Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2016.

Foto: Dirco Oskam

Hilvarenbeek, Nederland (Noord-Brabant) - Sint Petruskerk
Gemeente: Hilvarenbeek
Adres: Vrijthof 33, 5081 CB, Hilvarenbeek
Website: https://h-norbertus.nl/

Beschrijving nr.: 1000958.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2802.

Gebouwd door: Bernardus Petrus van Hirtum (1843)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1843 Bernardus Petrus van Hirtum  nieuwbouw
1905 P.J. Vermeulen & Zonen  ombouw
1969 Gebroeders Vermeulen  reconstructie
2005 Van Rossum Orgelbouw  restauratie
2015 Van Rossum Orgelbouw  restauratie

  • De katholieken in Hilvarenbeek namen hun orgel mee naar hun schuurkerk na de Vrede van Munster. Dit orgel is verwoest bij de instorting van de kerk in 1685. Hierna bouwde men een nieuwe schuurkerk. Daar kocht men een nieuw orgel in het begin van de achttiende eeuw. Tussen 1801 en 1816 deed dit orgel waarschijnlijk ook dienst in de Petruskerk. In 1816 werd het verkocht aan de Hervormde Gemeente in Oisterwijk, waar het nu nog altijd dienst doet. In 1816 werd een tweedehands instrument in gebruik genomen met twaalf stemmen.
  • Bernard van Hirtum werd organist in Hilvarenbeek. Hij begon in 1838 met de bouw van het huidige orgel. Het oude instrument werd verkocht aan het Groot-Seminarie in Haaren, waar het in 1870 is vervangen. Het positief van het Van Hirtum-orgel was in mei 1841 gereed, het gehele orgel in mei 1843. Zelf was Van Hirtum hier organist tot 1866. Na zijn dood werden enkele wijzigingen uitgevoerd, onder andere door zijn meesterknecht Vingerhoets.
  • In 1905 werd de kerk verbouwd, en Vermeulen uit Weert verplaatste het orgel naar de rechterzijwand van de toren. Hiervoor moest het front worden gedraaid, en tevens werd de windvoorziening opnieuw aangelegd. Het rugpositief werd gesloopt, en een deel van het pijpwerk hiervan werd in de onderkas geplaatst. Vermeulen verving ook het kistpedaal.
  • Bij een grote restauratie in 1969 zijn delen gereconstrueerd. Ook is het orgel weer op de oude plaats opgehangen en werd het rugpositief gereconstrueerd. De originele tongwerken en het kistpedaal waren bewaard op de zolder van het parochiehuis, en konden opnieuw worden gebruikt. De restauratie werd uitgevoerd door Vermeulen uit Weert. Op 21 december 1969 nam men het orgel weer in gebruik met een concert door Albert de Klerk. Adviseurs bij de restauratie waren Cor Edskes en dr. Oussoren.
  • In 2005 werd een nieuwe restauratie uitgevoerd. Adviseurs waren Wim Diepenhorst, Rogér van Dijk en Marcel Verheggen. Het werk is uitgevoerd door Hans van Rossum. De in 1969 gekozen toonhoogte van a'=415 Hz bleek te hoog te zijn. De winddruk is verlaagd van 80 mm naar 69 mm. Bij de restauratie is het pijpwerk dan ook verlengd. Verder is de windvoorziening geheel herzien en is het orgel gestemd in een Valotti-temperatuur. Op 18 december 2005 speelde Ad van Sleuwen het orgel weer in.
  • In 2015 is een nieuwe restauratie uitgevoerd door Van Rossum. Daarbij is de mechaniek geheel hersteld, die in 2005 niet is gerestaureerd. Op 13 december 2015 is het orgel weer in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk14
- Rugwerk10
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen28
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 390 Hz
TemperatuurValotti
Winddruk63 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Viooldigambas 8', Octav 4', Gemshoorn 4', Fluit 4', Quintfluit 3', Superoctav 2', Flageolet 1', Mixtuur IV sterk, Cimbel II sterk - 1969, Cornet IV sterk, Trompet 8' (B/D).
Rugwerk (C-f'''): Holpijp 8', Flutraver 8' (discant), Bekfluit 8' (discant), Praestant 4', Fluit 4', Octav 2', Waldfluit 2', Quint 1 1/2' (bas), Sexquialter II sterk (discant), Fagot 8' (bas), Clarionet 8' (discant).
Pedaal (C-c'): Bourdon 16', Praestant 8', Octav 4', Bazuin 16'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Ventil.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cimbel II sterk C: 2/3' - 1/2'. c°: 1' - 2/3'. c': 1 1/3' - 1'. c'': 2' - 1 1/3'.
Cornet IV sterk C: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Literatuur
  • Oude orgels in Brabant / Hans v.d. Harst. - In: Het Orgel, jrg. 63 nr. 11, november 1967.
  • Heringebruikname van het gerestaureerde orgel in de kerk van St. Petrus Banden te Hilvarenbeek door Albert de Klerk op zondag 21 december 1969 om half vier.
  • Het orgel in de kerk van St. Petrus banden te Hilvarenbeek / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 66 nr. 1, januari 1970.
  • Orgelinhuldigingen : Nederland. - In: De Praestant, jrg. 19 nr. 1, januari 1970.
  • Nicolaas en Bernard van Hirtum : orgelmakers te Hilvarenbeek / F.P.M. Jespers, Ad van Sleuwen. - Hilvarenbeek : Gemeente Hilvarenbeek, 1976.
  • Laat zich 't orgel overal... : Het koninklijk instrument en zijn bespelers / Rik Valkenburg. - Dordrecht : J.P. van den Tol, 1980.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Nicolaas en Bernard van Hirtum, orgelmakers te Hilvarenbeek / F.P.M. Jespers. - Tilburg : Middenbrabantse Orgelkring, 1990.
  • 150 jaar Van Hirtumorgel Hilvarenbeek / Ad van Sleuwen. - In: De Orgelvriend, jrg. 32 nr. 9, september 1990.
  • Hilvarenbeek - Rooms-katholieke St. Petruskerk. - In: Orgelkalender 1992, Jacques Stinkens Orgelpijpenmakerij B.V.
  • Orgelexcursie naar Midden-Brabant zaterdag 15 mei 1993 : Het Van Hirtum-orgel in Hilvarenbeek / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 35 nr. 5, mei 1993.
  • Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6).
  • Orgelbouwnieuws : Hilvarenbeek, Sint-Petrus-Bandenkerk / Rogér van Dijk [red]. - In: De Orgelkrant, jrg. 11 nr. 4, april 2006.
  • Van Hirtum-orgel in Hilvarenbeek kreeg geslaagde klankrestauratie / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 50 nr. 2, februari 2008.
  • Van Hirtum-orgel in Hilvarenbeek kreeg geslaagde klankrestauratie / Wim van der Ros. - In: Brabantse Orgelkrant 2008.
  • Zaterdag 15 mei: Van Hirtum-orgelexcursie / Frans Jespers, Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 52 nr. 5, mei 2010.
  • Brabants orgel allerlei : Van Hirtum-orgel in Hilvarenbeek gerestaureerd... / Wim van der Ros. - In: Brabants Orgelrijkdom 2016.
  • Restauratie Van Hirtum-orgel Hilvarenbeek / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 4, mei 2017.
  • Brabants Orgelrijkdom : in vogelvlucht langs orgels in Noord-Brabant / Wim van der Ros. - In: Orgelkunst, jrg. 44, nr. 173, juni 2021.
  • Orgelpracht Campinia : Verwondering bij de buren 2024. - Merksplas : Organroxxvzw, 2024. - Brochure.
Opnamen
  • Le grand siècle : Jacques Boyvin (1649 - 1706) : Second Livre d'Orgue (1700) / Ad van Sleuwen. - Brabantse Orgelklanken Erard 003 (2CD). - 2019.
  • Le grand siècle : Jacques Boyvin (1649 - 1706) : Premier Livre d'Orgue / Ad van Sleuwen. - Brabantse Orgelklanken BO 175 48062 (2CD). - 2017.
  • Telemann : Concerts et Fantaisies / Ad van Sleuwen, orgel m.m.v. Martien van Woerkum, flauto traverso. - Brabantse Orgelklanken (CD). - 2010.
  • Alexandre Pierre Francois Boëly (1785-1858) en tijdgenoten / Ad van Sleuwen. - BO17548055 (CD). - 2008.
  • Van Hirtum-orgel St. Petruskerk Hilvarenbeek (NL) / Ad van Sleuwen. - Jubal ZV 90115-2 (CD). - 1990.
  • Brabantse Orgelcultuur : Van Hirtumorgel : Ad van Sleuwen en Gerard Habraken bespelen het Van Hirtumorgel te Hilvarenbeek. - Eurosound ES 46.551 (LP). - 1981.
Links https://rossumorgelbouw.nl/projects/restauratie-reconstructie-orgel-parochiekerk-st-petrus-hilvarenbeek-2015/
https://rossumorgelbouw.nl/projects/hilvarenbeek-restauratie-2005/
https://h-norbertus.nl/interieur-van-de-petruskerk/
YouTube
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 12 July 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 25 June 2009.
Foto: René Troost
Bron: Stichting Orgel Centrum.
Bron: Stichting Orgel Centrum
Foto: Piet Bron. Datering: 19 January 2014.
Foto: Piet Bron