Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Groenling. Datering: 28 August 2006.

Foto: Groenling

Halberstadt, Deutschland (Sachsen-Anhalt) - Moritzkirche
Gemeente: Halberstadt
Adres: Moritzplan 1, 38820, Halberstadt

Beschrijving nr.: 2008371.

Gebouwd door: Christoph Jesse (1787)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1787 Christoph Jesse  nieuwbouw
1862 Wilhelm Bergen  ombouw
1937 Palandt & Sohnle  restauratie
2003 Reinhard Hüfken  reconstructie

De Halberstadter organist en orgelmaker Christian Jesse bouwde in 1785-1787 een nieuw orgel voor de Moritzkirche. In de jaren 1861/1862 is het door de orgelmaker Wilhelm Bergen uit Halberstadt gemoderniseerd. De manuaalomvang werd vergroot tot f'''. Hiertoe werden voor het Hauptwerk en het Pedal nieuwe windladen gemaakt en is de tractuur geheel vernieuwd. Ook de dispositie werd ingrijpend gewijzigd. Eduard Hülle had het orgel hierna in onderhoud tot 1912. Hij verving in de loop van de tijd de Mixtur van het Oberpositiv door een Vox Coelestis 8'. De frontpijpen moesten in 1917 worden ingeleverd. Van 1937 tot 1960 had de firma Paland & Sohnle het orgel in onderhoud. Zij brachten de dispositie stapsgewijs weer meer terug naar de oorspronkelijke situatie. In 1974 startte een restauratie van het kerkgebouw en de toren. Het pijpwerk van het Oberwerk werd hiertoe weggenomen en opgeslagen. Dit leverde veel schade op, waardoor een deel van het pijpwerk niet meer te gebruiken is. De firma Hüfken voerde in 2002/2003 een restauratie uit. Hierbij is getracht de oorspronkelijke situatie grotendeels te herstellen. Als voorbeeld voor klaviatuur en pijpwerk diende het Jesse-orgel in de Sankt Silvestrikirche te Wernigerorde.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk13
- Oberpositiv11
- Pedal5
Totaal aantal stemmen29
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hauptwerk (C-d'''): Quintatön 16', Principal 8', Gamba 8', Gemshorn 8', Gedackt 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinta 3', Waldflöte 2', Sesquialtera 2 fach, Mixtur 4 fach, Trompeta 16', Trompeta 8'.
Oberpositiv (C-d'''): Flauto Traverso 8', Quintatön 8', Gedackt 8', Principal 4', Gedackt 4', Nasard 3', Octava 2', Quinta 1 1/2', Mixtur 3 fach, Hautbois 8', Vox Humana 8'.
Pedal (C-d'): Violon 16', Subbaß 16', Octavbaß 8', Octava 4', Posaune 16'.
Koppelingen: Hauptwerk - Oberpositiv, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberpositiv.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie van het orgel luidde na de ombouw van 1862:
    Hauptwerk: Bordun 32' (vanaf c), Bordun 16', Principal 8', Gamba 8', Hohlflöte 8', Gedackt 8', Octave 4', Hohlflöte 4', Quinta 3', Octave 2', Cymbel 3 fach (2'), Mixtur 4 fach (2').
    Oberpositiv: Lieblich Gedackt 16', Geigenprincipal 8', Flauto Amabile 8', Lieblich Gedackt 8', Octave 4', Gedackt 4', Mixtur 3 fach (2').
    Pedal: Violon 16', Subbaß 16', Groß-Nazard 12', Principalbaß 8', Gedacktbaß 8', Posaune 16'.

  • Na de restauratie door Palandt & Sohnle (1937) luidde de dispositie:
    Hauptwerk: Bordun 16', Principal 8', Gamba 8', Hohlflöte 8', Gedackt 8', Octave 4', Hohlflöte 4', QUinte 2 2/3', Octave 2', Waldflöte 2', Sesquialter 2 fach, Mixtur 4 fach (1 1/3').
    Oberpoisitiv: Salicional 8', Gedackt 8', Praestant 4', Gedackt 4', Nasard (gedackt) 2 2/3', Octave 2', Quinte 1 1/3', Mixtur 3 fach (1/2').
    Pedal: Violon 16', Subbaß 16', Principalbaß 8', Octave 4', Mixtur 3 fach (2'), Posaune 16'.
    Spielhilfen: Manualcoppel, Pedalcoppel, Calcantenglocke.

Literatuur
  • Zur Geschichte der Kirchenorgeln in Halberstadt : Zugleich ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues in Deutschland (Fortsetzung aus No. 17) / Paul Stöbe. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 16. Jahrg., No. 31, 1. August 1896.
  • 1937 : Rekonstruktion der Orgel in St. Moritz zu Haberstadt. - Hildesheim : E. Palandt & Sohnle Orgelbau, 1937. - Folder.
  • Die Jesse-Orgel in der Moritzkirche zu Halberstadt / Sebastian Lütgert. - Halberstadt : [s.n.], [2002].

Foto: Groenling. Datering: 28 August 2006.
Foto: Groenling