Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 19 August 2008.

Foto: Piet Bron

Aarle-Rixtel, Nederland (Noord-Brabant) - Kerk van Onze Lieve Vrouw Presentatie (Mariakerk)
Gemeente: Laarbeek
Adres: Dorpsstraat 5, 5735 EA, Aarle-Rixtel
Website: https://www.eustachiusparochie.nl/

Beschrijving nr.: 1000653.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3020. Fotokaart De Mixtuur nummer: L04.

Gebouwd door: Franciscus Cornelis Smits (1854)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1854 Franciscus Cornelis Smits  nieuwbouw
1902 Franciscus Cornelis Smits jr.  diverse werkzaamheden
1955 Gebroeders Vermeulen  restauratie en uitbreiding
1988 Gebroeders Vermeulen  restauratie

  • Op 13 oktober 1854 werd het Smits-orgel in Aarle-Rixtel in gebruik genomen. De kerk was in 1846 opgeleverd. Van 1852 tot 1854 werd een klein orgeltje gebruikt, dat Smits tijdelijk had neergezet. Oorspronkelijk had het nieuwe orgel 23 stemmen. De kas is gemaakt door Jacbus Beuijssen uit Boxmeer. Het rugwerkje is een loos front, het Positief is als onderpositief onder het Hoofdwerk geplaatst en voorzien van jaloezieën. De Prestant 8' van het positief was een discant-register. Al in 1867 is de bas aangevuld. Het orgel werd in 1902 al licht gewijzigd.
  • In 1955 voerde Vermeulen een restauratie uit, waarbij het Positief en het Pedaal met elk drie registers werd uitgebreid. Hiervoor waren reeds bij de bouw plaatsen gereserveerd. Adviseur bij deze werkzaamheden was Hub. Houët, die het orgel ook weer inspeelde op 2 oktober 1955 samen met zijn vader Louis Houët en zijn broers Hein en Sjef.
  • Een nieuwe restauratie door Vermeulen had plaats in 1987/1988. Hierbij werden enkele stemmen uit 1955 vervangen door beter passende. Zo verviel de Schalmei 4' van het Pedaal ten gunste van een Trompet 8', en werd de Sexquialter van het Rugwerk door een Cornet vervangen. Op 5 juni 1988 werd het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Jan van de Laar, organist van de Sint Lambertuskerk te Helmond. In 1989 zijn de Bazuin 16' en de Trompet 8' van het pedaal vernieuwd.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk8
- Positief8
- Bovenwerk6
- Pedaal6
Totaal aantal stemmen28
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk78 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Trompet 8' (B/D), Klairon 4'.
Positief (C-f'''): Prestant 8' - 1854/1867, Roerfluit 8', Prestant 4', Gemshoorn 4', Octaaf 2', Flageolet 1', Cornet II sterk (discant) - 1989, Euphone 8' (B/D), Tremulant.
Bovenwerk (C-f'''): Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluittravers 8' (discant), Fluit 4' (B/D), Piccolo 2', Kromhoorn 8' (B/D) - 1955.
Pedaal (C-c'): Subbas 16', Prestant 8', Gedekt 8' - 1955, Prestant 4', Bazuin 16' - 1989, Trompet 8' - 1989.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Rugwerk.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III sterk C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie luidde bij de oplevering:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Trompet 8' (gedeeld), Klairon 4'.
Positief: Prestant 8' (discant), Roerfluit 8', Prestant 4', Octaaf 2', Harmonica 8' (gedeeld), Tremulant .
Bovenwerk: Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Fluittravers 8' (discant), Fluit 4' (gedeeld), Piccolo 2', Euphone 8' (gedeeld).
Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Prestant 4'.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Hoofdwerk - Rugwerk.
Literatuur
  • Wijding en Bespeling van het gerestaureerde orgel in Aarle-Rixtel : Zondag 2 October 1955. - Weert : Gebrs. Vermeulen, 1955. - Vouwblad.
  • Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 60 nr. 11, november 1964.
  • Gegevens behorende bij de Orgelkalender 1965. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 11, november 1964.
  • Het Smits-orgel van Aarle-Rixtel / Broeder Thomas. - In: Het Orgelblad, jrg. 8 nr. 2, februari 1965.
  • Brabants Organistenmaker : Gedenkboek voor Hub. Houët / Frans Jespers, Ad van Sleuwen [red.]. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1980.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Restauratie en geschiedenis van het Smitsorgel te Aarle-Rixtel. - Aarle-Rixtel : Stichting Vrienden van het Smits-Orgel te Aarle-Rixtel, 1988.
  • Smitsorgel opgeknapt. - In: Eindhovens Dagblad, 3 mei 1988.
  • Programma van de inspeling van het Smits-orgel in de parochiekerk Onze Lieve Vrouw Presentatie te Aarle-Rixtel door Jan van de Laar op zondag 5 juni 1988 te 20.00 uur.
  • Negen jaar restauratiewerk aan Smits-orgels / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 86 nr. 4, april 1990.
  • De orgelbouwers Smits : enkele aspecten van hun leven en werk / Angeline Augustus, Johan Zoutendijk [red.]. - [S.l.] : Het Brabantse Orgel, [1994].
  • Het historische orgel in Nederland 1850 - 1858 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 7).
  • Orgelrijk / Carel van Gestel. - Zaltbommel : Aprilis, 2003.
  • 150-jarig Smits-orgel in Aarle-Rixtel trakteert / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 46 nr. 11, november 2004.
  • Voorjaarsexcursie naar drie Smits-orgels in Someren, Deurne en Aarle-Rixtel / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 54 nr. 4, april 2012.
  • De orgelmakers Smits te Reek (bij Grave) / J.G.P.G. Boogaarts. - Zutphen : WalburgPers, 2017.
  • De orgels in Roermond, Nederweert en Aarle-Rixtel : Overeenkomsten en verschillen / Frans Jespers. - In: De Orgelvriend, jrg. 64 nr. 5, juni 2022.
Opnamen
  • Brabants Orgelrijkdom XI : Smits-orgels II : Someren Deurne Aarle-Rixtel / Piet J. Groenendijk, Leen Nijdam, Sietse van Wijgerden. - BOF 201201 (CD). - 2012.
  • Literata : Smits-orgel - Aarle-Rixtel (NL) / Willem van Twillert, Jan van de Laar, Euwe de Jong en Sybolt de Jong (orgel) m.m.v. Ruud van der Laar (trompet) en Elbert de Jong en Rienk de Jong (zang). - Stichting POP (CD/DVD). - 2008.
  • Piano works on the Smits organ of the O.L. Vrouw Presentatie Kerk Aarle Rixtel / Kees van Houten. - Emergo EC 3996-2 (CD). - 1993. - (Organs of the Netherlands ; 5).
  • Smits-orgels : Aarle-Rixtel, Boxtel, Den Dungen, Oirschot, Schijndel / Aldert Winkelman. - Jubal ZV 90108 (CD). - 1993.
  • John Stanley / Aldert Winkelman. - Jubal ZV 90107 (CD). - 1990.
YouTube Alexandre Guilmant - Fughetta de Concert opus 29 / Willem van Twillert


Bron: Fotokaart Stichting Orgelcentrum
Foto: Piet Bron. Datering: 19 August 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 August 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 August 2008.
Foto: Piet Bron
Aarle-Rixtel - Kerk van Onze Lieve Vrouw Presentatie (Mariakerk)

Foto: Piet Bron. Datering: Voorjaar 2000.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 19 August 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Bron: Fotokaart Stichting Orgelcentrum. Datering: 19 August 2008.
Foto: Piet Bron