Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Piet Bron

Amsterdam, Nederland (Noord-Holland) - Sint Nicolaaskerk binnen de Veste
Gemeente: Amsterdam
Adres: Prins Hendrikkade 73, 1012 AD, Amsterdam
Website: http://www.nicolaas-parochie.nl/

Beschrijving nr.: 1000688.

Gebouwd door: Wilhelm Sauer Orgelbau (1889) - opus 505

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1889	Wilhelm Sauer Orgelbau	505	nieuwbouw
1960	Adema-Schreurs Kerkorgelbouw		wijzigen dispositie
2001	Verschueren Orgelbouw	1079	restauratie
2015	Flentrop Orgelbouw		diverse werkzaamheden

Wilhelm Sauer bouwde in 1888/1889 een orgel voor de Sint Nicolaaskerk in Amsterdam. Het orgel kreeg opus nummer 505. Het front werd ontworpen door A.C. Bleys, de architect die ook het kerkgebouw had ontworpen. De drie beelden die het front sieren zijn pas in 1910 geplaatst. Sauer ontwierp een drieklaviers orgel met een vrijstaande speeltafel. Met een concert door de bekende organist Jos Verheijen is het orgel in gebruik genomen. In 1914 plaatste Koch een windmotor.
Het instrument is in 1960 door Adema-Schreurs gewijzigd. Bij de restauratie zijn de mechanieken niet veranderd, maar de dispositie wel. Naar de smaak van die jaren werden voor het Positiv en het Schwellwerk meer barok gemaakt, door het toevoegen van hogere registers. Vijf Sauer-registers gingen verloren, twee bleven bewaard, doordat het pijpwerk opnieuw werd gebruikt voor verschillende registers. De organist Jean-Marc Puet, die van 1975 tot 1984 het orgel bespeelde, probeerde zelf een aantal wijzigingen ongedaan te maken. Zo plaatste hij weer een Salicional 8' op het Hauptwerk (van Valckx & Van Kouteren, 1920) en een Vox Angelica (van Bevington) op het Schwellwerk.
In de jaren 1997 tot 2001 voerde Verschueren een restauratie uit. Adviseur was Ton van Eck. Het orgel is hierbij voor een groot deel teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Bij de restauratie kon pijpwerk worden gebruikt van Sauer uit 1902, afkomstig van het gesloopte concertorgel, dat in Middelburg in de Stadsgehoorzaal had gestaan.
In 2015 is groot onderhoud uitgevoerd door de firma Flentrop.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	11
- Positiv	9
- Schwellwerk	10
- Pedal	10
Totaal aantal stemmen	40
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hauptwerk (C-f'''): Principal 16', Principal 8', Viola di Gamba 8' - 1902/1920/2001, Flûte Harmonique 8' - C-H uit Gedact, Gedact 8', Octav 4', Rohrflöte 4', Octav 2', Cornett 3-5 fach (2 2/3') - 1889/2001, Mixtur 5 fach (2') - 1889/2001, Trompete 8'.
Positiv (C-f'''): Bourdon 16', Principal 8', Traversflöte 8' - 1902; C-H uit Rohrflöte, Rohrflöte 8', Salicional 8', Octav 4', Flauto Dolce 4', Mixtur 2-4 fach (2 2/3') - 1889/2001, Clarinett 8'.
Schwellwerk (C-f'''): Quintatön 16', Geigenprincipal 8', Voix Céleste 8' (from c°) - 1902, Aeoline 8' - 1902, Konzertflöte 8' - C-H uit Lieblich Gedact, Lieblich Gedact 8', Traversflöte 4', Fugara 4', Flautino 2' - 1902, Trompete 8'.
Pedal (C-d'): Principal 16', Contrabaß 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Offenbaß 8', Violoncello 8', Baßflöte 8', Octav 4', Posaune 16', Trompete 8'.
Koppelingen: Hauptwerk - Positiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Positiv, Pedal - Schwellwerk.
Speelhulpen: Combinatiepedaal (mechanisch), Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti.

Vulstem	Samenstelling
Mixtur 5 fach (Hauptwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornett 3-5 fach (Hauptwerk)	C: 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtur 2-4 fach (Positiv)	C: 2 2/3' - 2'. f°: 4' - 2 2/3' - 2'. c': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De dispositie luidde na de werkzaamheden van 1960: Hoofdwerk: Principal 16', Principal 8', Flûte Harmonique 8', Salicional 8', Gedact 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Octave 2', Cornett III-V fach, Mixtur IV fach, Trompete 8'. Positief: Bourdon 16', Principal 8', Viola di Gamba 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Flauto Dolce 4', Octave 2', Scharff IV fach, Clarinett 8'. Récit: Quintatön 16', Geigenprincipal 8', Vox Céleste 8', Lieblich Gedact 8', Traversflöte 8', Traversflöte 4', Nasard 2 2/3', Flautino 2', Terz 1 3/5', Trompete 8'. Pedaal: Principal 16', Contrabaß 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Offenbaß 8', Violoncello 8', Baßflöte 8', Octave 4', Posaune 16', Trompete 8'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie luidde na de werkzaamheden van 1960:
Hoofdwerk: Principal 16', Principal 8', Flûte Harmonique 8', Salicional 8', Gedact 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Octave 2', Cornett III-V fach, Mixtur IV fach, Trompete 8'.
Positief: Bourdon 16', Principal 8', Viola di Gamba 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Flauto Dolce 4', Octave 2', Scharff IV fach, Clarinett 8'.
Récit: Quintatön 16', Geigenprincipal 8', Vox Céleste 8', Lieblich Gedact 8', Traversflöte 8', Traversflöte 4', Nasard 2 2/3', Flautino 2', Terz 1 3/5', Trompete 8'.
Pedaal: Principal 16', Contrabaß 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Offenbaß 8', Violoncello 8', Baßflöte 8', Octave 4', Posaune 16', Trompete 8'.

Literatuur	Werk van 1956-1960 : Orgels volgens mechanisch, electrisch en pneumatisch systeem : Adema's Orgelbouw van 1854 - Hubert Schreurs. - Amsterdam : Adema's Orgelbouw van 1854, 1961. Feike Asma komt weer in Amsterdam. - In: De Orgelvriend, jrg. 9 nr. 12, december 1967. Orgels in Amsterdam 1 : Rooms-Katholieke en Oud-Katholieke kerken en instellingen / Cor Boer, Theo Proeskie. - Amsterdam: Annie Bank, 1980. Orgelcultuur op de scheidslijn van kerk en staat : het orgel in de 17de en de 20ste eeuw: Congresboek / NOV. - Amsterdam: Nederlandse Organisten Vereniging, 1990. Sauer-orgel klinkt weer in Nicolaaskerk / Christo Lelie. - In: Trouw, juli 1991. Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996. Het Sauer-orgel in de St.-Nicolaaskerk te Amsterdam gerestaureerd : een onhollands orgel in een Hollandse kerk / Henk Verhoef. - In: Het Orgel, jrg. 98 nr. 6, november 2002. Rooms-katholieke kerken in Amsterdam 1306-1935 / Simon van Blokland. - Amsterdam : Stadsuitgeverij Amsterdam N.V., 2002. Het historische orgel in Nederland 1886 - 1894 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2007. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 12).
Opnamen	Orgellandschap Nederland : Een reis langs minder bekende Nederlandse orgels / Diverse organisten. - Lindenberg LBCD 51 (CD). - Live opnamen uit Leiden, Rotterdam, Haarlem, Utrecht, Amsterdam en 's-Hertogenbosch.
Links	http://www.verschuerenorgelbouw.nl/opus1079.html

YouTube Phantasie, Sonata no. 15 - Joseph Rheinberger / Michael Hedley (2016)

Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Foto: Piet Bron	Foto: Jan van der Male
Foto: Jan van der Male	Foto: Piet Bron	Foto: Tjalling Roosjen