Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout. Datering: 21 June 2005.

Foto: Janco Schout

Utrecht, Nederland (Utrecht) - Tuindorpkerk

Doorverwezen vanaf: Utrecht - Oosterkerk (1891 - 1981)

Gemeente: Utrecht
Adres: Professor Suringarlaan 1, 3571 WH, Utrecht
Website: https://tuindorpkerk.nl/

Beschrijving nr.: 1003776.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0039 (Utrecht - Oosterkerk, vóór 1952).

Gebouwd door: Conrad Ruprecht jr. (1702)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1702 Conrad Ruprecht jr.  nieuwbouw
ca. 1740? Jean-Baptiste le Picard  overplaatsing
1800 Frans Louvigny  overplaatsing
1895 Gebroeders Franssen  overplaatsing
1921 firma A. Standaart  ombouw
1952 Ernst Leeflang  restauratie
1985 Ernst Leeflang  overplaatsing
2000 Verschueren Orgelbouw  restauratie

  • Het orgel van de Tuindorpkerk is waarschijnlijk gebouwd door Conrad Ruprecht jr. voor de Garnizoenskerk in Roermond. Het instrument werd gebouwd in 1702, maar stond omstreeks 1740 in de Minrebroederskerk in Roermond, nu in gebruik bij de Nederlands Hervormde Gemeente. Bij aflevering had het twee manualen met 25 registers en een aangehangen kistpedaal. Tijdens de Franse bezetting werden de Minderbroeders in 1797 verdreven en werd hun kerk gesloten.
  • Het orgel werd behouden en kreeg een nieuwe plek in de Munsterkerk in Roermond. Het werd daar geplaatst door F. Louvigny. F. en L. Louvigny renoveerden het instrument in deze periode of tussen 1840 en 1850. In 1865 werd de Munsterkerk gerestaureerd en werd het orgel tijdelijk in een hoek van het koor geplaatst. Toen de restauratie in 1892 voltooid was, kreeg de kerk een nieuw modern orgel, gebouwd door Franssen.
  • Het oude instrument werd verkocht en Franssen plaatste het in 1891 in de nieuw gebouwde Gereformeerde Oosterkerk, Maliebaan 53 in Utrecht. Het orgel werd aan deze kerk geschonken door een anonieme weldoener. Door ruimtegebrek in de nieuwe kerk werd het orgel flink aangepast: de kast werd ingekort, de klavieren werden naar de zijkant van het orgel verplaatst en alle mechanieken werden vernieuwd. Op de plaats van de oude klaviatuur werd een schijnfront gecreëerd. Waarschijnlijk is ook de dispositie aangepast. In 1921 werd het instrument opnieuw gewijzigd door de firma A. Standaart. In 1951/1952 vond een grote restauratie plaats door Ernst Leeflang uit Middelharnis. Zij reconstrueerden de originele dispositie, maakten een nieuw zelfstandig pedaal, reconstrueerden de speeltafel en pasten het front aan.
  • De Oosterkerk werd in 1977 gesloten en in 1981 gesloopt. Het orgel werd verkocht aan de Tuindorpkerk in Utrecht. Het oude Flentrop-orgel van de Tuindorpkerk was afgebroken, en er zijn losse pijpen van dit instrument verkocht ten behoeve van het orgelfonds. De firma Leeflang plaatste het Ruprecht-orgel in de Tuindorpkerk na een volledige restauratie, waarbij de technische staat werd gereconstrueerd naar de situatie van Louvigny (1800). De restauratie van het pijpwerk moest echter wegens geldgebrek worden uitgesteld. Het vrije pedaal werd verwijderd en vervangen door een aangehangen pedaal. Op 30 augustus 1985 werd het orgel in de Tuindorpkerk in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door Peter van Dijk. De firma Verschueren demonteerde het instrument op 4 januari 1999. Het doel was om de situatie van 1822 te reconstrueren. Er werden nieuwe tongwerken gemaakt en er werden nu weer enkele registers op het pedaal worden geplaatst, zodat het weer zelfstandig was. Op 7 september 2000 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Peter van Dijk en David Jansen.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1702RoermondGarnizoenskerk
1740RoermondMinrebroederskerk
ca. 1800RoermondMunsterkerk
1891UtrechtOosterkerk
1985UtrechtTuindorpkerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk14
- Borstpositief10
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen28
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz
TemperatuurKirnberger III
Winddruk67 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' (B/D) - 17e/19e eeuw/1891, Prestant 8' - 17e/19e eeuw, Holpijp 8' - 17e/19e eeuw, Octaaf 4' - 17e/19e eeuw, Fluit 4', Nasard 3' - 17e/19e eeuw, Superoctaaf 2', Fluit 2', Terts 1 3/5' - 1952/1985/1999, Cornet V sterk (discant) - 17e eeuw, Sexquialter II sterk, Mixtuur III sterk - 17e/19e eeuw, Cymbel II sterk, Trompet 8' (B/D) - 1921.
Borstpositief (C-f'''): Holpijp 8' - 17e/19e eeuw, Prestant 4' - 17e/19e eeuw, Roerfluit 4' - 17e/19e eeuw, Quintfluit 3', Octaaf 2', Quint 1 1/2', Cornet III sterk (discant) - 1952, Sexquialter II sterk, Mixtuur III sterk, Kromhoorn 8' (B/D) - 1999, Tremulant - 1985.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1999, Octaaf 8' - 1999, Fagot 16' - 1999, Trompet 8' - 1999.
Koppelingen: Hoofdwerk - Onderpositief, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Onderpositief.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Cymbel II sterk (Hoofdwerk) C: 1/2' - 1/3'. c°: 2/3' - 1/2'. c': 1' - 2/3'. c'': 1 1/3' - 1'. g'': 2' - 1 1/3'.
Sexquialter II sterk (Hoofdwerk en Borstpositief) C: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Cornet V sterk (Hoofdwerk) c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur III sterk (Borstpositief) C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1' - 2/3' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Cornet III sterk (Borstpositief) c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie in de Oosterkerk ná de werkzaamheden van Leeflang (1952) luidde:
Grand Orgue: Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 3', Doublette 2' (1952), Quarte de Nasard 2', Tierce 1 3/5' (1952), Cornet V rangs (Discant), Sesquialtera II rangs, Fourniture III rangs, Cymbale II rangs (1952), Trompette 8' (Gedeeld, 1921).
Positif: Bourdon 8', Viole de Gamba 8' (1921), Prestant 4', Flûte à Cheminée 4', Quinteflûte 3' (Sic), Doublette 2', Larigot 1 1/2' (1952), Cornet III rangs (Discant, 1952), Tierçaine II rangs (1952), Mixture III rangs (1952), Cromorne 8' (1921), Tramblant .
Pedaal: Soubasse 16' (1921/1952), Flûte 8', Bombarde 16', Bourdon 32' (Unit uit Soubasse), Bourdon 8' (Unit uit Soubasse), Flûte 4' (Unit uit Flute 8'), Flûte 2' (Unit uit Flûte 8'), Trompette 8' (Unit uit Bombarde), Clairon 4' (Unit uit Bombarde).
Koppelingen: Tirasse Grand Orgue, Tirasse Positif, Accouplement des Claviers.
Literatuur
  • Het orgel in de Oosterkerk te Utrecht / G.D. Pasman. - In: Organist en Eredienst, mei 1952.
  • Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979.
  • Historisch overzicht van de Gereformeerde Oosterkerk te Utrecht / G.C. van Leersum.
  • Orgels in Utrecht (4) : v.m. Oosterkerk Utrecht, Maliebaan / G. v. Betlehem, J. Swiers. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 7, juli 1980.
  • Utrecht orgelstad : Inventarisatie van orgels in kerken en kapellen in de stad Utrecht : Verschenen t.g.v. de 5e Orgelvoettocht 12 september 1981 / Peter van Dijk, Gert Oost. - Utrecht : Overlegorgaan voor Muziek en Kerken, 1981.
  • Een nieuw geluid in de Tuindorpkerk te Utrecht : Uitgegeven ter gelegenheid van de ingebruikneming van het orgel, op 30/31 augustus en 1 september 1985.
  • Orgelbouwnieuws / Jan Jongepier [red.]. - In: Het Orgel, jrg. 81 nr. 7/8, juli/augustus 1985.
  • Kroniek : 30 augustus 1985. - In: De Mixtuur, nr. 53, mei 1986.
  • Advertentie: Te koop aangeboden: 2 registers pijpwerk (C-f3) van Standaart, 1921 [...] afkomstig uit het orgel van de voormalige Gereformeerde Oosterkerk te Utrecht / D. Schat. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 6, juni 1987.
  • Orgels in de stad Utrecht : Zes eeuwen geschiedenis en een inventarisatie / Peter van Dijk, Ronald Doornekamp. - Utrecht: Stichting Organisatie Oude Muziek, 1992.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
  • Orgelbouwnieuws : Restauraties. - In: De Orgelkrant, jrg. 4 nr. 4, april 1999.
  • Het Ruprecht-orgel in de Tuindorpkerk te Utrecht / Peter van Dijk, Rogér van Dijk. - Utrecht : Orgelcommissie Tuindorpkerk, 2000.
  • Heringebruikneming orgel Tuindorpkerk Utrecht. - In: De Orgelkrant, jrg. 5, nr. 9, September 2000.
  • Orgelbouwnieuws : Utrecht, Tuindorpkerk. - In: De Orgelkrant, jrg. 5, nr. 9, September 2000.
  • Het Conrad Ruprecht-orgel in de Tuindorpkerk te Utrecht / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 44 nr. 6, juni 2002.
  • Terug op de oude plek: het Franssen-orgel in de O.L.V. Munsterkerk te Roermond / Erik van der Heijden. - In: De Orgelvriend, jrg. 58 nr. 1/2, januari/februari 2016.
Opnamen
  • Vijf eeuwen Nederlandse orgelmuziek / Gerbern Budding. - LG Organ Classics 202009051-6 (6CD Box). - 2020. - Recorded in Wijk bij Duurstede, Utrecht, Gorinchem and Tielt.
  • Happiness / Willeke Smits. - WSR201501 (CD). - 2015.
  • Johann Gottfried Walther / Willieke Smits. - CD. - 2013.
  • Willeke Smits - Ruprecht-orgel Tuindorpkerk Utrecht / Willeke Smits. - AVC 88536-2 (CD). - 2006.
  • To Bach or not to Bach... / Peter van Dijk. - Tsjilp Studio TSJ CD 200104 (CD). - 2001.
  • Tuindorpkerk Utrecht / Peter van Dijk. - Tsj CD 9501 (CD). - 1992.
  • Ik heb de vaste grond gevonden... : Samenzang vanuit de Oosterkerk te Utrecht / met orgelspel van Klaas Jan Mulder, Dirk Jansz. Zwart, Sander van Marion, Jaap Zwart sr., Jaap Zwart jr., Piet Zwart en Carel Chr. Schulz. - S.T.B. 220149/50 (LP). - 1977.
Links https://stichtingruprechtorgel.nl/

Foto: Janco Schout. Datering: 21 June 2005.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 21 June 2005.
Foto: Janco Schout
Situatie in de Oosterkerk. Bron: Album cover.
Bron: Album cover
Situatie in de Oosterkerk. Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Situatie in de Oosterkerk. Bron: Fotokaart Stichting Orgel Centrum.
Bron: Fotokaart Stichting Orgel Centrum
Situatie in de Oosterkerk. Bron: Album cover.
Bron: Album cover