Spring naar content
Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel
Bild: Dirco Oskam. Datering: 17 September 2013.

Bild: Dirco Oskam

Wassenaar, Nederland (Zuid-Holland) - Dorpskerk of Oude Kerk
Gemeinde: Wassenaar
Adresse: Plein 3, 2242 KB, Wassenaar
Website: https://pkn-wassenaar.nl/

Beschreibung nr.: 1001302.
Kartennummer "Stichting Orgelcentrum": GR1281.

Gebaut von: Albertus Anthonie Hinsz (1769)

JahrOrgelbauerOpusAktivität
1769 Albertus Anthonie Hinsz  Neubau
1792 Lammert van Dam  Vergrößerung
1849 Hinderik Berends Lohman  Verschiedene Tätigkeiten
1939 Gerrit van Leeuwen  Restaurierung und Vergrößerung
1979 Oskar Metzler & Söhne454 Restaurierung

  • In 1765 werd door de Wassenaarse kerkmeesters de opdracht gegeven aan Pieter Assendelft om een orgel voor de Dorpskerk te maken. Assendelft stierf echter in 1766, en de plannen moesten worden gewijzigd. Hij had wel een bestek gemaakt. In 1767 werd contact opgenomen met Hinsz, en deze kreeg de opdracht op 2 oktober 1767. Hij bouwde een één-klaviers orgel met aangehangen pedaal, dat op 12 november 1769 in gebruik werd genomen. In 1791 besloot men het orgel met een tweede klavier te laten uitbreiden. Hinsz was overleden, maar zijn meesterknecht Lambertus van Dam, die het orgel in onderhoud had, nam de opdracht aan. Hij bouwde een rugwerk met zeven stemmen. In 1792 was het werk gereed. Het merkwaardige van deze verbouwing was dat de beide klavieren geen gelijke omvang hadden: het oude hoofdwerk liep tot d''', maar het nieuwe rugwerk tot f'''. De frontpijpen hadden veel onderhoud nodig; ze moesten geregeld opnieuw gefoelied of verzilverd worden. H.B. Lohman leverde in 1849 nieuwe frontpijpen. Het orgel bleef de gehele negentiende eeuw ongewijzigd.
  • Tussen 1885 en 1937 is er wel verscheidene keren aan het orgel gesleuteld, zodat het oorspronkelijke karakter behoorlijk werd aangetast. Zo verschoof P.C. Bik in 1885 de Prestant 4' op tot een 8' (rugwerk), er werd een Cello 8' geplaatst en een Vox Celeste. In 1938-1939 maakte Van Leeuwen een vrij pedaal op een pneumatische lade. Op advies van de organist H.L. Oussoren werd het ook een halve toon verhoogd door het pijpwerk in te korten.
  • In 1958 werd een restauratie uitgevoerd, waarbij het orgel in een werd gereconstrueerd volgens de toenmalige ideeën over barokorgels. De kwaliteit van het werk was niet optimaal, en de verwarming van de kerk speelde het instrument ook parten. In 1974 was het orgel zo goed als onbespeelbaar, en een grote restauratie was nodig.
  • De firma Metzler & Zoon uit Zwitserland kreeg de opdracht. Zij reconstrueerden het orgel weer volgens de oorspronkelijke opzet, met behoud van het rugwerk. De kas werd weer in de oorspronkelijke lichte kleur (geel) geschilderd. Tevens maakte Metzler een vrij pedaal met twee stemmen op een zelfstandige lade. De restauratie werd in 1979 afgerond. Adviseurs waren H.L. Oussoren en Jan van Biezen.

Technische Daten
Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk13
- Rugwerk7
- Pedaal2
Gesamtzahl der Stimmen22
TastentrakturMechanical
RegistertrakturMechanical
Windlade(n)Slider chests
Tonhöhe1/2 toon onder normaal
TemperaturWerckmeister

Disposition
Hoofdwerk (C-d'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Spits Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Fluit 2', Sexquialter II-III sterk (B/D) - 1974, Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk (B/D), Trompet 8' (B/D), Vox Humana 8' - 1974.
Rugwerk (C-f'''): Prestant 8' (discant), Fluit Doux 8', Prestant 4', Fluit 4', Nasart 3' - 1974, Octaaf 2', Dulciaan 8', Tramulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1974, Trompet 8' - 1974.
Koppeln: Manuaalkoppel (B/D), Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Rugwerk.

Gemischte StimmeZusammensetzung
Mixtuur IV-V sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c'': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2'.
Cornet IV sterk discant (Hoofdwerk) c': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2'. g'': 4' - 4' - 3 1/5' - 2'.
Sesquialter II sterk (Hoofdwerk) C: 2 2/3' - 1 3/5'.
Übrige dispositiondaten
Knock (1788) Manuaal: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Sifflet 1' (discant), Sexquialter II-III sterk (gedeeld), Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-V sterk (gedeeld), Trompet 8' en Vox Humana 8'.
Aangehangen pedaal.
Mehrere dispositionen
  • Na de verbouwing door Van Dam was de dispositie (1792):
    Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Fluit 2', Sexquialter III sterk, Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk (gedeeld), Trompet 8', Vox Humana 8'.
    Rugwerk: Prestant 8' (discant), Fluit Douce 8', Prestant 4', Fluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Dulciaan 8' (gedeeld).
    Aangehangen pedaal, tremulant, manuaalkoppel (gedeeld).

  • Na de verbouwing door Van Leeuwen (1940):
    Hoofdwerk: Prestant 8', Quintadeen 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Fluit Douce 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Fluit 2', Sexquialter II sterk (gedeeld), Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V sterk (gedeeld), Trompet 8'.
    Rugwerk: Prestant 8', Fluit Douce 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Dulciaan 8'.
    Electro-pneumatisch pedaal: Subbas 16', Gedekt 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Fluit 4', Basson 16'.
    Klavieromvang van C-g'''. Het nieuwe pijpwerk was op twee electro-pneumatische laden geplaatst.

Literatur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Het Orgel / H.L. Oussoren. - In: Uit de historie van de Dorpskerk te Wassenaar / H.J. Honders. - 's-Gravenhage : Stichting Nederland's Patriciaat, 1937.
  • Berichten over Orgelbouw. - In: Maandblad Het Orgel, 36e Jaargang No. 10/11, Juli/Augustus 1939.
  • Orgelrestauraties : Dorpskerk te Wassenaar. - In: Het Orgel, 38e Jaargang No. 1, October 1940.
  • Orgel : Wassenaar. - In: De Harp, jrg. 35 nr. 10, oktober 1940.
  • Er staat een orgel in... / Gert Oost, Bert Wisgerhof, Piet Hartemink . - Baarn: Bosch & Keuning, 1983.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Uit de geschiedenis van de Dorpskerk in Wassenaar / Joh.P.M. Goudeau, E.M.Ch.M. Janson, Robert van Lit. - Wassenaar : Boeckhuys, 1992.
  • Een konstkundig orgelmaker : Enkele bijdragen over het werk van de orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785) / Jan Jongepier (red.). - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994.
  • Gegevens betreffende de orgelmakersfamilie Van Leeuwen te Leiden en Leiderdorp / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 80, september 1995.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Orgelconcerten 2002 in Leiden en Duin- en Bollenstreek. - [S.l.] : Stichting Orgelpromotie Zuid-Holland-West, 2002.
  • Orgelconcerten 2005 in Leiden en Duin- en Bollenstreek. - [S.l.] : Stichting Orgelpromotie Zuid-Holland-West, 2005.
  • Orgelconcerten in Zuid-Holland West 2007. - Oegstgeest : Stichting Orgelpromotie ZH West, 2007.
Aufnahmen
  • J.S. Bach Orgelwerken 3 : Albertus Anthonie Hinsz-orgels / Bram Beekman. - LBCD 36/37 (dubbel-CD).
  • G.F. Händel / Leo van Doeselaar. - Etcetera Records ETC 2005 (dubbel-LP). - 1984.
  • Er staat een orgel in... / Diverse organisten. - RCA GL 44050 (dubbel-LP). - 1983. - Opgenomen op twaalf verschillende orgels.
  • Urs Probst bespeelt het Hinsch-van Dam orgel in de Dorpskerk te Wassenaar / Urs Probst. - LP. - 1978.
Weblinks http://www.orgelzhwest.nl/dorpskerk_wassenaar.html
YouTube Hinsz-orgel Dorpskerk Wassenaar / Rijk Jansen (2012)


Bild: Dirco Oskam. Datering: 17 September 2013.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 17 September 2013.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 17 September 2013.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 17 September 2013.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 19 September 2016.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 19 September 2016.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 19 September 2016.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 19 September 2016.
Bild: Dirco Oskam
Bild: Dirco Oskam. Datering: 19 September 2016.
Bild: Dirco Oskam
Quelle: Fotokaart Gr1281 (Stichting Orgel Centrum).
Quelle: Fotokaart Gr1281 (Stichting Orgel Centrum)
Bild: J.A. Meyster.
Bild: J.A. Meyster
Bild: Henk Brussee. Datering: 1 March 2014.
Bild: Henk Brussee