Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Tjalling Roosjen
Bolsward, Nederland (Fryslân) - Martinikerk
Gemeente: Súdwest-Fryslân
Adres: Groot Kerkhof 26, 8701 HG, Bolsward
Website: https://www.martinikerkbolsward.nl/
Beschrijving nr.: 1000749.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: FL0017, B0003 (Oude nummering).
Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1781)
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Holpijp 16', Prestant 8' - discant dubbelkorig, Holpijp 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3' - discant dubbelkorig, Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet IV sterk (5 1/3') (discant), Mixtuur IV-VI sterk (2') (B/D), Trompet 16' (B/D), Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8', Fluit Douce 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nasard 3', Octaaf 2', Speelfluit 2', Sexquialter II-III sterk (1 1/3') - 1781/1861/1955, Scherp III-IV sterk (1') - 1955, Dulciaan 8', Tremulant - 2016.
Bovenwerk (C-f'''): Salicionaal 8' - 1781/1861, Viola 8' - 1861, Roerfluit 8' - 1861, Salicet 4' - 1861, Fluit-Travers 4' - 1861, Quintfluit 3' - 1861, Nachthoorn 2' - 1861, Clarinet 8' - 1861, Tremulant - 1861.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1781/1861, Bourdon 16' - 1781/1861, Octaaf 8', Gedekt 8', Roerquint 6' - ca. 1883/1955, Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmei 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Rugwerk - Hoofdwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant - 2016, Vier afsluitingen, Ventiel.
YouTube
Foto: Tjalling Roosjen
Bolsward, Nederland (Fryslân) - Martinikerk
Gemeente: Súdwest-Fryslân
Adres: Groot Kerkhof 26, 8701 HG, Bolsward
Website: https://www.martinikerkbolsward.nl/
Beschrijving nr.: 1000749.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: FL0017, B0003 (Oude nummering).
Gebouwd door: Albertus Anthonie Hinsz (1781)
Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1781 | Albertus Anthonie Hinsz | nieuwbouw | 1805 | Heinrich Hermann Freytag | wijzigen dispositie | 1861 | L. van Dam & Zonen | ombouw | 1955 | firma D.A. Flentrop | restauratie | 1976 | firma Jos H. Vermeulen | restauratie | 2003 | Verschueren Orgelbouw | restauratie | 2016 | Flentrop Orgelbouw | restauratie |
- Burgemeester Franciscus Elgersma en zijn neef Nicolaas schonken een nieuw orgel aan de Martinikerk te Bolsward. In 1777 werd het oude orgel verkocht aan de hoogst biedende. Hinsz kreeg de opdracht het nieuwe orgel te maken. Op 9 mei 1780 werd de eerste pijp geplaatst door een achternichtje van de burgemeester. Op 28 juni 1781 werd het instrument in gebruik genomen. Het orgel had twee klavieren en vrij pedaal. Hinsz liet het onderhoud uitvoeren door Franz Caspar Schnitger.
- Na de dood van Schnitger ging het over naar H.H. Freytag. Deze verving in 1805 de Vox Humana 8' door een Fagot 8'. Albertus van Gruisen onderhield het van 1817 tot 1840. Daarna was de beurt aan de firma Van Dam. In 1860/1861 voerden deze een grote verbouwing uit: een nieuwe klaviatuur werd gemaakt, met drie manualen. In de kas plaatsten zij een Bovenwerk met acht stemmen. Het herstelde en vergrote orgel werd op 18 augustus 1861 in gebruik genomen.
- De firma Ypma kreeg het orgel ook in onderhoud, en ook zij voerden enkele kleine dispositiewijzigingen door. Bakker & Timmenga plaatsten in 1918 het Bovenwerk in een zwelkast, en maakten een pneumatische lade voor een Vox Céleste 8'.
- In 1955 is het orgel door Flentrop volledig gerestaureerd. Alle wijzigingen van na 1861 zijn ongedaan gemaakt, en ook de bewaard gebleven Vox Humana van het Hoofdwerk is herplaatst. Tot slot werd de Salicet 4' van het Bovenwerk omgeïntoneerd naar een Prestant 4'. Het Van Dam-bovenwerk bleef bij deze restauratie buiten beschouwing, maar is in 1976 door Vermeulen Alkmaar gerestaureerd onder advies van Willem Hülsmann.
- Het orgel is in 2003 gereviseerd. Bij deze gelegenheid werd een tremulant op het Rugwerk geplaatst. Op 24 juni 2003 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Aart Berfwerff en Kees Nottrot.
- In 2016 voerde de firma Flentrop nieuwe restauratiewerkzaamheden uit. Het pedaalklavier uit 1955 is hierbij vervangen door een historisch pedaalklavier uit de achttiende eeuw, dat in bezit was van Ton Koopman. Koopman schonk het aan de kerk. Op 22 oktober wordt het orgel weer in gebruik genomen tijdens een feestelijke dag met verschillende organisten. Hierna volgen nog concert op 26 en 29 oktober.
Technische gegevens
Aantal registers per werk | |
- Hoofdwerk | 14 |
- Rugwerk | 10 |
- Bovenwerk | 8 |
- Pedaal | 10 |
Totaal aantal stemmen | 42 |
Toetstractuur | Mechanisch |
Registertractuur | Mechanisch |
Windlade(n) | Sleepladen |
Toonhoogte | a' = 442 Hz |
Temperatuur | Equal temperament |
Winddruk | 70 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Holpijp 16', Prestant 8' - discant dubbelkorig, Holpijp 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3' - discant dubbelkorig, Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet IV sterk (5 1/3') (discant), Mixtuur IV-VI sterk (2') (B/D), Trompet 16' (B/D), Trompet 8', Vox Humana 8'.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8', Fluit Douce 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nasard 3', Octaaf 2', Speelfluit 2', Sexquialter II-III sterk (1 1/3') - 1781/1861/1955, Scherp III-IV sterk (1') - 1955, Dulciaan 8', Tremulant - 2016.
Bovenwerk (C-f'''): Salicionaal 8' - 1781/1861, Viola 8' - 1861, Roerfluit 8' - 1861, Salicet 4' - 1861, Fluit-Travers 4' - 1861, Quintfluit 3' - 1861, Nachthoorn 2' - 1861, Clarinet 8' - 1861, Tremulant - 1861.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - 1781/1861, Bourdon 16' - 1781/1861, Octaaf 8', Gedekt 8', Roerquint 6' - ca. 1883/1955, Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmei 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Rugwerk - Hoofdwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant - 2016, Vier afsluitingen, Ventiel.
Vulstem | Samenstelling |
Cornet III sterk (Hoofdwerk) | c': 5 1/3' - 4' - 3 1/5'. |
Mixtuur IV-V-VI sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 2'. c'': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2 2/3'. |
Sexquialter II-III sterk (Rugwerk) | C: 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 1 1/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Scherp III-IV sterk (Rugwerk) | C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'- 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'. |
Overige dispositiegegevens | |
---|---|
Knock (1788) |
Manuaal: Praestant 8' (discant dubbel), Holpyp 16', Holpyp 8', Baardpyp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3' (discant dubbel), Super Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur 4,5 en 6 sterk, Cornet 4 sterk, Trompet 16' (gehalveerd), Trompet 8' en Voxhumana 8'. Rug Positief: Praestant 8', Fluit Douce 4', Octaaf 4', Gedaktfluit 4', Nassat 3', Sexquialter 2 en 3 sterk, Super Octaaf 2', Speelfluit 2', Scherp 3 en 4 sterk en Dulciaan 8'. Pedaal: Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Rhoer Quint 6', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8' en Schalmey 4'. Verders: 3 afsluitingen, 1 windlossing, 2 tremulanten, 1 calcanten klok en 6 blaasbalgen. De Clavieren loopen van C tot drie gestreept f. Dit Werk staat in Kamer-toon. |
Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel der Groote of Martinuskerk te Bolsward heeft 42 sprrekende stemmen, drie klavieren en vrij pedaal en is in 1781 door Heinz afgeleverd. Het Orgel is eenige jaren geleden hersteld, en van bovenklavier voorzien door de Firma Van Dam te Leeuwarden. Organist de Heer B. de Vries. Hoofdklavier: Prestant 8', Holpijp 16', Holpijp 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Cornet, Mixtuur, Trompet 16', Trompet 8', Fagot 8'. Bovenklavier: Salicionaal 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Flûte travers 4', Salicet 4', Quintfluit 3', Nachthoorn 2', Clarinet 8'. Rugwerk: Prestant 8', Flûte douce 8', Melophone 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Speelfluit 2', Cornet, Dulciaan 8'. Pedaal: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Salicionaal 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Nachthoorn 2', Bazuin 16', Trompet 8', Schalmei 4'. Stomme registers: Afsluitingen, Koppelingen. |
Literatuur |
|
Opnamen |
|
Links |
https://martinikerkbolsward.nl/martinikerk/orgels-martinikerk/ https://bertelbertsen.nl/orgelinfo/bolsward-martinikerk/ http://bert.webbink.eu/?page_id=369 |