Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.

Foto: Piet Bron

Handel, Nederland (Noord-Brabant) - Kerk van Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming
Gemeente: Gemert-Bakel
Adres: Onze Lieve Vrouwestraat, 5423 SJ, Handel
Website: http://www.heiligewillibrordus.nl/
http://www.onzelievevrouwvanhandel.nl/

Beschrijving nr.: 1002051.

Gebouwd door: Jan van Dijck (ca. 1690)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
ca. 1690 Jan van Dijck  nieuwbouw
1868 Leonardus Aloysius van Nistelrooij  ombouw
1888 Augustin Ostertag  uitbreiding
1953 Verschueren Orgelbouw  restauratie en uitbreiding
2005 Pels & Van Leeuwen  reconstructie

Het orgel van de parochiekerk te Handel is oorspronkelijk gebouwd door Jan van Dijck, orgelmaker te Gemert. Het zal rond 1690 gebouwd zijn. De vermelding 1700 in sommige bronnen is onjuist, daar Van Dijck toen al overleden was. In 1868 bouwde Leonardus van Nistelrooij het orgel om. Het kreeg hierbij de huidige vorm. In 1886-1888 breidde Augustin Ostertag het uit met een vrij pedaal en een onderpositief op een kegellade. De orgelkas was inmiddels bruin geschilderd, hoewel deze oorspronkelijk lichtgroen is geweest. In deze toestand bleef het orgel bewaard tot 1952. In dat jaar startte Verschueren met een restauratie en uitbreiding onder advies van dhr. J. Vinkenburg. De uitbreiding bestond uit een rugpositief met een absoluut niet bij het oude orgel passend front. Al in 1966 was het orgel niet meer te gebruiken. Het is in 1989 op de kas na gedemonteerd door Pels & Van Leeuwen en opgeslagen in afwachting van restauratie. Onder advies van Ton van Eck en Rogér van Dijk is het instrument in de jaren 2004-2005 gerestaureerd en teruggebracht in de situatie van 1868. Daarbij werden verschillende onderdelen, waaronder de klaviatuur en de mechaniek, in de stijl van Van Nistelrooij gereconstrueerd. Als voorbeeld kon het orgel in Teeffelen dienen. Op 5 juni 2005 is het orgel opnieuw in gebruik genomen met een bespeling door Véronique van der Engh.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal8
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen8
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 431 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk65 mm

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Prestant 8' - 1868, Holpijp 8' - 1868, Viola 8' - 2005, Octaaf 4' - ca. 1690, Fluit 4' - ca. 1690, Octaaf 2' - ca. 1690, Flageolet 1' - 2005, Trompet 8' (B/D) - 1868.
Pedaal (C-f°): Subbas 16' - 1888, Aangehangen.
Speelhulpen: Forte, Calcant.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie luidde in 1886:
    Manuaal: Prestant 8' (1868), Holpijp 8' (1868), Aeoline 8' (1886), Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Flageolet 1', Trompet 8' (gedeeld) (1868).
    Pedaal: Aangehangen.

  • De dispositie na de verbouwing van 1886 was:
    Manuaal I - Groot Orgel (C-f'''): Prestant 8', Hohlflöte 8', Gamba 8', Prestant 4', Flöte 4', Octave 2', Flageolet 1', Trompet 8'.
    Manuaal II - Positief (C-f'''): Salicionaal 8', Aeoline 8', Céleste 8', Bourdon 8', Gemshoorn 4'.
    Pedaal (C-c): Subbas 16'.
    Manuaalkoppel, Pedaalkoppel.

  • Van 1953 tot 2004 luidde de dispositie:
    Hoofdwerk: Praestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Superoctaaf 2', Ruispijp II sterk, Trompet 8'.
    Rugwerk: Bourdon 8', Kwintadeen 8', Praestant 4', Gemshoorn 4', Nachthoorn 2', Sesquialter II-III sterk (vanaf c), Regaal 8'.
    Pedaal: Subbas 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk, Pedaal - Hoofdwerk (treden).

Literatuur
  • Orgels gebouwd door de fa. L. Verschueren c.v. Heijthuijsen in het tijdvak 1951 - 1956. - [Heijthuijsen] : [fa. L. Verschueren c.v.], [1956].
  • Brabants orgelbezit : een inventarisatie van Brabantse orgels / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch: Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant, 1975.
  • Het werk van de orgelmakersfamilie Van Eijsdonck - Van Nistelrooy - Kuijte / Wout van Kuilenburg. - 's Hertogenbosch: Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Kerkepad door Handel : Katalogus / Peter Lathouwers, John Al. - Handel : Parochie Handel, [s.a.].
  • Het historische orgel in Nederland 1865 - 1872 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2004. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 9).
  • Orgel na 17 jaar terug in Handel / Tonny Peeters. - In: Eindhovens Dagblad, 16 maart 2005.
  • In gebruikname van het gerestaureerde Van Dijckorgel in de parochiekerk van O.L. Vrouw ten Hemelopneming te Handel : 5 juni 2005 / Peter Lathouwers, Roger van Dijk. - ['s-Hertogenbosch] : Pels & Van Leeuwen, 2005.
  • Het orgel van Jan van Dijck. - In: In eeren ende oirbaer onser vrouwe te Haenle : Kerk en bedevaart in Handel / Peter Lathouwers. - Gemert : Heemkundekring "De Kommanderij Gemert", 2005. - (Gemert in beeld ; 13).
  • Orgelbouwnieuws / Handel, Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming / Rogér van Dijk [red.]. - In: De Orgelkrant, jrg. 10 nr. 12, december 2005.
  • Parochiekerk van Handel heeft herboren instrument / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 48 nr. 9, september 2006.
  • Bescheiden, oud en prachtig: het orgel in de Parochiekerk O.L. Vrouw ten Hemelopneming te Handel / Wim van der Ros. - In: Brabantse Orgelkrant 2008.
  • De oude orgels van Handel en Escharen : Oh, als sprekende pijpen toch eens zouden kunnen praten / Wout van Kuilenburg. - In: Brabantse Orgelkrant 2009.
  • Najaarsexcursie naar Handel, Gemert en Boxmeer : Zaterdag 13 oktober / Wim van der Ros. - In: Brabants Orgelrijkdom 2018.
  • Najaarsexcursie 13 oktober naar Handel, Gemert en Boxmeer / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 60 nr. 8, oktober 2018.
Opnamen Brabants Orgelrijkdom XXVI : Handel - Boxmeer / Gerard Habraken, Tommy van Doorn. - BOF 201802 (CD). - 2018.

Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron
Situatie vlak voor de ingebruikname. Foto: Piet Bron. Datering: 4 June 2005.
Foto: Piet Bron
Situatie vlak voor de ingebruikname. Foto: Piet Bron. Datering: 4 June 2005.
Foto: Piet Bron
Situatie vlak voor de ingebruikname. Foto: Piet Bron. Datering: 4 June 2005.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 4 June 2005.
Foto: Piet Bron
Situatie van voor 2004. Bron: Boek Verschueren 1956. Datering: 1954.
Bron: Boek Verschueren 1956
Foto: Piet Bron. Datering: 25 February 2012.
Foto: Piet Bron