmonique 2-5 rangs (2 2/3'), Basson-Hautbois 8', Clarinette 8', Trompette 8', Trémolo.
Pédale (C-f'):
Jeux de Fonds: Soubasse 32', Contrebasse 16', Flûte 8', Violoncello 8', Octave 4'.
Jeux de Combinaison: Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'.
Overige registers: Effet d'Orage.
Koppelingen: Accouplement du Positif au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Positif, Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Positif, Tirasse Récit, Octaves Graves Grand Orgue, Octaves Graves Positif, Octaves Graves Récit.
Speelhulpen: Combinaisons Grand Orgue, Combinaisons Positif, Combinaisons Récit, Combinaisons Pédale, Anches Grand Orgue, Anches Positif, Anches Récit, Anches Pédale.
YouTube
Foto: Piet Bron sr.
Haarlem, Nederland (Noord-Holland) - Philharmonie
Gemeente: Haarlem
Adres: Klokhuisplein 2, 2011 HK, Haarlem
Website: http://www.theater-haarlem.nl/
Beschrijving nr.: 1000916.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3489. Fotokaart De Mixtuur nummer: G02.
Gebouwd door: Aristide Cavaillé-Coll (1875) - opus 447
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1875 | Aristide Cavaillé-Coll | 447 | nieuwbouw | 1924 | Sybrand Adema | overplaatsing | 1965 | Gebroeders Vermeulen | restauratie | 2006 | Flentrop Orgelbouw | reconstructie |
- Toen men in 1874 een orgel wilde voor het Paleis van Volksvlijt in Amsterdam werd vooral contact gezocht met Duitse en Nederlandse bouwers. Het initiatief voor de bouw werd genomen vanwege de viering van het zeshonderdjarig bestaan van de stad Amsterdam op 27 oktober 1875. Op aandringen van Charles-Marie Philbert en Jos Verheijen werd ook contact opgenomen met de franse firma Cavaillé-Coll. Omdat voor 27 oktober 1875 voltooid moest zijn werd de opdracht geweigerd. Cavaillé-Coll was echter bezig met een instrument voor een nieuwe vleugel van het Palais d'Industrie aan de Champs-Elysées in Parijs. In januari 1875 was dit zo goed als voltooid, maar door allerlei problemen kon het niet worden verkocht. Het orgel werd nu geleverd voor het Paleis van Volksvlijt. Bij de keuring in april 1875 is onder andere bespeeld door Guilmant en Widor. Op 30 mei begon de opbouw. Op verzoek van de commissie werd het front groter gemaakt en meer monumentaal. De bekroning van het front had in Amsterdam geen functie.
- Op 27 oktober 1875 is het orgel in gebruik genomen. Guilmant speelde de inauguratie. De dag ervoor had hij het orgel gedemonstreerd aan de beoordelingscommissie met werken van Lemmens, Bach, Salomé, Guilmant en Mendelssohn. Bij de ingebruikname speelde hij werken van Bach, Sweelinck en van eigen hand. Tevens concerteerde hij nog op 28 en 30 oktober. Na de bouw van het Concertgebouw en de ingebruikname van het Maarschalkerweerdorgel in 1890 werd het Paleis vrijwel niet meer gebruikt voor muziekuitvoeringen. Er kwamen vooral tentoonstellingen in het gebouw, zodat het orgel buiten gebruik raakte. De toenmalige stadsorganist van Haarlem, Louis Robert (1882-1937), leerling van Paleis-organist De Pauw wist in oktober 1915 Adriaan Stoop en Julius C. Bunge, twee bemiddelde zakenmannen die de muziek een warm hart toedroegen, over te halen om het orgel aan te kopen voor het Concertgebouw in Haarlem. Het orgel verkeerde in zeer slechte staat, doordat in 1916 het Paleis gebruikt werd voor de mobilisatie. In 1917 is het gedemonteerd en opgeslagen. Omdat de zaal moest worden verbouwd, en er geen financiën waren, liet definitieve opbouw lang op zich wachten.
- Sybrand Adema bouwde het orgel op vanaf juni 1923. Hij verving de mechanische sleepladen door pneumatische kegelladen. Er werd een nieuwe speeltafel gemaakt met een generaal crescendopedaal (rolzweller). Ook werden Sousbasse 32' en 16' vernieuwd. De opstelling van het orgel werd ook gewijzigd. Het Récit kwam achter het Grand Orgue, terwijl het Positif boven het Grand Orgue achter het loze opzetstuk van het front kwam te staan. Op 14 oktober 1924 is het instrument in Haarlem in gebruik genomen door stadsorganist George Robert. Het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam brandde in 1929 tot de grond toe af.
- Het orgel werd in 1964-1965 verbouwd door de gebroeders Vermeulen uit Weert. Zij herstelden wel de oorspronkelijke klankkleur, maar vervingen de tractuur door een electrische. Tevens werd de dispositie uitgebreid met 5 stemmen. De Unda-Maris 8' van het Récit werd vervangen door een Tierce, de Flûte 4' van het Pedaal door een Octave 4'. De oorspronkelijke eiken kleur werd bordeaux-rood geschilderd. Op 4 november 1965 werd het instrument weer in gebruik genomen met een bespeling door Albert de Klerk en Piet Kee. In 1976 is de gehele zaal gemoderniseerd, en is het orgel geschilderd in de kleuren grijs, wit en crème.
- De firma Flentrop kreeg in 2003 de opdracht voor een volledige reconstructie van het oorspronkelijke instrument. De nog in Nederland aanwezige onderdelen werden voor zover mogelijk teruggehaald. Als voorbeeld konden de instrumenten in Lisieux en Warrington dienen. Adviseurs waren Henk Kooiker en Jan Jongepier. De orgelkas is opnieuw geschilderd in de kleur van 1922. Op 3 februari 2006 ís het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Jos van der Kooy en Christine Kamp aan het orgel met medewerking van het Holland Symphonia o.l.v. Ermanno Florio.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1875 | Amsterdam | Paleis van Volksvlijt |
| 1916 | Haarlem | Concertgebouw |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Grand-Orgue | 14 |
| - Positif Expressif | 12 |
| - Récit Expressif | 13 |
| - Pédale | 8 |
| Totaal aantal stemmen | 47 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 440 Hz |
| Temperatuur | Equal temperament |
| Winddruk | 95 & 105 mm (Grand Orgue), 110 mm (Positif & Récit), 120 mm (Pédale) |
Dispositie
Grand-Orgue (C-g'''):
Jeux de Fonds: Principal 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Salicional 8', Viole de Gambe 8', Prestant 4'.
Jeux de Combinaison: Octave 4', Cornet 5 rangs (8') (c'-g'''), Plein Jeu Harmonique 3-6 rangs (2 2/3'), Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'.
Positif Expressif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Flûte Travers 8', Viole de Gambe 8', Quintaton 8', Voix Céleste 8' (c°-g'''), Flûte Octaviante 4', Viole d'Amour 4'.
Jeux de Combinaison: Quinte 2 2/3', Octavin 2', Cornet Harmonique 8 rangs (8') (c'-g'''), Cor Anglais 16', Trompette 8', Clairon 4', Trémolo.
Récit Expressif (C-g'''):
Jeux de Fonds: Bourdon 16', Principal 8', Cor de Nuit 8', Unda Maris 8' (c°-g'''), Flûte Douce 4', Dulciana 4' - 2006, Voix Humaine 8'.
Jeux de Combinaison: Doublette 2', Piccolo 1', Plein Jeu Harmonique 2-5 rangs (2 2/3'), Basson-Hautbois 8', Clarinette 8', Trompette 8', Trémolo.
Pédale (C-f'):
Jeux de Fonds: Soubasse 32', Contrebasse 16', Flûte 8', Violoncello 8', Octave 4'.
Jeux de Combinaison: Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'.
Overige registers: Effet d'Orage.
Koppelingen: Accouplement du Positif au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Positif, Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Positif, Tirasse Récit, Octaves Graves Grand Orgue, Octaves Graves Positif, Octaves Graves Récit.
Speelhulpen: Combinaisons Grand Orgue, Combinaisons Positif, Combinaisons Récit, Combinaisons Pédale, Anches Grand Orgue, Anches Positif, Anches Récit, Anches Pédale.
| Vulstem | Samenstelling |
| Cornet 5 rangs (Grand Orgue) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
| Plein Jeu Harmonique 3-6 rangs (Grand Orgue) | C: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. |
| Cornet Harmonique 8 rangs (Positif) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1 1/7' - 1'. |
| Plein Jeu Harmonique 2-5 rangs (Récit) | C: 2 2/3' - 2'. c°: 4' - 2 2/3' - 2'. c': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam is in 1873 door Cavaillé Coll, uit Parijs, geleverd. Het werk heeft 45 sprekende stemmen, drie klavieren en vrij pedaal. Organist de Heer De Pauw. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Flûte harm. 8', Holpijp 8', Gamba 8', Salicionaal 8', Prestant 4', Octaaf 4', Plein-Jeu 4, 7 st., Cornet 5 st., Bombardon 16', Trompet 8', Clairon 4'. IIe Manuaal: Gamba 8', Flûte travers 8', Quintadeen 8', Voix Céleste 8', Octaaf 4', Flûte d'Amour 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 5, 8 st., Cor Anglais 16', Trompet 8', Clairon 4'. IIIe Manuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Cor de Nuit 8', Unda Maris 8', Viola d'Amour 4', Doublette 2', Piccolo 1', Trompet 8', Clarinet 8', Basson-Hautbois 8', Vox Humana 8'. Pedaal: Subbas 32', Subbas 16', Fluit 8', Violoncello 8', Octaaf 4', Bombardon 16', Trompet 8', Clairon 4'. Stomme registers: Koppelingen, Effet de l'orage, Crescendo's, Enz. |
| Verschillende disposities |
Na de wijzigingen in 1965 luidde de dispositie (tot 2004): Grand-Orgue: Principal 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Salicional 8', Viole de Gambe 8', Octave 4', Doublette 2' (1965), Flûte 2' (1965), Cymbale 4-6 rangs (1965), Cornet 5 rangs, Plein Jeu 7 rangs, Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'. Positif Expressif: Flûte Traversière Harmonique 8', Viole de Gambe 8', Quintaton 8', Voix Céleste 8', Bourdon 8' (1965), Flûte Octaviante 4', Viole d'Amour 4', Quinte 2 2/3', Octavin 2', Cornet Harmonique 8 rangs, Cor Anglais 16', Trompette 8', Clairon 4', Trémolo. Récit Expressif: Bourdon 16', Principal 8', Nachthorn 8', Flûte Douce 4', Doublette 2', Tierce 1 3/5' (1965), Piccolo 1', Plein Jeu 6 rangs, Basson-Hautbois 8', Clarinette 8', Trompette 8', Voix Humaine 8', Trémolo. Pédale: Sousbasse 32', Contrebasse 16', Sousbasse 16' (1917), Flûte 8', Violoncello 8', Bourdon 8' (1965), Octave 4' (1965), Bombarde 16', Trompette 8', Clairon 4'. Accouplements: Accouplement du Positif au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Grand-Orgue, Accouplement du Récit au Positif, Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Positif, Tirasse Récit, Tirasse Grand-Orgue, 4', Octaves Graves du Récit. 6 Setter-Combinaisons (1965), Jeux de Combinaison. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
|
| Links |
https://nl.wikipedia.org/wiki/Orgel_van_de_Philharmonie_Haarlem https://www.orgues-et-vitraux.ch/default.asp/2-2-16-7-6-0-Haarlem-1-0/ https://www.franseorgels.vhhil.nl/haarlem.htm https://www.flentrop.nl/orgel/haarlem-philharmonie/ https://www.orgelnieuws.nl/cavaille-coll-haarlem-gerestaureerd/ https://www.hetorgel.nl/en/2011/01/e2006-05c/ |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |