Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.

Foto: Piet Bron

Culemborg, Nederland (Gelderland) - Grote- of Sint Barbarakerk
Gemeente: Culemborg
Adres: Grote Kerkstraat 4, 4101 CB, Culemborg
Website: https://www.pknculemborg.nl/

Beschrijving nr.: 1000776.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: A0064 (Oude editie), GR2464 (Nieuwe editie).

Gebouwd door: Matthias Verhofstad (1719)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1719 Matthias Verhofstad  nieuwbouw
1879 Johan Frederik Witte  restauratie
1971 J. de Koff & Zoon  restauratie
1971 firma D.A. Flentrop  restauratie
2013 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • Na ruim zestig jaar zonder fatsoenlijk orgel, besloot men in Culemborg in 1718 om een nieuw orgel te laten bouwen. Aan Matthias Verhofstad werd hiertoe de opdracht gegeven. Hij bouwde een tweeklaviers orgel met aangehangen pedaal, dat in 1719 werd opgeleverd. Het is op 23 juli 1719 ingespeeld door Jan Willem de Crane. Er is in de loop der jaren door verschillende bouwers aan het orgel gewerkt. Het raakte langzaam maar zeker in verval, zodat J.F. Witte in 1879 adviseerde om het te slopen en een nieuw orgel te bouwen. Omdat het geld ontbrak is het toen enkel gerestaureerd. Witte verving vier registers door andere. Daarna is het orgel weer zonder wijzigingen blijven bestaan.
  • In 1970/1971 is het uiteindelijk volledig gerestaureerd door J. de Koff & Zoon uit Utrecht. De restauratie is voltooid door D.A. Flentrop, omdat De Koff failliet ging. De oorspronkelijke dispositie is hersteld. De vier door Witte geplaatste stemmen zijn weer vervangen door gereconstrueerde originele registers. Er is wel een zelfstandig pedaal gemaakt met zeven stemmen, opgesteld in een eigen kas achter de oude orgelkas. Adviseur bij de werkzaamheden was dr. M.A. Vente.
  • In 2013 voerde de firma Van Vulpen een restauratie uit onder advies van Peter van Dijk. Deze restauratie werd afgesloten in oktober 2013, waarna het orgel op 1 november 2013 weer in gebruik is genomen met een bespeling door Peter van Dijk en Marijn Slappendel.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Onderpositief8
- Pedaal7
Totaal aantal stemmen28
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogte1/2 toon onder a' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk75 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpyp 8', Octaaf 4', Holfluyt 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Nasaat 2', Cornet IV sterk (discant), Sexquialter III sterk (discant), Mixtuur IV sterk, Cimbel III sterk - 1971 gereconstrueerd, Trompet 8' (B/D), Tramblant.
Onderpositief (C-c'''): Holpyp 8', Prestant 4', Holfluyt 4', Octaaf 2', Quint 1 1/2' - 1971 gereconstrueerd, Sexquialter II (discant), Mixtuur II sterk - 1971 gereconstrueerd, Vox Humana 8' (B/D) - 1971 gereconstrueerd, Tramblant.
Pedaal (C-f'): Subbas 16' - 1971, Octaaf 8' - 1971, Octaaf 4' - 1971, Fluyt 2' - 1971, Trompet 16' - 1971, Trompet 8' - 1971, Schalmey 4' - 1971.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaalkoppel Hoofdwerk.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk (Kuylenburg), met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, heeft 21 stemmen. Ao. 1719 is dit Werk vervaardigt door M. Verhofstad.
Bovenwerk, 13 stemmen: Praestant 8', Bourdon 16', Holpyp 8', Octaav 4', Holfluit 4', Super Oct. 2', Quint 3', Nazat 1 1/2', Mixtuur, Cimbel, Sexquialtra half, Cornet en Trompet 8'.
Borstwerk, 8 stemmen: Praestant 4', Holpyp 8', Holfluit 4', Octaav 2', Quint 1 1/2', Sexquialtra, Mixtuur en Voxhumana 8'.
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Hervormde Kerk te Kuilenburg is in 1749 door Verbosstad geleverd, en heeft 21 sprekende stemmen, twee klavieren, aangehangen pedaal.
Organist de Heer Klimmerboom.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Holfluit 4', Salicet 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Nazard 1 2/3', Sexquialter 2 st., Mixtuur 4 st., Cornet 4 st., Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant (disc.) 8', Viola di Gamba (disc.) 8', Holpijp 8', Prestant 4', Holfluit 4', Fluit Douce 4', Quint 3', Octaaf 2'.
Aangehangen Pedaal.
Stomme Registers: Koppeling, Ventiel.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Orgels in Nederland / mr. A. Bouman. - Amsterdam: Allert de Lange, 1943. - (Heemschutserie ; 34).
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 67 nr. 4, april 1971.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • De Grote- of Barbarakerk met haar orgels / P.A. Treffers. - Culemborg : [S.n.], 1982.
  • Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983.
  • De orgels in de Grote- of Barbarakerk te Culemborg : naar gegevens van P.A. Treffers. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, [1986]. - (Publicatie ; nr. 26).
  • Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992.
  • Welk een "lofbaerlijk werk" : Gemertse orgelbouwers en Matthijs Verhofstadt in het bijzonder / Martien Verbruggen. - Gemert : Heemkundekring "De Kommanderij Gemert", 1995. - (Bijdragen tot de geschiedenis van Gemert ; 20).
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • De orgels in de Grote of Barbarakerk te Culemborg / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 56 nr. 1/2, januari/februari 2014.
  • Zeshonderd jaar orgels in de Grote of Barbarakerk / Henk Kerssen. - Culemborg : Genootschap A.W.K. Voet van Oudheusden, 2014. - (Culemborgse Voetnoot ; 2014-52).
  • Festival 'Klant van de stad' : 300 jaar Verhofstadt-orgel Culemborg. - Culemborg : Stichting Muziek in de Grote of Barbarakerk, 2019. - Programmaboekje.
  • Oud papier : Afl. 8: De Crane in Culemborg - dag uit een orgelleven / Jaap Jan Steensma. - In: De Orgelvriend, jrg. 62 nr. 10, december 2020.
Opnamen
  • Klaar licht : De orgels in de Grote of Barbarakerk te Culemborg / Marijn Slappendel. - CD. - 2014.
  • Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.
  • Bert Lassing bespeelt het Verhofstadorgel in de Grote of Barbarakerk te Culemborg / Bert Lassing. - CiCa 91001 (CD). - 1991.
  • De orgels in de Grote of Barbarakerk te Culemborg / Bert Lassing en Hans van Nieuwkoop, orgel m.m.v. het Culemborgs Kamerorkest o.l.v. Bert Lassing. - 6814 457 (LP). - 1981.
  • Culemborgse orgelpracht : Bert Lassing bespeelt beide orgels van de Grote- of Barbarakerk / Bert Lassing. - 6810 515 (LP). - 1975.
Links https://www.verhofstadorgel.nl/

Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: Postcard. Datering: ca. 1930.
Bron: Postcard
Bron: Postcard. Datering: 1957.
Bron: Postcard
Foto: Piet Bron. Datering: 14 May 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 23 October 2013.
Foto: Piet Bron