Complete description of the selected organ
Photo: Willem IJdo
Haarlem, Nederland (Noord-Holland) - Grote- of Sint Bavokerk
Municipal: Haarlem
Address: Oude Groenmarkt 23, 2011 HL, Haarlem
Website: https://www.bavo.nl/
Description nr.: 1000912.
Stichting Orgelcentrum card number: D0001 (Front), D0002 (Fragment), D0003 (Speeltafel), GR1496 (Nieuwe editie).
Built by: Christian Müller (1738)
Technical data
Specification
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 16' - dubbelkorig, Bourdon 16', Octaaf 8' - dubbelkorig, Roerfluit 8', Viola di Gamba 8' - 1961, Roerquint 6', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Woudfluit 2', Mixtuur IV-X sterk (2-8'), Scherp VI-VIII sterk (1 1/2') - 1961, Tertiaan II sterk (2'), Trompet 16', Trompet 8', Hautbois 8', Trompet 4'.
Rugwerk (C-d'''): Prestant 8' - dubbelkorig, Holpijp 8', Quintadena 8' - 1961, Octaaf 4', Fluit Douce 4', Speelfluit 3', Superoctaaf 2', Mixtuur VI-VIII sterk (1'), Cymbaal III sterk - 1961, Sesquialter II-IV sterk, Cornet IV sterk, Fagot 16', Trompet 8', Trechterregaal 8' - 1961, Tremulant.
Bovenwerk (C-d'''): Quintadena 16', Prestant 8' - dubbelkorig, Baarpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Flagfluit 4', Nasard 3', Nachthoorn 2', Flageolet 1 1/2', Mixtuur IV-VI sterk (2') - 1961, Cymbaal III sterk - 1961, Sesquialter II sterk, Schalmei 8', Dulciaan 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Principal 32', Prestant 16', Subbas 16' - 1961, Roerquint 12', Octaaf 8', Holfluit 8', Prestantquint 6', Octaaf 4', Holfluit 2', Ruispijp IV sterk (3') - 1961, Mixtuur VI-X sterk - 1961, Bazuin 32', Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4', Cink 2'.
Couplers: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk - 1961, Pedaal - Rugwerk - 1961, Pedaal - Bovenwerk - 1961.
YouTube
Photo: Willem IJdo
Haarlem, Nederland (Noord-Holland) - Grote- of Sint Bavokerk
Municipal: Haarlem
Address: Oude Groenmarkt 23, 2011 HL, Haarlem
Website: https://www.bavo.nl/
Description nr.: 1000912.
Stichting Orgelcentrum card number: D0001 (Front), D0002 (Fragment), D0003 (Speeltafel), GR1496 (Nieuwe editie).
Built by: Christian Müller (1738)
Year | Builder | Opus | Activity | 1738 | Christian Müller | new organ | 1868 | Christian Gottlieb Friedrich Witte | restoration | 1961 | Marcussen & Søn | restoration |
- Het grote orgel in Haarlem is één van de bekendste instrumenten in Nederland. Het is wereldberoemd, zowel door het uiterlijk als door de klank en opbouw van het werk. Christian Müller voltooide het orgel in 1738, waarna het op 14 september van dat jaar in gebruik is genomen. Het werd gekeurd door de organist G. Havingha uit Alkmaar, G.F. Witvoogel uit Amsterdam en Henricus Radeker uit Haarlem. De kas is een ontwerp van Jan van Logteren, het beeldhouwwerk is gemaakt door Van Logteren en Jan Baptist Xaverij.
- Oorspronkelijk had het orgel een pedaalomvang tot d', maar dat is later uitgebreid tot f'. In de negentiende eeuw werd de kas donker gebeitst. Chr. Witte herstelde het orgel in 1868, omdat er verschillende gebreken waren. Op advies van organist Bastiaans werd ook de dispositie enigszins gewijzigd. Op het Hoofdwerk werd de Viola di Gamba vervangen door een Violon 8', op het Bovenwerk de Mixtuur door een Viola di Gamba 8', op het Rugwerk de Quintadeen 8' door een Bourdon 16' en de Regaal door een Clarinet, en tenslotte op het Pedaal de Ruischpijp door een Violon 16'. Plannen voor de uitbreiding met een vierde manuaal als zwelwerk vonden geen doorgang. Op 22 december 1868 speelde Bastiaans het orgel weer in.
- Een grote restauratie in 1961 bracht de oorspronkelijke kleuren weer terug. Deze restauratie werd door de firma Marcussen uitgevoerd. De klank van het instrument werd door de restauratie gereconstrueerd naar een meer barok karakter. Het instrument is op 3 juli 1961 weer officieel in gebruik genomen. In 1987 startte de firma Flentrop onder advies van Klaas Bolt aan een herintonatie van een aantal stemmen, omdat het klankbeeld uit 1961 niet helemaal aansloot bij het oorspronkelijke Müller-karakter. Ook werd gewerkt aan het regeerwerk. Met tussenpozen voerde Flentrop werkzaamheden uit in de jaren 1987, 1988, 1993, 1994, 1995 en 2000. Adviseurs bij de latere werkzaamheden waren Hans van Nieuwkoop en Rudi van Straten.
- In 2021 zullen de frontpijpen worden schoongemaakt, omdat deze zijn aangetast door vuil, afkomstig van vleermuizen die zich boven het orgel bevinden.
Technical data
Number of stops per division | |
- Hoofdwerk | 17 |
- Rugwerk | 14 |
- Bovenwerk | 15 |
- Pedaal | 16 |
Total number of stops | 62 |
Key action | Mechanical |
Stop action | Mechanical |
Windchest(s) | Slider chests |
Pitch | a' = 435 Hz |
Temperament | Equal temperament |
Specification
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 16' - dubbelkorig, Bourdon 16', Octaaf 8' - dubbelkorig, Roerfluit 8', Viola di Gamba 8' - 1961, Roerquint 6', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Woudfluit 2', Mixtuur IV-X sterk (2-8'), Scherp VI-VIII sterk (1 1/2') - 1961, Tertiaan II sterk (2'), Trompet 16', Trompet 8', Hautbois 8', Trompet 4'.
Rugwerk (C-d'''): Prestant 8' - dubbelkorig, Holpijp 8', Quintadena 8' - 1961, Octaaf 4', Fluit Douce 4', Speelfluit 3', Superoctaaf 2', Mixtuur VI-VIII sterk (1'), Cymbaal III sterk - 1961, Sesquialter II-IV sterk, Cornet IV sterk, Fagot 16', Trompet 8', Trechterregaal 8' - 1961, Tremulant.
Bovenwerk (C-d'''): Quintadena 16', Prestant 8' - dubbelkorig, Baarpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Flagfluit 4', Nasard 3', Nachthoorn 2', Flageolet 1 1/2', Mixtuur IV-VI sterk (2') - 1961, Cymbaal III sterk - 1961, Sesquialter II sterk, Schalmei 8', Dulciaan 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Principal 32', Prestant 16', Subbas 16' - 1961, Roerquint 12', Octaaf 8', Holfluit 8', Prestantquint 6', Octaaf 4', Holfluit 2', Ruispijp IV sterk (3') - 1961, Mixtuur VI-X sterk - 1961, Bazuin 32', Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4', Cink 2'.
Couplers: Hoofdwerk - Rugwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk - 1961, Pedaal - Rugwerk - 1961, Pedaal - Bovenwerk - 1961.
Compound stop | Composition |
Mixtuur IV-X sterk (Hoofdwerk) | C: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. cìs°: 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. f°: 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3'. cis': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. e': 5 1/3' - 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. g': 8' - 5 1/3' - 5 1/3' - 4' - 4' - 2 2/3' - 2' - 2'. b': 8' - 5 1/3' - 5 1/3' - 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'. cis'': 8' - 8' - 5 1/3' - 5 1/3' - 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. |
Tertiaan II sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 4/5'. c°: 2' - 1 3/5'. |
Scherp VI-VIII sterk (Hoofdwerk) | C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. F: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2' - 1/2' - 1/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. f°: 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. f': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1'. f'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
Sexquialter II sterk (Bovenwerk) | C: 2 2/3' - 1 3/5'. |
Mixtuur IV-VI sterk (Bovenwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. f°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3'. f'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. |
Cimbel III sterk (Bovenwerk) | C: 1/3' - 1/4' - 1/5'. c°: 1/2' - 2/5' - 1/3'. c': 4/5' - 2/3' - 1/2'. g': 1' - 4/5' - 2/3'. c'': 1 1/3' - 1' - 4/5'. dis'': 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. g'': 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. |
Sexquialter II-IV sterk (Rugwerk) | C: 2 2/3' - 1 3/5'. c': 2 2/3' - 1 3/5' - 1 3/5'. c'': 2 2/3' - 2 2/3' - 1 3/5' - 1 3/5'. |
Cornet IV sterk discant (Rugwerk) | c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Mixtuur VI-VIII sterk (Rugwerk) | C: 1' - 1' - 2/3' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. F: 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 2/3'. c°: 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. c': 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 1'. f': 2 2/3' - 2' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1'. f'': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'. |
Cimbel III sterk (Rugwerk) | C: 1/3' - 1/4' - 1/5'. F: 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 2/3' - 1/2' - 1/3'. f': 1' - 2/3' - 1/2'. c'': 1 1/3' - 1' - 2/3'. f'': 2' - 1 1/3' - 1'. |
Ruispijp V sterk (Pedaal) | C: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 4/5'. Origineel was dit: 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
Mixtuur VI-X sterk (Pedaal) | C: 2' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 2/3'. F: 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. f°: 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 2/3'. |
Other specifications | |
---|---|
Hess (1774) |
Het Groote Orgel in de St. Bavo- of Groote-Kerk, met drie Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 59 stemmen, en 3618 Pypen. HoofdManuaal, 16 stemmen: Praestant 16', Bourdon 16', Octaav 8', Violadigamb. 8', Rhoerfluit 8', Octaav 4', Gemshoorn 4', Woutfluit 2', Rhoerquint 6', Quint prest. 3', Tert. 2 st. uit 2', Mixt. 6-10 2', Trompet 16', Trompet 8', Hautbois 8' en Trompet 4'. BovenManuaal, 14 stemmen: Quintad. 16', Praestant 8', Gemshoorn 8', Baarpyp 8', Octaav 4', Flagfluit 4', Nagthoorn 2', Flajeolet 1', Nazat 3', Sexquialtra 2 st., Cimbel 3 st., Schalmey 8', Dulciaan 8' en Voxhumana 8'. Rugpositief, 14 stemmen: Praestant 8', Holfluit 8', Quintadeena 8', Octaav 4', Sollicionaal 4', Super Oct. 2', Speelfluit 3', Sexquialtra 2-4 st., Scherp 6,7,8 st., Cornet 4 st., Cimbel 3 st., Fagot 16', Trompet 8' en TregterReg. 8'. Pedaal, 15 stemmen: Principaal 32', Principaal 16', Subbas 16', Octaav 8', Holfluit 8', Octaav 4', Holfluit 2', Rhoerquint 12', Quint Prest. 6', Ruyschquint 3', Bazuin 32', Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4' en Cinq 2'. Dit fraai en met regt beroemd Orgel heeft 12 Blaasbalgen. Den Maaker van dit pragtige gevaarte was Christiaan Muller in leeven Mr. Orgelmaaker te Amsterdam, hebbende een ongemeenen lof en roem daar by behaald; zyn Ed: vervaardigde het zelve Ao. 1738, ontvangende van de Wel Ed: Gr: Agbt: Heeren Burgemeesteren van Haerlem, na de gedaane Examen, behalven zyne bedongene penningen, een ongemeen prefent of douceur in geld. Ik hebbe nog geen geleegenheid kunnen vinden, dit beroemde Werk naar myn genoegen naauwkeurig te toetzen, anders zoude ik het een en ander van hetzelve gaarne willen melden. |
Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Groote Kerk te Haarlem heeft 60 sprekende stemmen, drie klavieren en vrij pedaal. In 1738 is dit werk door Muller uit Amsterdam geleverd. Organist de Heer Bastiaans. Hoofdklavier: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 8', Roerquint 6', Octaaf 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Woudfluit 2', Mixtuur 6-10 st., Tertiaan 2 st., Trompet 16', Trompet 8', Hobo 8', Trompet 4'. Bovenklavier: Prestant 8', Quintadena 16', Quintadena 8', Baarpijp 8', Octaaf 4', Vlakfluit 4', Nazard 3', Nachthoorn 2', Flageolet 1 1/2', Sexquialter 2 st., Echo-Cornet 4 st., Mixtuur 4-6 st., Schalmei 8', Dulciaan 8', Vox Humana 8'. Rugwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Speelfluit 3', Superoctaaf 2', Sexquialter 2 st., Scherp 6-8 st., Cornet 4 st., Carillon 2 st., Fagot 16', Trompet 8', Regaal 8'. Pedaal: Prestant 32', Prestant 16', Subbas 16', Roerquint 12', Octaaf 8', Holfluit 8', Quint-Prestant 6', Octaaf 4', Ruischquint 3', Holfluit 2', Bazuin 32', Bazuin 16', Trompet 8', Trompet 4', Cinck 2'. Stomme registers: Afsluitingen, Koppelingen, Tremulanten. |
Literature |
|
Recordings |
|
Links |
https://www.bavo.nl/over-de-bavo-en-de-nieuwe-kerk/grote-of-st-bavokerk/orgels/ https://orgel.edskes.net/kerk_haarlem_st_bavo.htm https://pipeorgantaxonomy.wordpress.com/2014/08/22/christian-muller-sint-bavokerk-haarlem-netherlands/ |