Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Marcel Pelt. Datering: April 2007.

Foto: Marcel Pelt

Wognum, Nederland (Noord-Holland) - Protestantse Kerk

Doorverwezen vanaf: Amsterdam - Vredeskerk (1920 - 1978)

Gemeente: Medemblik
Adres: Raadhuisstraat 15, 1687 AH, Wognum

Beschrijving nr.: 1002809.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1355 (Leichel-orgel, situatie 1962).

Gebouwd door: Johannes Josephus Mitterreither (1787)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas, frontpijpen en windvoorziening uit 1892 van Friedrich Wilhelm Leichel & Zn.

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1892 Friedrich Wilhelm Leichel & Zn.  nieuwbouw
1933 Hendrick Wicher Flentrop  restauratie
1787 Johannes Josephus Mitterreither  nieuwbouw
1816 Leonard van den Brink  uitbreiding
1978 firma Jos H. Vermeulen  restauratie

  • In 1892 bouwde Friedrich Wilhelm Leichel een orgel voor de Hervormde Kerk in Wognum. Het had 24 registers op twee manualen en pedaal. Het zou het eerste orgel zijn dat in Nederland werd gebouwd met Röhren-Pneumatik. In 1933 werd het instrument door Hendrik Wicher Flentrop gerestaureerd. Daarbij is de speeltafel gemoderniseerd en werd de dispositie gewijzigd.
  • Het binnenwerk van Leichel is in 1976 afgebroken. Het werd vervangen door een historisch instrument van Johannes Mitterreither uit 1787. Het is afkomstig uit de rooms-katholieke kerk "De Star" in Amsterdam, waar het door Mitterreither in 1787 werd gemaakt. Het had oorspronkelijk slechts één manuaal. In 1816 is het door Van den Brink met een tweede klavier uitgebreid. Het orgel verhuisde in 1880 naar Beverwijk, en kwam daarna weer terug naar Amsterdam, naar de Vredeskerk (Onze Lieve Vrouwe Koningin van de Vrede). In 1978 is het instrument ingebouwd in de kas van Leichel. Adviseurs bij de werkzaamheden waren Willem Talsma en Hans van der Harst. Op 26 november 1978 nam men het hernieuwde orgel in gebruik, tegelijk met het eveneens geheel gerestaureerde kerkgebouw. De nieuwe Dulciaan van het positief is later geplaatst.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1787AmsterdamRooms-Katholieke Kerk "De Star"
1880BeverwijkOnbekend
ca. 1920AmsterdamVredeskerk
1978WognumHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Positief7
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen17
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk73 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Prestant 8' - front 1890, Holpijp 8', Fluit Travers 8' (discant) - 1810, Octaaf 4', Roerfluit 4', Super Octaaf 2', Sexquialter I-II sterk (2 2/3'), Mixtuur III-IV sterk (1 1/3'), Trompet 8' (B/D) - 1978.
Positief (C-f'''): Bourdon 8' - 1816, Viola di Gamba 8' - 1816, Prestant 4' - 1978, Fluit 4' - 1816, Gemshoorn 2' - 1816, Flageolet 1' - 1978, Dulciaan 8' - na 1978.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-IV sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Sexquialter I-II sterk C: 2 2/3'. c': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie van Leichel uit 1892 luidde:
    Hoofdmanuaal (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Viola di Gamba 8', Gemshoorn 8', Holfluit 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Trompet 8'.
    Bovenmanuaal (C-f'''): Vioolprestant 8', Salicionaal 8', Fluit Traverse 8', Lieflijk Gedakt 8', Fugara 4', Roerfluit 4', Harmonika II-III sterk, Clarinet 8'.
    Pedaal: (C-d') Violonbas 16', Subbas 16', Octaafbas 8'.
    Koppelingen: Manuaalkoppeling, Pedaal - Hoofdmanuaal.
    Speelhulpen: Combinatiepedaal, 3 vaste combinaties (piano - forte - tutti), Rollzweller.

  • Na de restauratie door Flentrop in 1933 was de dispositie:
    Manuaal I (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Gamba 8', Gemshoorn 8', Holfluit 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Flûte Harmonique 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II (in zwelkast) (C-f'''): Vioolprestant 8', Salicionaal 8', Voix Céleste 8' (c°-f'''), Fluit Travers 8', Lieflijk Gedekt 8', Fugara 4', Roerfluit 4', Harmonia Aetheria, Clarinet 8'.
    Pedaal (C-d'): Violonbas 16', Subbas 16', Octaafbas 8'.
    Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
    Speelhulpen: Automatisch piano-pedaal, vaste combinaties.

Literatuur
  • Binnenland. - In: Het Orgel Maandblad voor Organisten, 7de Jaargang, No. 5, 15 Juli 1892.
  • Binnenland. - In: Het Orgel Maandblad voor Organisten, 7de Jaargang, No. 6, 15 Augustus 1892.
  • Berichten. - In: Het Orgel, 31e Jaargang No. 1, October 1933.
  • Het orgel in de Nederlandse Hervormde Kerk te Wognum / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 75 nr. 1, januari 1979.
  • Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
  • Het historische orgel in Nederland 1886 - 1894 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2007. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 12).

Foto: Marcel Pelt. Datering: April 2007.
Foto: Marcel Pelt
Foto: Henk Brussee.
Foto: Henk Brussee
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 17 August 2013.
Foto: Tjalling Roosjen