Orgel Databank | Beschreibung Orgel

Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel

Bild: Michiel van 't Einde. Datering: 27 November 2010.

Bild: Michiel van 't Einde

Haren (Groningen), Nederland (Groningen) - Dorpskerk
Gemeinde: Groningen
Region:Gorecht
Adresse: Kerkstraat 2, 9751 WC, Haren (Groningen)
Website: http://www.pkn-haren.nl/

Beschreibung nr.: 1000925.
Orgelnummer "Groningen Orgelland": 280. Kartennummer "Stichting Orgelcentrum": GR1222.

Gebaut von: Albertus Anthonie Hinsz (1771)
Die Orgel enthält älteren Material: Pipes aus 1675 von Johannes Helman

Jahr	Orgelbauer	Opus	Aktivität
1675	Johannes Helman		Neubau
1771	Albertus Anthonie Hinsz		Neubau
1817	Dirk Lohman		Verschiedene Tätigkeiten
1937	Klaas Doornbos		Umbau
1958	Willem van Leeuwen		Umbau
2002	Orgelmakerij Reil		Reconstruction

In 1770 en 1771 bouwde Hinsz een éénklaviers orgel met aangehangen pedaal voor de Hervormde Dorpskerk in Haren in Groningen. Hij gebruikte hierbij pijpwerk uit het vorige orgel, dat zich in een slechte conditie bevond, gebouwd in 1675 door Johannes Helman met acht stemmen. Het nieuwe orgel had bij oplevering 11 stemmen. Dirk Lohman werkte in 1817 aan het instrument, o.a. om de windvoorziening weer gelijkmatig te krijgen. Later in de negentiende eeuw plaatste vermoedelijk Van Oeckelen een Viola di Gamba 8' op de plek van de Sexquialter. Klaas Doornbos maakte in 1937 een pneumatische lade met twee registers (Bourdon 16' en Octaaf 4'). Tevens maakte hij een transmissie voor de Bourdon 16' voor het pedaal. Op 20 februari 1937 werd het orgel weer in gebruik genomen. G. van Leeuwen haalde in 1957 de aparte lade weg. Hij maakte verder een Borstwerk en een echt vrij Pedaal. Op 10 januari 1958 werd het gereviseerde orgel in gebruik genomen. Later werd de Cornet 2' van het pedaal vervangen door een Schalmei 4'.
Voorjaar 2001 is Reil begonnen met een volledige reconstructie van het orgel naar de toestand van 1771. Het pijpwerk dat later is bijgeplaatst werd verkocht ten bate van het orgelfonds. Adviseur bij de werkzaamheden was Stef Tuinstra. De restauratie werd afgerond in augustus 2002, waarna het orgel op 30 augustus weer in gebruik is genomen.

Technische Daten

Anzahl Register pro Manual
- Manuaal	10
- Pedaal	3
Gesamtzahl der Stimmen	13
Tastentraktur	Mechanical
Registertraktur	Mechanical
Windlade(n)	Slider chests
Tonhöhe	Koortoon (1/2 toon boven normaal)
Temperatur	Neidhardt I
Winddruck	66,5 mm

Disposition
Manuaal (C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Roorfleut 4', Quint 3', Octaaf 2', Sexquialt II-III sterk, Mixtuir III-IV sterk (B/D) - 2002, Trompett 8' (B/D) - 2002.
Pedaal (C-d'): Bordon 16', Octaaf 8', Basuin 16'.
Koppeln: Pedaalkoppel.
Nebenregister und Spielhilfen: Tremulandt, Windlossing, Afsluiting.

Gemischte Stimme	Zusammensetzung
Sexquialt II-III sterk	C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuir III-IV sterk	C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.

Übrige dispositiondaten
Hess (1774)	Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk (Haren), is aldus in zyne stemmen gedisponeert: Praestant 8', Holpyp 8', Quintad. 8', Roerfluit 4', Octaav 2', Quint 3', Mixtuur gehalv., Sexquialtra, Trompet 8' gehalv., 1 Tremulant.
Mehrere dispositionen	Het orgel dat Hinsch aantrof had de volgende dispositie: Holpyp 8', Mixtuur 2-3 sterk, Roorfleut 4', Octaaf 2', Quint a dena 8', Quint 1 1/2', Sesqualter 2-3 sterk, Praestant 4', Tremulant. Hinsch gebruikte een deel van dit pijpwerk opnieuw. Bouwer onbekend, voor 1672. De dispositie in 1771: Praestant 8', Quintadena 8', Holpyp 8', Roorfleut 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter II-III sterk, Mixtuur III-IV sterk (gedeeld), Trompet 8' (gedeeld). Voorts een tremulant, aangehangen pedaal. Na de verbouwing door Doornbos in 1937 luidde de dispositie: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Gamba 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8. Pedaal aangehangen middels een pedaalkoppel,, een Subbas 16' (transmissie). De dispositie na de werkzaamheden van Van Leeuwen in 1957/1958 luidde: Hoofdwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4' (1958), Roerfluit 4', Octaaf 2', Sexquialter II sterk (vanaf a. 1958), Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8'. Borstwerk: Roerfluit 8', Fluit 4', Prestant 2', Sifflet 1', Cimbel III sterk, Regaal 8'. Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Fagot 16', Schalmei 4'. Koppelingen: Hoofdwerk - Borstwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Borstwerk.

Übrige dispositiondaten

Hess (1774)

Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk (Haren), is aldus in zyne stemmen gedisponeert:
Praestant 8', Holpyp 8', Quintad. 8', Roerfluit 4', Octaav 2', Quint 3', Mixtuur gehalv., Sexquialtra, Trompet 8' gehalv., 1 Tremulant.

Mehrere dispositionen

Het orgel dat Hinsch aantrof had de volgende dispositie:
Holpyp 8', Mixtuur 2-3 sterk, Roorfleut 4', Octaaf 2', Quint a dena 8', Quint 1 1/2', Sesqualter 2-3 sterk, Praestant 4', Tremulant. Hinsch gebruikte een deel van dit pijpwerk opnieuw. Bouwer onbekend, voor 1672.

De dispositie in 1771:
Praestant 8', Quintadena 8', Holpyp 8', Roorfleut 4', Quint 3', Octaaf 2', Sesquialter II-III sterk, Mixtuur III-IV sterk (gedeeld), Trompet 8' (gedeeld). Voorts een tremulant, aangehangen pedaal.

Na de verbouwing door Doornbos in 1937 luidde de dispositie:
Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Gamba 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8.
Pedaal aangehangen middels een pedaalkoppel,, een Subbas 16' (transmissie).

De dispositie na de werkzaamheden van Van Leeuwen in 1957/1958 luidde:
Hoofdwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4' (1958), Roerfluit 4', Octaaf 2', Sexquialter II sterk (vanaf a. 1958), Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8'.
Borstwerk: Roerfluit 8', Fluit 4', Prestant 2', Sifflet 1', Cimbel III sterk, Regaal 8'.
Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Fagot 16', Schalmei 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Borstwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Borstwerk.

Literatur	Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI). Orgels in Drente / Rien Buijk. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 3, maart 1969. Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979. Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek II / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 27, april 1982. Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985. Een konstkundig orgelmaker : Enkele bijdragen over het werk van de orgelmaker Albertus Anthoni Hinsz (1704-1785) / Jan Jongepier (red.). - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994. Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel IV Stad Groningen/Gorecht / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1997. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 20). Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3). Berichten uit de orgelwereld : Hinsz-orgel Haren gerestaureerd. - In: De Orgelvriend, jrg. 44 nr. 7/8, juli/augustus 2002. Het Hinsz-orgel in de Dorpskerk te Haren / Dirk Molenaar. - Haren : Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Haren/Onnen, 2002. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 27). Orgelbouwnieuws : Haren, Dorpskerk / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 7 nr. 12, december 2002. Hinsz-orgel Haren terug in bescheiden grootsheid / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 45 nr. 4, april 2003. In Haren klinkt weer de echte barok / Willem Jan Cevaal. - In: Muziek & Liturgie, november 2003. Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
Aufnahmen	Anco Ezinga Jan Harryvan : Dorpskerk Haren (Gn) / Anco Ezinga, Jan Harryvan. - SGO 2023-C1 (CD). - 2023. Piet Wiersma & Albertus Anthoni Hinsz herdacht / Piet Wiersma. - SGO 030 (CD). - 2004.
Weblinks	http://www.pkn-haren.nl/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=71&Itemid=137

Bild: Michiel van 't Einde