Organ database | Complete description

Complete description of the selected organ

Photo: Marcel Pelt

Enkhuizen, Nederland (Noord-Holland) - Evangelisch Lutherse Kerk
Municipal: Enkhuizen

Description nr.: 1002388.

Built by: Wim de Wit (2002)
The organ contains older material: from 1782 by Gideon Thomas Bätz, Pipes from 1910 by D.G. Steenkuyl

Year	Builder	Opus	Activity
1782	Johann Heinrich Hartmann Bätz		new organ
1843	Luitjen Jacob van Dam		transfer/relocate
1910	D.G. Steenkuyl		new organ in old case
2002	Wim de Wit		new organ in old case

Op 21 mei 1780 werd contact opgenomen met Gideon Thomas Bätz om een orgel te bouwen in de Lutherse Kerk. De nieuwe zangbundel was juist in 1779 verschenen, en de behoefte aan een orgel was groot. Het contract werd getekend op 31 augustus, en op 26 maart 1782 werd het instrument in gebruik genomen. Het snijwerk was uitgevoerd door Andries Everhardt Francke.
Het oude kerkgebouw aan de Noorder-Boerenvaart was al snel te groot, en in 1843 werd het verkocht. En nieuwe kleinere kerk werd gebouwd, en het orgel is overgeplaatst door Luitjen Jacob van Dam. Omdat de kerk een stuk lager was moest het grote beeld van David met zijn harp van de middentoren worden verwijderd. Het is spoorloos verdwenen.
In 1910 bouwde Steenkuyl in de historische kas van G.Th. Bätz een nieuw pneumatisch orgel. Van het oude orgel werden alleen de frontpijpen opnieuw gebruikt. In 2002 bouwde Wim de Wit een nieuw tweeklaviers orgel in de oude kas. Hierbij werd pijpwerk hergebruikt uit het bestaande instrument.
Het orgel is begin 2017 te koop aangeboden in verband met sluiting van het kerkgebouw. Het is in 2022 verkocht en zal worden opgebouwd in de kerk in Bourtange.

Short list of all locations the organ has been

1782	Enkhuizen	Evangelisch Lutherse Kerk
2022	Bourtange	Vestingkerk

Technical data

Number of stops per division
- Manuaal I	5
- Manuaal II	4
- Pedaal	1
Total number of stops	10
Key action	Mechanical
Stop action	Mechanical
Windchest(s)	Slider chests
Temperament	Equal temperament

Specification
Manuaal I (C-f'''): Roerfluit 8', Gemshoorn 8' - C-H uit Roerfluit, Principaal 4', Ruispijp 1 1/3', Ruispijp 1'.
Manuaal II (C-f'''): Holpijp 8', Spitsfluit 4', Principaal 2', Dulciaan 8' - 1910, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1910.
Couplers: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

Other specifications
Different specifications	Het Bätz-orgel uit 1782 had als dispositie: Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV-V sterk (Gedeeld), Cornet II sterk (Discant), Trompet 8' (Gedeeld). Pedaal: Aangehangen. Manuaalomvang C-g''', Pedaalomvang C-d'. Het orgel van Steenkuyl uit 1910 had als dispositie: Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3' (vanaf c), Woudfluit 2', Dulciaan 8' (gedeeld). Pedaal: Bourdon 16'. Koppelingen: Pedaalkoppel

Other specifications

Different specifications

Het Bätz-orgel uit 1782 had als dispositie:
Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV-V sterk (Gedeeld), Cornet II sterk (Discant), Trompet 8' (Gedeeld).
Pedaal: Aangehangen.
Manuaalomvang C-g''', Pedaalomvang C-d'.

Het orgel van Steenkuyl uit 1910 had als dispositie:
Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3' (vanaf c), Woudfluit 2', Dulciaan 8' (gedeeld).
Pedaal: Bourdon 16'.
Koppelingen: Pedaalkoppel

Literature

Orgel-feest ofte inwijinge van het nieuwe orgel in de Luthersche Kerk te Enckhuysen over Gen. IV. 21. : Gevierd op den 21. Maart 1782 / Jacobus Driehuys. - Enckhuysen : Willem Bruinier Wz., 1782.
De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981.
Orgels aan de Lie / Victor Timmer, Ton van Eck. - In: De Mixtuur, nr. 43, september 1983.
Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984.
Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996.
Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
Oud papier : Afl. 7 : Gideon Thomas Bätz en epidemie in Enkhuizen / Jaap Jan Steensma. - In: De Orgelvriend, jrg. 62 nr. 4, mei 2020.

Other sources

Dispositieverzameling Cor Kroonenberg

Photo: Marcel Pelt	Photo: Marcel Pelt	Photo: Marcel Pelt	Photo: Marcel Pelt	Photo: Marcel Pelt	Photo: Marcel Pelt
Photo: Marcel Pelt