Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 September 2015.

Foto: Dirco Oskam

Den Haag, Nederland (Zuid-Holland) - Oud-Katholieke Kerk van de H.H. Jakobus en Augustinus
Gemeente: Den Haag
Adres: Juffrouw Idastraat 7, 2513 BE, Den Haag
Website: https://denhaag.oudkatholiek.nl/

Beschrijving nr.: 1000804.

Gebouwd door: Rudolf Garrels (1726)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1726 Rudolf Garrels  nieuwbouw
1902 Gerrit Spit  nieuwbouw in bestaande kas
1994 Flentrop Orgelbouw  reconstructie

  • Rudolph Garrels bouwde in de jaren 1724-1726 een nieuw orgel voor de nieuwgebouwde rooms-katholieke schuilkerk aan de Juffrouw Idastraat in Den Haag. Al snel na de bouw plaatste hij een Holpijp 8' op het Rugwerk, ten koste van een vulstem. Het instrument had aangehangen pedaal.
  • In 1902 werd een nieuw orgel in de oude kas gebouwd door Gerrit Spit, onder toezicht van J.A. de Zwaan. Het rugpositief kwam terecht in de kerk van de Nederlandse Protestantenbond te Zeist, waar het in 1914 in een nieuwe kas is opgebouwd. In 1964 volgde een restauratie door K.B. Blank onder advies van dr. Vente. Het Hoofdwerk is gebruikt voor een orgel in de Kleine Kerk te Vollenhove, achter een 18de eeuws Westfaals front. Het werd in 1918 geplaatst. Van het Garrels-orgel was op de orgelkas na in Den Haag niets meer overgebleven.
  • In 1994 voltooide Flentrop een reconstructie. Het orgel werd op 9 januari 1994 weer in gebruik genomen. Een week later gaf Peter Adriaansz een presentatieconcert. De reconstructie was mogelijk doordat al in 1978 het orgel uit de Kleine Kerk te Vollenhove te koop was. Het was bijna aan de Jacobikerk in Utrecht verkocht, maar kon met overheidssteun en een lening van Flentrop voor Den Haag worden aangekocht. Adviseur Klaas Bolt van de Stichting Reconstructie Garrels-orgel onderhandelde met Zeist, en wist het rugwerkmateriaal terug te krijgen in ruil voor een door de firma Blank te vervaardigen nieuw binnenwerk. Flentrop reconstueerde de klaviatuur aan de hand van de Garrels-klavieren in de Jacobikerk te Utrecht. Het orgel werd uitgebreid met een zelfstandige pedaallade met ruimte voor vier stemmen, waarop vooralsnog enkel een Subbas 16' werd geplaatst.
  • Het binnenwerk van Spit werd verkocht en door M.C. Tiggelman in de Bethelkerk in Vriezenveen geplaatst.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Rugwerk7
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz
TemperatuurKirnberger III
Winddruk74 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Bordon 16' (B/D) - 1726/1993, Prestant 8' - 1726/1993, Holpijp 8', Octaaf 4', Fluyt 4', Quintfluyt 3', Super Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Mixtuijr IV-VI sterk - 1726/1993, Trompet 8' (B/D).
Rugwerk (C-c'''): Quintadena 8' - 1726/1993, Holpijp 8', Prestant 4' - 1726/1993, Roerfluyt 4', Octaaf 2', Sexqualter II sterk (discant), Dulciaan 8' (B/D) - 1993.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1995.
Koppelingen: Coppel Manuaal, Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Tremulant - 1993, Afsluiter.

VulstemSamenstelling
Mixtuijr IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk Discant (Hoofdwerk) c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sexqualter II sterk Discant (Rugwerk) c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Roomsch-Katholieke-Kerk van de Clerisy, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 17 stemmen.
Manuaal, 10 stemmen: Praestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Super Oct. 2', Quintfluit 3', Mixtuur 4 st., Cornet 4 st. en Trompet 8'.
Rugpositief, 7 stemmen: Praestant 4', Holpyp 8', Quintad. 8', Roerfluit 4', Octaav 2', Sexquialtra, Dulciaan 8' en Tremulant.
Aangehangen pedaal.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Oud-Katholieke Kerk te 's Gravenhage heeft twee klavieren, aangehangen pedaal, 17 sprekende stemmen. In 1724 is dit werk door de firma Aerens, uit Utrecht, geleverd.
Organist de Heer Herens.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quintfluit 3', Superoctaaf 2', Mixtuur 6 st., Cornet 4 st., Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant 4', Holpijp 8', Quintadena 8', Roerfluit 4', Octaaf 2', Sexquialter 2 st., Dulciaan 8'.
Aangehangen pedaal.
Stomme Registers: Koppeling, Afsluitingen, Tremulant, Calcant.
Verschillende disposities De dispositie van het werk van Spit uit 1902 luidde:
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Nasard 3', Woudfluit 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur II-III-IV sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (in zwelkast) (C-f'''): Salicet 8', Viola 8', Holpijp 8', Celeste 8', Salicet 4', Fluit 4', Clarinet 8', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Subbas 32', Subbas 16', Octaafbas 8'.
3 koppelingen, 2 vaste combinaties. Pneumatische tractuur.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Orgels van 's-Gravenhage / H. Veersema. - In: 's-Gravenhage, jrg. 17 nr. 12, december 1962.
  • Van een deftig orgel : Maassluis 1732 - 1932 / Jan Zwart. - 2e vermeerderde druk. - Koog aan de Zaan : Uitgeverij en Antiquariaat "Jan Zwart", 1977.
  • Berichten : Ingebruikneming gerestaureerde Garrels-orgel in de Oud-Katholieke Kerk te Den Haag. - In: Het Orgel, jrg. 90 nr. 1, januari 1994.
  • Orgelbouwnieuws / Aart Bergwerff [red.]. - In: Het Orgel, jrg. 90 nr. 11, november 1994.
  • Orgelbouwnieuws / Aart Bergwerff [red.]. - In: Het Orgel, jrg. 91 nr. 5, mei 1995.
  • Het Garrels-orgel (1726) van de Oud-Katholieke Kerk te 's Gravenhage gerestaureerd en herplaatst / Bart van Buitenen. - In: De Orgelvriend, jrg. 37 nr. 7/8, juli/augustus 1997.
  • Het Garrels-orgel in de Oud-Katholieke Kerk in Den Haag / A.J. Gierveld, H. de Kler, H. van Nieuwkoop en C.E. Zonnevylle-Heyning. - Den Haag : Gemeente Den Haag, 1997. - (VOM-reeks ; 1997-1).
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Het Garrels-orgel van de Oud-Katholieke Kerk in Den Haag / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 94 nr. 4, juli 1998.
Opnamen
  • Henk Gijzen speelt eigen werken op orgels van Rudolf Garrels / Henk Gijzen. - Den Hertog GH8206012 (CD). - 2006. - Opgenomen in Anloo, Den Haag, Maassluis en Leiden.
  • J.S. Bach Orgelwerken 8 : Rudolf Garrels-orgels / Bram Beekman. - LBCD 56/57 (dubbel-CD).
Links https://www.haagsorgelkontakt.nl/locatie/id/9/oud-katholieke-kerk/

Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 25 May 2013.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Jan van der Male. Datering: 9 September 2009.
Foto: Jan van der Male
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 25 May 2013.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Jan van der Male. Datering: 9 September 2009.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 9 September 2009.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 9 September 2009.
Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male. Datering: 9 September 2009.
Foto: Jan van der Male
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 25 May 2013.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 25 May 2013.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 September 2015.
Foto: Dirco Oskam